Het oude deuntje of het nieuwe lied deel 1

HET OUDE DEUNTJE OF HET NIEUWE LIED 

Deel 1 

Psalmen 

Velen willen in hun diensten alleen Psalmen zingen, althans zo is het in de rechterflank van de Gereformeerde Gezindte. Deze Psalmen hebben een geweldige diepte en zijn velen in leven en sterven tot grote troost geweest. Daarom zijn de Psalmen, berijmd of onberijmd, zo’n kostbaar kleinood en een hulp voor het leven!

Onder Evangelischen en Pinksterchristenen worden er weinig Psalmen gezongen, al zijn er daar heel wat Bijbelteksten, waaronder gedeelten uit Psalmen, op een nieuwe melodie gezet. Het is voor hen interessant en zeker de moeite waard eens te kijken naar het eigentijdse ‘Psalmen voor nu’-project, waarvan een serie CD’s zijn verschenen. Dit om te bezien of deze vorm van Psalmberijming aansluiting vindt om er gebruik van te maken voor de gemeentesamenkomsten.

Er zijn nog genoeg andere experimenten. Op bijv. de CD van Forever Worship ‘Woorden van waarde’ staan 12 liederen, waaronder zeven Psalmen, waarbij de Nieuwe Bijbelvertaling gezongen wordt. Hoewel de NBV niet echt onze voorkeur heeft, omdat deze soms verduidelijkt, maar vaak ook afzwakt en wij daarom – kort gezegd – de NBG-vertaling, de herziene Statenvertaling, de Naardense Bijbel en evt. de herziene Willibrordvertaling prefereren, is het toch de moeite waard te beluisteren wat hier geboden wordt. 

Liederen van het nieuwe verbond 

Wij moeten wel bedenken dat de Psalmen, hoe dierbaar ook, de Christus slechts in profetie bezingen. Het is heerlijk over Hem als Verlosser rechtstreeks te zingen! Er mag gejubeld worden over de meerdere verlossing van God in het nieuwe verbond! Psalmdichters als David konden slechts de raad van God voor hun tijd vertolken (Hand. 13:36) en profetisch heenwijzen naar het werk van Christus. Wij, die in het Nieuwe Verbond leven en door genade zijn opgestaan tot een nieuw leven in Christus, zullen in directe zin over en vanuit Christus’ werk zingen: liederen van geloof, hoop en overwinning!

De overwinnaars zullen het lied van Mozes EN van het Lam aanheffen (Openb. 15:3).

In Jes. 42 lezen we in de eerste profetie aangaande de knecht des Heren onder meer over het licht en de bevrijding die Jezus Christus zal brengen onder het Nieuwe Verbond (Jes. 42:6-7). In het vervolg lezen we dan onder andere “zingt de Here een nieuw lied” (Jes. 42:10), dat wil zeggen: een lied van het nieuwe verbond!

Er zijn ook berijmde Psalmen die een voor de psalmist actuele situatie beschrijving die we liever niet als gemeente moeten willen zingen. Of ook een weergave in de berijmde tekst die teveel afwijkt van de onrijmde versie in de Bijbel. Ik geef een duidelijk voorbeeld door de oude berijming van Ps. 38:17 te citeren: “Want, o Heer’, ik ben aan ’t zinken, en tot hinken ieder ogenblik gereed. ‘k mijn smart en onvermogen steeds voor ogen, bij ’t vooruitzicht van mijn leed.” Zo’n vers kan de discipel van Christus onder het nieuwe verbond beter niet meer zingen, omdat het uitgangspunt menselijk gesproken zo negatief en pas in de verzen 21 en 22 van Psalm 38 de teneur wat positiever wordt.  Hij zingt daarom veel liever: “Ik vermag alle dingen in Hem die mij kracht geeft” (Bijbelkoor naar Fil. 4:13).

In het nieuwe testament zelf lezen we tweemaal heel duidelijk over het zingen van “psalmen, lofzangen en geestelijke liederen” (Ef. 5:19; Kol. 3:16). Deze Schriftplaatsen kunnen we eenvoudig en praktisch nemen – zonder allerlei discussies – door God te prijzen met oude EN nieuwe liederen, die het geloofsleven opbouwen en versterken. Wat een blijdschap en jubelbetoon komen er dan naar voren! Dan wordt de Heer groot gemaakt en vereerd, in plaats van bijvoorbeeld te redeneren of je het bijbelse ‘Ere zij God’ na of ook voor de zegen van een kerkdienst mag zingen.

Niet weinigen onder de Reformatorischen houden uit angst vast aan menselijke overleveringen op dit punt en weren – op enkele lofzangen na – alle gezangen en geestelijke liederen in hun zondagse diensten (om maar niet te spreken van de mogelijke vertaling ‘geestesliederen’, dat wil zeggen zingen in de Geest, zoals Paulus in tongen beoefende naast het bidden en zingen met het verstand – 1 Kor. 14:15).

Het zou voortreffelijk zijn alleen die liederen te zingen, waarvan de inhoud overeenkomt met de Schrift. Er is geen enkele bezwaar bijbelliederen over andere bijbelverzen dan de Psalmen te zingen. Bovendien brengt elke opwekking nieuwe liederen voort, dat staat vast!

De schat aan geestelijke liederen die ik ken, zou ik voor geen goud meer willen missen! Daartoe horen natuurlijk ook liederen buiten de gangbare bundels om. Als jong christen heb ik bijvoorbeeld een enorme hulp en steun gehad aan de evangelische luisterliedjes van de Groningse groep HODOS (=de weg), waarbij Jaap Booij veelal de meesterlijke teksten schreef (tweede helft zeventiger/eerste helft tachtiger jaren van de vorige eeuw).

Het is erg goed een nieuw lied te zingen dat geënt is op Gods Woord en het praktische christenleven. Wij bedoelen geen modernistische gezangen, die doortrokken zijn van de nieuwe theologie of religieus humanisme, maar nieuw-testamentische liederen die de toets aan de Bijbel ruimschoots kunnen doorstaan met daarbij zowel liederen waarin wij God loven, verheerlijken en aanbidden, als liederen waarin God ons aanspoort tot overgave, strijd, toewijding en heiliging.

Laten wij niet doorgaan ons ‘oude deuntje’ te zingen, zoals ‘mopperliedjes’ uit de woestijn, of lange ‘klaagzangen’ uitgalmen over dit en over dat, of eindeloos (kerkelijk) vergaderen tot wij ‘tot onze vaderen vergaderd worden’ volgens het oude liedje “ze dronken een glas, ze deden een plas en ze lieten de zaak zoals hij was”.

In het oude verbond spreekt men al over: “Hoort! jubellied en zegezang in de tenten der rechtvaardigen…” (Ps. 118:15).

Het is een levenskunst, om de lofzang aan God gaande te houden en geloof te hebben, om van harte te zingen over de persoon, het werk en de weg van Jezus en zeker ook over het doel van God met de mens richting het volkomene! Als wij losgekocht zijn van de aarde, om hemelsburgers te zijn, dan leren wij ons nu al 100% in te stellen en af te stemmen op het nieuwe lied van de eerstelingen, die het Lam volgen waar Hij heengaat (Openb. 14:3), “om hemelwaarts te streven” zoals Gerhard Tersteegen het verwoordde in zijn bijzondere lied “Komt laat ons voortgaan kind’ren” (Oude Hervormde Gezangbundel 217). 

Integratie van liederen 

Het zou heerlijk zijn als christenen van elkaar liederen leerden en dat het mogelijk zou worden om liederen van elkaar onderling veel meer te integreren dan nu het geval is.

Er zijn nog steeds Reformatorische kerken die in hun zondagse diensten louter psalmen willen zingen. Toch zijn ook die Reformatorische kerken die enkel de oude Psalmen van 1773 willen zingen selectief in  hun keuze uit dat psalmboek.

De Stichting Geestelijk Lied Gereformeerde Gezindte heeft de bundel ‘Uit aller mond’ samengesteld en uitgegeven. Het zijn 277 liederen om te zingen thuis, op club- of verenigingswerk, maar ook in het evangelisatiewerk of op school. Typisch is dat de mogelijkheid “in de kerkdienst” niet wordt genoemd! Het zijn immers liederen die goed bijbels getoetst zijn! Daarnaast zijn er drie bundels met elk 100 liederen verschenen voor de leeftijd van 4 tot 12 jaar onder de titel ‘Ook uit de mond der kinderen’.

Er zijn ook traditionele Vergaderingen van Gelovigen die het houden bij hun bundel ‘Geestelijke Liederen’ in het vierstemmige a capella (heeft zijn eigen charme) al geven sommige vernieuwingsgezinde Vergaderingen op de lijn van Willem Ouweneel (bijgenaamd ‘Nieuweneel’) veel ruimte aan de Lichtbundel en/of de Opwekkingsbundel.

De Baptisten hebben hun eigen bundel, hoewel ze heel veel uit Opwekking zingen.
De Gereformeerd Vrijgemaakten hebben ook hun eigen bundel.

Het Evangelisch Werkverband in de P.K.N. heeft de Evangelische Liedbundel gepromoot, die ruime ingang heeft gekregen.

Zo zouden er nog tal van andere bundels uit allerlei kringen kunnen worden vermeld.

Heel bekend zijn uiteraard het Liedboek voor de kerken (uit 1973, dat in 2012 door een nieuw liedboek vervangen is), de Hervormde Gezangbundel van 1938 en de Combibundel: Johannes de Heer en Glorieklokken (samengesteld door zuster M.A. Alt). De grootste bekendheid en verbreiding kregen wellicht de Joh. de Heer -liederen. De HGJB-bundel Op Toonhoogte met 475 liederen van Psalmen en Joh. de Heer tot en met Opwekking is in bepaalde kringen een begrip.

Er zijn heel wat evangelische en pinkstergemeenten, die alleen de bundel Opwekking gebruiken en daarnaast niets anders meer zingen. Zou het niet goed zijn eens een aantal klassieke liederen, die hun waarde hebben bewezen, terug te halen voor het voetlicht? Ik bedoel oude liederen met een inhoud en diepgang, zoals:

• Neem mijn leven, laat het Heer, toegewijd zijn aan Uw eer
• Laat m’ in U blijven, groeien, bloeien…
• Beveel gerust Uw wegen

Daarnaast zijn frisse, nieuwe liederen natuurlijk welkom. Het gaat om liederen, die bijbels verantwoord zijn en een goede boodschap in zich dragen voor het praktische leven! Dat is bevorderend voor bijbelse eenheid, de individuele geloofsbeléving en als geestelijke impuls voor het dagelijkse leven van christenen! Een aardig initiatief vinden we bijv. op de website http://www.nieuwlied.nl met het uitgeven van de CD ‘Samen Onderweg’, gevolgd door de CD’s ‘Vrij om te leven’ en ‘Boom van leven’.

Soms wordt je aangenaam verrast als je ziet hoe bepaalde liederen doordringen naar onverwachte sectoren op het christelijke erf. Het is apart dat een lied uit Opwekking als Zoek eerst het Koninkrijk van God (puur naar Matth. 6:33) dat ongeveer in 1974 in Nederland werd geïntroduceerd van lieverlee tot in bijna alle kringen is doorgedrongen en geaccepteerd.

We waren eens bij een trouwdienst van een collega en ik was erg verbaasd dat het Gereformeerd Kerkboek, dat men daar gebruikt een lied geleend had, dat ik al in de zeventiger jaren in volle evangeliekringen uit de Beréa-bundel en de Breekt uit in gejuich-bundel kende, namelijk De Heer zegene U (de tekst helemaal ontleend aan de oudtestamentische zegenbede uit Num.6:24-26). Schitterend!

Waar vroeger het Leger des Heils, die overigens weer over een nieuwe bundel beschikken, en eerst Jeugd in Actie en later de Youth for Christ-bundel veel heeft bijgedragen tot enthousiast zingen, kan men het de Evangelische Omroep beslist positief aanrekenen dat deze gezorgd heeft voor een grote verspreiding van veel liederen door haar programma’s en familiedagen. Datzelfde geldt voor veel zogenaamde Sing-In’s die overal in het land belegd worden.

Het enige minpuntje dat we daarbij willen noteren is, dat het onze intense wens is dat er net zo’n grote opkomst zou zijn voor gerichte bijbelstudieavonden als voor zangavonden! Helaas is dan het animo minder, waardoor het wel goed is om erbij na te denken wat en waarom je uit volle borst meezingt, of dat er een flink gehalte aan religieus entertainment bij kan zitten, dat op de achtergrond meeresoneert. Dat er een groot assortiment aan oude en nieuwe liederen in omloop is, blijft desondanks verheugend!

Er kan nog best meer bevruchting van goede, geestelijk echt opbouwende liederen over en meer tussen de diverse kringen en gemeenschappen plaatsvinden. Ook dat geeft geestelijke herkenning en brengt je dichter tot elkaar en naar de verlangde en door de Heer beoogde eenheid!

In sommige gemeenten zingt men nauwelijks lofprijs- en aanbiddingsliederen tot God. Waarom zou men er niet met toestemming een flink aantal buitengewoon goede uit de bundel Opwekking halen?

In andere kringen zingt men bijna uitsluitend lofprijs- en aanbiddingsliederen. Waarom zou men niet een selectie erg positieve liederen uit andere bundels kunnen adopteren? Met liederen die spreken over geestelijke strijd en overwinning, belijdende liederen met geloofsinhoud, liederen met een aansporing tot heiligmaking, liederen van toewijding en overgave aan God, stimulerende liederen tot geestelijke groei naar volwassen zoonschap en mannelijke rijpheid, enzovoort. Op dit gebied is er nog een hele weg te gaan, om aan inhoudsvolle en diepgaande liederen te winnen!

Dat betekent niet dat eenvoudige koortjes niet veel betekenend kunnen zijn. Bij ons aan tafel zingen we af en toe met plezier het oude, maar nog altijd mooie koortje, dat oorspronkelijk afkomstig is uit het Leger des Heils:

Gods weg is de beste, de beste altijd.

Gods weg is de beste, waarheen Hij jou ook leidt.

Gehoorzaam zijn roepstem, neem je kruis op en volg Hem.

Gods weg is de beste, de beste altijd. 

Prachtig zo’n appèl tot gehoorzaamheid aan God!

Om nog een mooi koortje aan te halen:

Houd mij trouw, Heer Jezus houd mij trouw.

Houd mij trouw Heer Jezus, houd mij trouw.

Steeds de boze te weerstaan

En U achterna te gaan.

Ik verwacht Uwe kracht, houd mij trouw! 

Opwekking

Het is een mooi initiatief dat Stichting Opwekking elk jaar op de pinksterconferentie een nieuwe serie liederen aanreikt in een aanvulling. Veel gemeenten maken gebruik van dit aanbod, in zijn geheel, of als selectie naar een eigen bundel. Dat geldt eveneens voor de vrolijke en pittige Opwekkingsliederen voor kinderen, waar naast gemeenten ook steeds meer basisscholen gebruik van maken. Dat gaat net zo goed op voor kinderliederen van Elly en Rikkert, Jan Visser en anderen.

Het zou daarbij volgens mij nuttig kunnen zijn wat meer te kijken naar niet meer van (min of meer) hetzelfde qua tekst, hoewel de melodieën vaak heel mooi zijn. Het totale pakket mag niet eenzijdig overhellen. Met veel respect voor het vele goede en de kloeke, fantastische verzamelbundels teken ik aan dat er erg veel geleend wordt aan ‘worship’-liederen uit de Verenigde Staten van Amerika en Engeland met een vertaling naar het Nederlands. Bij de vertaling gaat er vaak iets verloren aan geestelijke zeggingskracht van de oorspronkelijke tekst. Waarom worden er niet meer liederen opgenomen die in het Nederlands gemaakt zijn?

De ervaring leert tevens dat veel gemeenten ertoe neigen steeds meer de hoge nummers te zingen en de oude, maar vaak niet mindere liederen, in de vergetelheid raken. Muzikaal gezien zijn de hogere nummers meestal beter, hoewel soms ook ingewikkelder als je op een kring weinig muzikale begeleiding hebt, maar of dat betere ook voor de teksten geldt waag ik te betwijfelen.
Er zijn ook gemeenten die Opwekking voorbij gaan en vooral Engelstalige ‘Hill Song’-liederen zingen, een beweging waar wel bijbelse bezwaren tegen te maken zijn, of men gaat nog verder naar de ‘Bethel-music’-liederen die zoetgevooisd klinken, maar uit ultra-charismatische kring komen, waar een bedenkelijke theologie heerst, die tegen New-Age aanschurkt.

Het zou wenselijk zijn, dat we niet alles wat aan nieuwe, geestelijke liederen van de overzijde van de oceaan komt verheerlijken en uitzingen, maar allereerst kijken wat er in eigen land ontwikkeld is en wordt.

Breekt uit in gejuich en Kapelklanken 

In volle evangeliekringen uit de zogenoemde Kracht van Omhoog-beweging zijn na de Beukensteinperiode (1960-1968) langzamerhand bundels als Kapelklanken (vanuit de pinksterkapel in Den Haag) en Breekt uit in gejuich (ook wel ‘BUIG-bundel’ of ‘JUICH-bundel’ genoemd) ontwikkeld. Deze hebben een diepte qua boodschap en geestelijke visie, die het zeker waard is te bezien, wat het kan toevoegen aan veel Opwekkingsliederen. Naar ons besef best veel! Laat de selectiecommissie van Opwekking daar eens bij stil staan, om de beste liederen eruit te halen! Vooral bij de lage nummers in de bundel Opwekking vind je af en toe een dergelijk soort lied met een krachtige belijdenis, zoals het uit Breekt uit in gejuich overgenomen lied 45:

Heer, ‘k wil U danken, U loven en prijzen.

Voor alles wat U doet voor mij.

Heer, ik wil daag’lijks U hulde bewijzen

door te leven zoals Gij.

Ik wil de weg gaan die U hebt gewezen.

U zult mij steeds weer de kracht daartoe geven.

Dank, Heer, dat ik in de hemel woon

En met U zitten mag op de troon.

Ik mis bij de hoge nummers in Opwekking soms diepgang en inhoud.

Genoemde volle evangelie zangbundels zijn landelijk lang niet overal zo bekend en onbekend maakt soms onbemind, of men heeft misschien moeite met aspecten van de in liederen vertolkte boodschap.

In dit beknopte bestek is het niet mogelijk veel te citeren. Ik beperk me tot het aandragen van een voorbeeld uit de B.u.i.g.-bundel, lied 69:

Wat is ’t motief, o Heer mijn God,

Dat ik U dienen wil op aard’?

Gaat het alleen om mijn behoud?

Of bent U zelf mij alles waard?

 

Zoek ik het eerst Uw Koninkrijk

In alles zoals het behoort?

Neig ik mijn hart tot Uw gebod?

Ben ik gehoorzaam aan Uw woord?

 

‘k Heb Uw gezindheid nodig, Heer,

Opdat het wezen Gods in mij

Herkenbaar worde tot Uw eer

‘k Wil voor Uw leven, rein en vrij.

 

Tot lof van Uwe heerlijkheid,

In waarheid levend positief.

Vanuit de rust, die U mij schenkt

Heer Jezus, heb ‘k U waarlijk lief. 

KOOR:

O Heer, mijn God, U heb ik lief.

Voor u te leven is mijn motief.

Het gaat bij mij slechts om Uw eer,

U wil ik dienen, U mijn Heer. 

Het is een krachtig lied met een duidelijke oproep tot zelfonderzoek!

Ter illustratie ook lied 226 uit Kapelklanken, waar men boven heeft gezet: “De Christus komt openbaar in de zijnen”. 

Grote God en Vader, Schepper van ’t heelal

U bood ons in Uw liefde de Christus tot ons heil.

Een leidsman bewogen en sterk,

Bekwaam tot elk goed werk.

Hij kocht ons vrij en sprak: “Volg gij Mij”.

Jezus onze koning, vol gerechtigheid

U heeft een volk verworven, daartoe behoren wij.

Eenparig verlangen wij, Heer,

Dat U zich openbaart

Door ons, Uw heilig volk, dat zal staan.

Daarom heffen wij op ons hoofd in geloof

Aan ons is door strijd heen zege beloofd

U komt toe alle eer, Jezus ons hoofd.

U volgen wij.

Wanneer alles geheeld en opgericht is

En sporen van ’t oude zijn uitgewist

Het heerlijk geheim’nis van God zichtbaar is

In Uw zonen zichtbaar is.

O, dan komt aan onz’ aanbidding geen eind

Voor U, onze God, zo wijs van beleid

Door Jezus tot priesters, koningen geleid.

Hoe groot zijt Gij, hoe groot zijt Gij! 

Een majestueus lied met een boodschap over het heerlijke einddoel van het geloof!

Graag wil ik koortje 58 uit Kapelklanken vermelden, waar ik persoonlijk veel aan gehad heb met een boodschap vanuit Jesaja 43:4, waar staat: “Omdat gij kostbaar zijt in Mijn ogen en hooggeschat en Ik u liefheb…”. Een bijzondere tekst voor je beeld van God in zijn positieve kijken naar de mens.

Ik verlustig mij in God, mijn Heer

En breng Hem hulde in mijn lied

En bestendig is mijn oog op Hem

Ik weifel en ik wankel niet

Want ik ken de Heer

‘k Ben door Hem gekend

‘k Ben waardevol en hooggeschat

Door Hem die mij heeft liefgehad 

De Bazuin

Er zijn gemeenten, die het beste uit Kapelklanken, Breekt uit in gejuich en Opwekking, aangevuld met in eigen midden ontstane nieuwe liederen in hun gemeentebundel hebben staan. Die liederen worden soms ook overgenomen in andere volle evangeliegemeenten. Als voorbeeld noemen we de bundel ‘De Bazuin’ van de V.E.G. ‘Immanuël’ in Breda, waaruit we een lied met een treffende tekst (op een melodie van het ‘Oslo Gospel Choir’) willen vermelden, namelijk nummer 399:

Heer wij komen tot U

met een hart vervuld van dank.

Wij zijn geroepen vanuit Uw troon

tot een leven als de Zoon

Heer, wij prijzen Uw naam

als gemeente, die U leidt.

Wij zijn bereid om Uw weg te gaan

vol geloof als zonen van U.

Wij stellen ons hart voor U open

en geven ons leven aan U, Heer.

Wij zetten ons in voor het zoonschap

dat U in ons bewerkt (2x).

U leidt ons steeds verder

U geeft ons nieuw inzicht

U werkt in ons leven

Heer, Uw plan komt openbaar.

Wij stellen ons hart voor U open

en geven ons leven aan U, Heer

Wij zetten ons in voor het zoonschap

dat U in ons bewerkt. 

Een heerlijk lied met een verlokking van de Heer, om de weg naar het einddoel te gaan. Prachtig, dat wij ons in mogen zetten voor het zoonschap, terwijl het tegelijkertijd  de Heer is die dat in ons bewerkt! Het is zowel de oproep van Hem aan ons: nader het zoonschap, als met geloof in de werking van de Heer het zoonschap nader te komen!

Geweldig om visie te hebben op de openbaring van de (volwassen) zonen Gods (Rom. 8:19, NBG-vert.). Helaas heeft de NBV, die soms verduidelijkt, maar soms ook afzwakt in het hele hoofdstuk Romeinen 8 overal het begrip met ‘kinderen’ vertaald, hoewel het zonneklaar is dat er een verschil is tussen (onvolgroeide) ‘kinderen’ (tekna, bijvoorbeeld in Rom.8:16) en ‘zonen’ (huiōn, in bijv. Rom. 8:19, NBG-vert.). Ook de HSV heeft het duidelijke ‘zonen’ vanuit het Grieks helaas onterecht met ‘kinderen’ vertaald.

(wordt vervolgd)

Jildert de Boer