Wat is de Algemene Kerk?
Over het Katholiek Apostolische Werk
Een beknopte opheldering van een verborgen geloofsgemeenschap
Het altaar in de Kapel Tabor met de knielbanken voor de viervoudige bediening
Jildert de Boer
COLOFON
WAT IS DE ALGEMENE KERK?
Over het Katholiek Apostolische Werk
Een beknopte opheldering van een verborgen geloofsgemeenschap
Jildert de Boer
© Oktober 2018; update juni 2019
Digitale uitgave van Uitg. Verdieping en Aansporing
E-mail: verdiepingenaansporing@gmail.com
Website: http://www.verdiepingenaansporing.nl/
Met dank aan Rien Ipenburg die het grote boek ‘Zijt gij niet apostelen?!’ met 452 pagina’s in 2017 uitgaf dat als basis gebruikt is voor dit geschrift. Naast een samenvatting van dit werk geeft deze brochure behoorlijke aanvullende informatie. Sinds het stoppen van uitgevrij Ipenburg is het boek niet meer via internet verkrijgbaar, alleen nog via www.verdiepingenaansporing.nl voor 22,50 Euro incl. portokosten
In deze brochure wordt in de regel gebruik gemaakt van de NBG-vertaling van 1951. Waar andere vertalingen zijn gebruikt, is dit aangegeven.
Leeswijzer: “Veroordeelt onze wet dan een mens, tenzij men zich EERST van hem OP DE HOOGTE GESTELD heeft en KENNIS GENOMEN van wat hij doet” (Joh. 7:51).
Motto: “De liefde laat geen ruimte voor angst; volmaakt liefde sluit angst uit, want angst veronderstelt straf. In iemand die angst kent, is de liefde geen werkelijkheid geworden. Wij hebben lief omdat God ons eerst heeft liefgehad. Als iemand zegt: ‘Ik heb God lief’, maar hij haat zijn broeder of zuster, is hij een leugenaar. Want iemand kan onmogelijk God, DIE HIJ NIET GEZIEN HEEFT, liefhebben, als hij de ander, DIE HIJ WEL ZIET, niet liefheeft. We hebben dan ook dit gebod van hem gekregen: wie God liefheeft, MOET ook de ander liefhebben” (1 Joh. 4:18-21, NBV).
Copyright: Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, geluidsband, elektronisch of op welke wijze dan ook, zonder schriftelijke toestemming van de schrijver.
Wat is de Algemene Kerk?
Over het Katholiek Apostolische Werk
WOORD VOORAF EN VERANTWOORDING
In 2008 kwamen wij op vakantie in Engelsbach, Duitsland in contact met een sympathiek echtpaar, Siem en Elise Cornelisse, uit Arnemuiden (Zeeland) dat lid bleek te zijn van het Katholiek Apostolische Werk te Middelburg. Kortweg spreekt men ook wel van KAW, het Werk en sinds 2009 van De Algemene Kerk. De familie Cornelisse was daarnaast ook lid van de PKN. Vanuit mijn persoonlijke interesse in geestelijke stromingen en het geboeid zijn door mensen die naar meer van God verlangen in hun leven raakten wij in gesprek.
Bovendien was ik vanuit het verleden enigszins bekend met deze groepering als één van de vele varianten van de apostolische gemeenschappen door het indrukwekkende standaardwerk van dr. M.J. Tang ‘Het Apostolische Werk.’
Daarnaast had ik al het boek ‘De dans van de blinde bruid’ (2000, Uitgeverij Merweboek) door Henk van Wijk gelezen dat mij intrigeerde en uiteraard bekende kost was voor het echtpaar. In mijn exemplaar staan veel uitroeptekens en hier en daar plaatste ik een vraagteken. Het maakte op mij een gedegen indruk.
Wat mij positief trof in het gesprek met dit echtpaar was het streven van deze geloofsgemeenschap naar levensheiliging en hun nadruk op gebed en verootmoediging.
Dat maakte mij nieuwsgierig naar deze groepering, die mij – behalve het gelezene – verder in praktische zin onbekend was. Van meet af aan bespeurde ik echter bij hen ook een duidelijke reserve om inhoudelijk veel te vertellen. Van het blad dat intern bleek te worden gepubliceerd lieten zij een exemplaar zien. Ik kon geen nummer te leen krijgen.
Nadien heb ik in 2009 een keer een oriënterend bezoek gebracht aan Henk van Wijk, apostel in deze gemeenschap en woonachtig in Groenekan, bij Utrecht. Hij heeft mij het één en ander uiteengezet over de achtergrond van dit Katholiek Apostolische Werk en de manier waarop deze geloofsgemeenschap wordt vormgegeven in viering, liturgie en gebedspraktijk. Hij toonde mij de Kapel Tabor en de gebruikte liturgische gewaden.
Op zijn boek ‘De dans van de blinde Bruid’ had overigens de Ned. Geref. predikant ds. Willem Smouter in 2000 direct na verschijning al een kritische recensie geschreven, die sindsdien op zijn weblog gepubliceerd staat.
Mede naar aanleiding van mijn bezoek aan Henk van Wijk en zijn boek heb ik in 2013 in mijn boek Facetten van het werk van de heilige Geest naast aandacht voor de Pinksterbeweging en de Charismatische beweging ook meer gezegd over de apostolische kringen, waaronder het KAW. In 2014 nam ik de beknopte weergave daarin over het KAW te Groenekan als artikel over op mijn website met wat neutrale basisinformatie over deze groepering. Daarbij maakte ik overigens wel melding van de verborgenheid van deze gemeenschap die geheimzinnig aandoet.
Naar aanleiding van die publicatie op mijn site werd ik in 2015 vanuit verschillende kanten benaderd door oud-leden en leden van kerken waar KAW-‘ers lid van waren. Door de ex-leden werd melding gemaakt van interne conflicten en misstanden. Daarbij waren dienaren en leden langs de zijlijn komen te staan, waarbij sprake zou zijn van machtsmisbruik.
Door mensen die KAW-‘ers kennen in hun kerkgemeenschap werd de laatste jaren steeds meer melding gemaakt van de hinderlijke geheimzinnigheid en beslotenheid van deze groepering, een subtiel ervaren houding van exclusiviteit en geestelijke arrogantie bij de AK-leden en een toenemende veroordelende geloofshouding naar andere christenen. Kortom: vroeger waren de KAW-leden doorgaans loyaal aan hun eigen kerk, maar dat is de laatste tien jaar drastisch veranderd. Een toenemend aantal AK-leden gaat ondertussen niet langer meer naar een kerkafdeling, maar kiest alleen voor de AK met als argument: ‘om des gewetens wille.’ De toespraken op de centrale plaats, de kapel Tabor te Groenekan, worden via mp3 naar alle leden verspreid en het daar gesprokene heeft diepe impact op de leden.
Ik vond de berichten die ik ontving zo alarmerend dat ik mij geroepen voelde op verder onderzoek uit te gaan. Dat heb ik met open vizier gedaan. Vanuit mijn eerdere contacten met het KAW hadden mij de toewijding en ernst van de geloofsbeleving positief getroffen. Van meet af aan heb ik daarom getracht de communicatie en het gesprek te zoeken om hoor en wederhoor toe te passen.
In de zomer van 2015 heb ik een dienst van de Algemene Kerk (AK) bezocht op Tabor, de Kapel van de Grote Koning in Groenekan.
Aansluitend heb ik geprobeerd contact te zoeken met andere afdelingen van de gemeenschap. In mijn contacten met andere leden, onder wie ook dienaren, stuitte ik echter op een sterke terughoudendheid en angst voor openbaarheid. Ik werd meestal snel verwezen naar Jasper Stam in Groenekan, die als apostolisch evangelist (of: aartsengel-evangelist) kennelijk een soort contactpersoon en woordvoerder is van de gemeenschap naar buiten.
Dit geschrift is een samenvattende weergave met toevoegingen van mijn diepgaande onderzoek naar het Katholiek Apostolisch Werk of De Algemene Kerk dat ik in 2017 in mijn boek ‘Zijt gij niet apostelen?!’ publiceerde (in september 2018 in prijs verlaagd naar € 29,50 Euro zonder portokosten; anno 2022 in prijs verlaagd naar € 22,50 inclusief porto).
Het lijvige boek is NU ALLEEN NOG BEPERKT VERKRIJGBAAR VIA www.verdiepingenaansporing.nl
Daarbij heb ik geput uit de gesprekken die ik met vele mensen heb gehad, een uitgebreide correspondentie over de mail en uit de interne geschriften van het KAW. Hoewel er positieve kanten zitten aan deze gemeenschap, moest ik ook de keerzijden benoemen die mij gebleken zijn gedurende mijn zoektocht.
Van dat boek werd door sommigen in het Werk kennis genomen door het te bestellen bij bol.com of langs andere kanalen. Om zo mogelijk allen in het Werk op de hoogte te stellen geeft deze brochure in compacte vorm het meest nodige en het belangrijkste weer.
Diverse mensen zijn lid van deze gemeenschap (geweest) vanuit een echt verlangen naar God, naar geestelijke groei en naar het doen van voorbede voor de verdeeldheid van de Kerk. Deze mensen hadden er over het algemeen weinig behoefte aan dat hun naam in het boek vermeld zou worden. Bij sommigen uit piëteit naar deze gemeenschap waar zij toch ook veel moois hadden geleerd, bij anderen nog steeds uit een bepaalde diep ingewortelde angst ten opzichte van de leidende apostelen. Het is mijn bedoeling om concrete elementen van deze geloofsgemeenschap aan de orde te stellen. Ik wil deze plaatsen in het licht van het evangelie van Jezus Christus.
Van harte hoopte ik dat door het stevige boek een open en kritische gedachtewisseling met de bedieningen in en de leden van deze gemeenschap in bepaalde mate mogelijk zou zijn. Ik nodigde hen daartoe in mijn boek van harte uit. Wie in het licht van Christus wandelt, hoeft niets te verbergen en heeft geen enkele reden tot geheimzinnigheid!
Dat bleek een illusie te zijn. Wat in de praktijk gebeurde is dat de AK zich nog meer terugtrok in haar schulp. Mijn boek werd inhoudelijk genegeerd door het apostolaat en “de Heer zou hen niet hebben gezegd te reageren…” Nu dan deze beknopte brochure ‘Wat is de Algemene Kerk?’ die een behoorlijke samenvatting met diverse aanvullingen geeft van mijn boek over het Katholiek Apostolische Werk. Het boekwerk gaat veel dieper en uitvoeriger in op de geschiedenis, leer, leven en geloofspraktijken, kortom: vrijwel alle aspecten van het Katholiek Apostolische Werk. Bovendien is het boek van een dertigtal bijlagen voorzien die veel achtergrondinformatie verschaffen.
In de vorm van deze brochure van ca. 60 pagina’s (als ik de bijlagen even niet meereken) kon bijvoorbeeld een belangrijk onderwerp als het apostelschap (hoofdstuk 10 in het boek) niet aan bod komen. Waar het boek de geschiedenis van het KAW van 1935 uitgebreid beschrijft (hoofdstukken 3 en 4) moet ik in dit beknopte bestek daar summier over zijn. Daarom vormt deze brochure slechts een opstapje om kennis te maken met het boek.
In dit kleine geschrift zet ik uiteen wat de Algemene Kerk of het Katholiek Apostolische Werk inhoudt en houd ik haar leer en praktijk tegen bijbels licht om deze geloofsgemeenschap te toetsen. In deze digitale uitgave worden de vertrokken dienaren bij name vermeld om aan te tonen hoeveel het er zijn in een toch nogal kleine en beperkte geloofsgemeenschap. Er wordt ook meer achtergrondinfo gegeven omtrent Dolf Solinger.
Het is een ultieme poging en een appèl aan de gelovigen, dienaren en apostelen in de AK om eerlijk zelfonderzoek toe te passen. Dat wil zeggen: NIET ‘rücksichtslos’ het steile pad dat de laatste tien/vijftien jaar (vanaf ca. 2005) gekozen is te vervolgen.
Het zou heilzaam zijn te besluiten terug te keren naar de oorspronkelijke nederige bedoeling van het Werk om een interkerkelijk samengestelde gebedsbeweging te zijn die het positieve doel dient om weer tot zegen voor de Algemene Kerk (in de brede zin des woords) te worden.
Harderwijk, oktober 2018 De schrijver
Bij de update van juni 2019 is een stukje toegevoegd: ‘de trek naar Makkum’. Ook zijn er nog drie bijlagen toegevoegd:
- Nbd Biblion de recensietekst voor de openbare bibliotheken,
- de recensie van het boek in het blad voor de Nederlandse kerkgeschiedenis door de apostolische geschiedeniskenner Edwin Diersmann,
- de bespreking in Religie en Samenleving van Lammert Gosse Jansma.
De auteur
INLEIDING
Naar aanleiding van enkele verontrustende berichten die mij in 2015 bereikten van ex-leden en buitenstaanders ben ik vanuit persoonlijke belangstelling en het peilen van de nood informatie over deze groepering gaan verzamelen.
Dit heb ik gedaan door middel van gesprekken met twee evangelisten uit het Werk, gesprekken en e-mailverkeer met oud-leden en anderen en door het vergaren en bestuderen van de verschenen bladen van het KAW, ‘Waarheidsdruppels’ en ‘WerkWoord.’
Behalve twee diensten op zondag in Groenekan (kapel Tabor) heb ik ook een zondagse dienst bijgewoond in Makkum (toen nog in kapel Hermon), doordeweeks een eucharistieviering in Arnhem en zocht ik contact met leden. Bij dat laatste stuitte ik meerdere malen op afhoudendheid. De samenkomsten zouden volgens zeggen openbaar moeten zijn, maar men is niet gewillig om de plaats van samenkomen aan je te verstrekken. Daar moet je zelf naar speuren en er langs een omweg achter zien te komen.
De huidige periodiek WerkWoord bleek niet vrij verkrijgbaar te zijn voor een buitenstaander. Enkele mailtjes aan dienaren in de gemeenschap werden onderling doorgestuurd. Ik werd als nieuweling/contact in oktober 2015 doorverwezen naar de apostolisch evangelist op Tabor, Jasper Stam. Het blijkt dat je van te voren als het ware gescreend wordt of je een geschikte kandidaat bent voor het KAW, c.q. de AK. Ik heb Jasper Stam samen met een andere evangelist, Nico van Tent uit Sliedrecht, driemaal uitgebreid gesproken en tal van vragen gesteld over het Werk, de aanduiding die onderling veelvuldig wordt gebruikt. Eveneens heb ik kort met apostel Wiebe Tilstra in Makkum na een dienst gesproken.
Op mijn vraag in het derde gesprek of ik een boek uit de Taborreeks zou kunnen kopen keken beide evangelisten elkaar aan en zeiden eenparig ‘nee.’ (dit is een serie door het KAW van 1935 in het Nederlands uitgegeven werken van het oorspronkelijke, oude Werk van 1835, geschreven door apostelen en andere dienaren in Engeland en Duitsland)
Blijkbaar was ik in de tussentijd gewogen en te licht bevonden. Men was er niet gecharmeerd van dat ik persoonlijke geloofsinteresse combineerde met een onderzoek naar de AK. Ik ben hier niet stiekem over geweest en heb getracht een eerlijke en chique manier te zoeken om informatie te krijgen. Zij konden mij dat grondige onderzoek niet verbieden, evenmin als dat zij mij de toegang tot de samenkomsten zouden kunnen ontzeggen. Immers men had zelf op de oude website en in het infoblad van de kapel van de Grote Koning (zie bijlage 1) het volgende geschreven:
“De viering van de eucharistie en de gebedssamenkomsten open zijn voor ieder die gedoopt is in de naam van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest, in een oprechte en persoonlijke geloofsrelatie leeft met Jezus Christus als zijn Heiland en Redder, en Hem wil navolgen in levensheiliging.” (cursief gezet, JdB).
Bij dieper doorvragen zet men de hakken in het zand. Jammer genoeg blijkt in de praktijk dat de AK niet open, helder en transparant wil zijn. Daarom loopt het moeizaam als je meer te weten wilt komen, omdat men niet scheutig is met het geven van informatie.
Op een andere vraag dat in het nieuwe Werk van 1935 vanuit Groenekan sprake zou zijn van de vervulling van een profetie uit het oude Werk van 1835, namelijk dat daaraan ‘een klein Werk zou worden toegevoegd’ konden de evangelisten mij geen antwoord geven waar dit zwart op wit te vinden zou zijn. Het tijdschrift WerkWoord refereert met een zekere regelmaat aan het KAW van 1935 als het ‘kleine Werk’ dat in een profetie van het oude Werk van 1835 zo zou zijn aangeduid.
Ik wilde graag verifiëren waar en wanneer deze profetie precies is uitgesproken met de letterlijke tekst. De vraag is legitiem en belangrijk genoeg. Het raakt immers het bestaansrecht van het KAW van 1935. Het bleek niet mogelijk Henk van Wijk zelf te spreken en mij werd zijn e-mailadres en dat van Wiebe Tilstra ook niet gegeven door de evangelisten. Ik had de vraag over het ‘kleine Werk’ graag op deze twee apostelen afgevuurd en bijv. direct van henzelf willen horen wat de exacte reden geweest is waarom apostel L.J. (Leo) Bos in 1953 naar Nieuw-Zeeland emigreerde. Dit alles bevestigde de sfeer van beslotenheid en een geheimzinnige floers rondom het KAW, cq. de AK.
Het eerste hoofdstuk van deze brochure geeft de aanloop. Daarin komt de voorgeschiedenis van het Werk ter sprake.
Dan volgt er een objectieve beschrijving in het tweede hoofdstuk van dit werkje, met daarin iets van de geschiedenis en de geloofsleer en -praktijk van het KAW.
Daarna geef ik in het derde hoofdstuk van deze brochure een kritische belichting van een aantal duidelijk aanwijsbare zaken die ik binnen de AK ben tegengekomen.
Voorts biedt het vierde hoofdstuk expliciete aanvullingen op het boek.
Ten slotte wordt deze brochure afgerond met twaalf bijlagen, waaronder alle krantenartikelen en recensies die verschenen zijn.
Het is daarbij nadrukkelijk niet mijn intentie mensen aan te vallen of de AK in een kwaad daglicht te stellen. Het is mijn bedoeling leer en leven binnen de AK te plaatsen en te toetsen in bijbels licht.
Het doel daarvan is: niet alleen buitenstaanders, maar ook de leden zelf nader te informeren om stof tot nadenken, reflectie, verandering en bijstelling van de koers van de AK aan te reiken.
Ook kerken waar AK-leden vertoeven kunnen zo informatie krijgen wat dit Werk voor betekenis heeft en welke opvattingen en praktijken er spelen.
Het kan eveneens van belang zijn voor andere apostolische groeperingen om zich te oriënteren op de inhoud van het ‘Groenekan-Werk.’
Rectificatie boek
Op pagina 266 van het boek ‘Zijt gij niet apostelen?!’ breng ik apostel Wiebe Tilstra in verband met het projectkoor en geef ik daarbij een internetlink. De leider van dat koor heeft exact dezelfde naam als de apostel, maar ‘onze’ Wiebe Tilstra uit Makkum heeft niets met dit koor van doen. Voor deze naamsverwisseling bied ik als auteur mijn oprechte excuses aan.
HOOFDSTUK 1
DE AANLOOP
De katholiek-apostolischen te midden van andere eindtijdbewegingen
We zien dat er zich in de negentiende eeuw een sterk bewustzijn manifesteerde van het leven in de eindtijd aan de vooravond van de naderende wederkomst van Christus. Dit is verklaarbaar vanuit het geestelijke en maatschappelijke tijdsbeeld (zie hoofdstuk 1 van het boek).
Het komt onder andere tot uiting in de Katholiek Apostolische beweging (1830/1835). Maar evengoed speelde dit eindtijdbewustzijn in meerdere, andere geestelijke stromingen die in dit tijdperk opkwamen en alle omvangrijk werden. In vrijwel al deze bewegingen is er sprake van chiliasme, dat wil zeggen: het geloof in een toekomstig millennium of duizendjarig vrederijk.
We denken aan de volgende grote eindtijdbewegingen:
- De Plymouth Brethren of Broederbeweging of Vergadering van Gelovigen vanaf 1830 met John Nelson Darby.
- Het Reveil met onder andere Willem Bilderdijk en Isaäc da Costa, in ons land vanaf 1826.
- De Restauratiebeweging met Barton Stone en Alexander Campbell vanaf 1832 in Amerika. De zogenaamde Christadelphians (in Nederland: Broeders in Christus) van John Thomas (1805-1871) komt ook voort uit een afsplitsing in circa 1848 van de Restauratiebeweging van Campbell.
- De Millerites van 1833, voorloper van de Zevende Dags Adventisten met Ellen White.
- De Heiligingsbeweging voortbouwend op John Wesley vanaf rond 1865 met Phoebe Palmer, Robert Pearsall Smith en anderen.
- De beweging van de Bijbelonderzoekers vanaf 1869 met Charles Taze Russell, de voorloper van de Jehovah’s Getuigen.
- De Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen of Mormonen vanaf 1830 met Joseph Smith.
- De Pinksterbeweging van 1906 met William Seymour en Charles Parham.
- De Katholiek Apostolische beweging vanaf 1835 met o.a. John Bate Cardale en Henry Drummond wilde de hele Algemene Kerk terugroepen naar de waarheid en eenheid door Woord en Geest. Een van de gebruikte uitdrukkingen was: “Reeds wordt het laatste klokgelui van de uitvaart dezer wereld vernomen.” (uit het Testimonium van de Britse apostelen).
Het oude Werk in Groot-Brittannië vanaf 1835
Het Katholiek Apostolische Werk vanuit Groenekan oriënteert zich op de originele Katholiek Apostolische Gemeente (KAG) in Engeland (zie hoofdstuk 2 van het boek).
Edward Irving (1792-1834) wordt als een belangrijke voorloper beschouwd van wat de Katholiek Apostolische beweging en later de Katholiek Apostolische Kerk (KAK) zou worden.
Daarnaast begon Henry Drummond (1786-1860) tussen 1826-1830 met conferenties op zijn landgoed te Albury. Daar was men bezig met de grondslagen van het geloof en het onderzoek van de bijbelse profetieën. Soms spreekt men over het Albury-Werk.
De Katholiek Apostolische beweging ontstond circa 1830-1835 toen door profetie zich opnieuw twaalf mannen geroepen wisten tot apostelen van de eindtijd. Zij presenteerden zich door middel van het Testimonium in 1836, bedoeld als een getuigenis naar kerkelijke en wereldlijke leiders.
Vanaf 1847 was er officieel sprake van de Katholiek Apostolische Kerk (KAK) met katholiek-apostolische gemeenten (KAG). In de loop van de negentiende eeuw ontwikkelde de beweging zich onder andere naar Duitsland en de Verenigde Staten van Amerika.
Met het uitzenden van apostelen naar hun ‘twaalf stammen’ werd Nederland, samen met België en Denemarken als de stam Issaschar gezien en daar kreeg apostel King-Church vanaf 1851 maar moeizaam contacten. De eerste KAG werd pas in 1867 te Den Haag gesticht door evangelist Max von Pochhammer.
Geleidelijk aan stierven de oorspronkelijke apostelen en kwam de vraag boven of deze apostelen vervangen konden worden. Zover durfde men niet te gaan. Wel stelde men rond 1860 enkele ‘apostolic messengers’ aan (= apostelhelpers of coadjutoren) die alleen in opdracht van een apostel mochten verzegelen met de Geest en dienaren wijden). Het nieuwe ambt van coadjutor was puur een verlegenheidsoplossing voor de door de dood wegvallende apostelen.
De laatste apostel van dit ‘oude Werk’, Francis Valentine Woodhouse, overleed in 1901. Daarna is volgens hen de ‘tijd van stilte’ naar Openbaring 8 ingegaan. Men durfde geen nieuwe apostelen meer te roepen. Er konden geen dienaren meer gewijd worden. Men liet het aan God over om in te grijpen in stille verwachting van de wederkomst van Jezus Christus. Al hun ambten zijn ondertussen uitgestorven.
Ook in Nederland stierf de laatste onderdiaken in 2010 en bestaan er nog vijf gemeenten met ongeveer 500-600 leden. Tegenwoordig wordt de litanie nog gebeden volgens een vast gebedenboek in katholiek-apostolische diensten op zondagmiddag, terwijl men tevens gastlid is van een andere kerk. Momenteel zijn er nog twee lekenhelpers in functie van wie de één inmiddels boven de 90 jaar oud is.
Andere apostolische richtingen
Los van het oorspronkelijke Werk in Groot-Brittannië is er een veelvoud van andere apostolische groeperingen die over de jaren heen ontstaan zijn.
Heel beknopt wil ik iets vermelden over de hoofdtakken van andere apostolische groeperingen die in de geschiedenis zich hebben gevormd. Op verdere zijtakken – er zijn in Nederland zo’n tien apostolische groeperingen – kan ik in dit bestek nauwelijks ingaan.
In 1863 werd in Hamburg Friedrich Wilhelm Schwartz, buiten medeweten en zonder toestemming van de Britse apostelen, tot apostel voor Nederland geroepen. De Duitse profeet Geyer die nieuwe roepingsprofetieën uitsprak, werd samen met Schwartz en andere dienaren geëxcommuniceerd door KAG-apostel Woodhouse. Woodhouse zag dit als een vervalst werk. De reden daarvoor was dat de katholiek-apostelen successievelijk kwamen te overlijden en men voor het in Engeland geroepen twaalftal apostelen geen vervangers wilde inzetten en dit lijdzaam afwachtend in de handen van God legden.
De excommunicatie luidde het ontstaan van de Hersteld-Apostolische Zendingkerk in. Deze beweging kan gekenschetst worden als orthodox en bijbelgetrouw. In Nederland ontstond twee jaar na de dood van Schwartz een afscheiding in 1897 die het ‘nieuwe licht’ propageerde. Daarbij waren de Duitse apostel Krebs en zijn opvolger Niehaus betrokken. De Nederlandse apostel J.H. van Oosbree gold in de periode 1910 tot 1946 als de voortrekker van een vrijzinnige koers. Hij hield niet van een ‘Jezus in de blauwe azuur.’ De levende apostelen zorgden voortaan voor ‘vers hooi’ en daarbij werden de bijbelse apostelen getypeerd als ‘stilstaand putwater.’ De profetie werd afgeschaft, want profeten waren niet meer nodig. Men had de profeten immers als concurrenten van het apostelschap ervaren.
De laatste jaren is de uit 1897 voortgekomen Nieuw-Apostolische Kerk (deze naam is uit 1964) – gezien hun uitgebreide Katechismus (2012) – meer teruggegaan naar bijbelse bodem. Daarbij moet wel vermeld worden dat zij nog steeds een stamapostel als wereldleider hebben.
Na de dood van Van Oosbree kwam er een scheuring, waaruit in 1951 het Apostolisch Genootschap met apostel L. Slok sr. voortkwam die men als de eigentijdse Christus op aarde zag. Deze groepering – de grootste in aantal onder de apostolischen in Nederland – kan gezien worden als religieus-humanistisch. Tegenwoordig beschouwt men de apostel als levensvriend.
De Hersteld-Apostolische Zendingkerk (HAZK) maakte in 1931 de afsplitsing mee van de Hersteld-Apostolische Zendinggemeente (HAZG). Deze beschouwt de ambten uit Ef. 4:11 apostel, profeet, evangelist en herder/leraar als gelijkwaardig. Alle vier ambten mogen mensen verzegelen met de Geest. Zij gaan uit van de Christologie van Edward Irving. Dat wil zeggen: zij geloven dat Christus tijdens Zijn dagen in het vlees had kunnen vallen in ongehoorzaamheid, omdat Hij op aarde Zijn godheid heeft afgelegd, maar dat dit door de kracht van de Geest nooit gebeurde. In hun midden vindt nog steeds profetie plaats net als in de HAZK. Zij hebben 5 gemeenten met ongeveer 350 leden.
De Hersteld-Apostolische Zendingkerk beleefde opnieuw scheuringen in 1969 en 1971. De grootste en meest open groep, momenteel o.l.v. apostel J.L.M. Straetemans, telt circa 500 leden en tien gemeenten. Elk jaar beleggen zij een Ontmoetingsdag waar andere christenen welkom zijn.
Het KAW of De Algemene Kerk vanuit Groenekan, waarover het in deze brochure gaat, staat los van de andere apostolische richtingen.
HOOFDSTUK 2
EEN OBJECTIEVE BESCHOUWING
Het Katholiek Apostolische Werk in Groenekan
Het Katholiek Apostolische Werk ontstond onafhankelijk van het oorspronkelijke Werk van 1835 om en nabij 1935 in Groenekan bij Utrecht. De broers Leonardus Johannes (Leo) Bos en Johannes Leonardus (Johan) Bos te Groenekan misten begin dertiger jaren in de kerken de viervoudige bediening uit Efeze 4 en de Geestesgaven van 1 Korinthiërs 12 (voor wie uitvoerig de geschiedenis van het KAW van 1935 wil lezen, verwijs ik naar hoofdstuk 3 en 4 van het boek).
Beiden ervoeren – onafhankelijk van elkaar – een innerlijke roeping tot apostel, die bevestigd werd door een profetie van zuster Cornelia Johanna Nijland in een interkerkelijke gebedsgroep te Utrecht. Zuster Nijland sprak de profetische woorden, wijzend op de broeders Bos: “Zijt gij niet apostelen? Hebt gij niet Jezus Christus gezien?”
Kanttekening: het is in de geschiedenis van de apostolischen in het algemeen zeer ongebruikelijk dat een bevestiging van een roeping tot apostel uitgesproken wordt door een profetie van een vrouw, JdB.
De datum waarop dit gebeurde was bijzonder: 31 oktober 1932 en pas naderhand realiseerde men zich dat dit exact dezelfde datum was waarop honderd jaar eerder de roeping van de eerste Britse apostel, John Bate Cardale, plaatsvond.
Volgens het klassieke boek ‘Het Apostolische Werk in Nederland’ van dr. M.J. Tang gebeurde dit op 7 november 1832, maar het andere Nederlandse standaardwerk van Berry Brand ‘Nieuw licht op oude wegen’ geeft twee mogelijkheden: 31 oktober of 7 november 1832. Kijk je onder John Bate Cardale op Wikipedia dan is het 31 oktober 1832. In het boekwerkje ‘Lezingen over het ontstaan van het ALBURY-WERK’ (2e druk, 1963) staat 7 november 1832. In het Engelse standaardwerk ‘Gathered under apostles’, A Study of the Catholic Apostolic Church van C.G. Flegg lezen we op blz. 58: “It is therefore possible that, as some sources suggest, Cardale was called to the apostleship on more than one occasion”, JdB.
Toen zuster Nijland profeteerde was Leo Bos 30 jaar en Johan Bos 25 jaar. L.J. en J.L. Bos ontvingen enkele jaren onderwijs in de oude katholiek-apostolische gemeente te Utrecht.
Hun getuigenis werd door de oude KAG, op wie de broers een beroep deden zowel in Londen als in Den Haag onbeantwoord gelaten. Het oude Werk accepteerde geen nieuw geroepen apostelen. Na dit tevergeefse beroep op de ‘oude ordening’, die bleef zwijgen, richtten zij toen een nieuw Katholiek Apostolisch Werk op. Daar kent men sinds 1937 de viervoudige ambtsbediening door middel van apostelen, profeten, evangelisten en herders/leraars (Ef. 4:11). Hun centrale ontmoetingsplaats werd de Kapel Tabor, Nieuwe Weteringseweg 52a te Groenekan bij Utrecht, gebouwd naast het woonhuis van de apostelen Bos, en ook wel genoemd de Kapel van de Grote Koning of eenvoudigweg Apostelkapel.
Taak en ontwikkeling van het KAW vanuit Groenekan
Het Katholiek Apostolische Werk ziet zichzelf als de voortzetting van de Katholiek Apostolische Gemeente in Engeland, al erkent men dat het Werk in Groenekan zelfstandig is ontstaan. De Hersteld Apostolische Zendingkerk (HAZK) en andere daaruit voortgekomen afsplitsingen, zoals de Nieuw Apostolische Kerk, worden door het KAW van 1935 als vals gezien in navolging van Francis Valentine Woodhouse, de laatste apostel van het oorspronkelijke Werk in Groot-Brittannië.
De hoofdtaak van het Werk (zoals men het onderling noemt) is het zich verootmoedigen voor de verdeeldheid van de Kerk in zijn geheel. Daarvoor doet men boete en schuldbelijdenis. Daarnaast richt de gemeenschap zich op het doen van voorbede.
Voortbouwen op het Werk van 1835
Zelf wil het een voorbeeldfunctie of miniatuurmodel geven in eenheid, geleid door de viervoudige bediening uit Efeze 4:11 en het leergezag van apostelen. Oprecht gelooft men dat de apostelen van het Werk van 1835 door de Geest een blauwdruk hebben gekregen hoe de Kerk eruit moest zien volgens de tabernakelordening. Er wordt getracht het Werk van de oorspronkelijke Britse apostelen kleinschalig voort te zetten. Toen men eens aan Johan Bos vroeg, waarom hij weinig naar buiten deed, antwoordde hij: “Ik ben als apostel geroepen om het Werk van 1835 te bewaren. Ik ben slechts een kleine aanvulling.”
De groei van het Werk
In de veertiger en vijftiger jaren bestond het Werk uit slechts een handjevol mensen. Pas in de jaren zestig en zeventig kwam er beweging en aanwas. Impulsen daartoe kwamen onder meer uit de charismatische beweging Vuur en in Sliedrecht bijv. uit het koffiebarwerk van Youth for Christ.
In de loop der jaren ontstonden naast het centrum Tabor in Groenekan gemeenschappen in Utrecht, Maarssen, Sliedrecht, Arnhem, Middelburg, Ede, Almelo, Den Haag, Rozenburg, Arkel en Makkum (voor Friesland/Groningen).
De volgende apostelen
In 1952 emigreerde apostel Leo Bos naar Nieuw-Zeeland. Behalve de gebroeders Bos, van wie Leo Bos in 1968 in Nieuw-Zeeland overleed en Johan Bos in 1997 stierf, functioneerde tussen 1941-1961 ook hun zwager Hendrik van Manen als apostel. Tussen 1961(?)-1971 functioneerde Jaap Godschalk nog als apostel. Er zijn in de loop der jaren verscheidene apostelen geroepen, maar dezen namen de roeping om verschillende redenen niet als zodanig aan. In 1969 ontving Arie Nieuwland een roeping tot apostel.
Johan Bos benoemde en zegende voor zijn overlijden (1997) Arie Nieuwland – pas als apostel afgezonderd in 1988 – als zijn opvolger, dat wil zeggen als eerste onder zijn gelijken. Diacones Marian Fokkens was daarbij als enige getuige aanwezig. Arie Nieuwland uit Middelburg is nu de 90 jaar gepasseerd en niet meer actief. Henk van Wijk (Groenekan) en Wiebe Tilstra (Makkum), geroepen en afgezonderd in resp. 1989 en 1995, vormen nu samen het apostolaat. Ook in Duitsland is – na een periode dat Cees Solinger als aartsengel (= bovengemeentelijk voorganger) leiding gaf aan alle Duitse gemeenten – in 2007 Friedrich Kruschwitz tot coadjutor (= apostelhelper) aangesteld. In 2013 werd in zijn plaats Winfried Kruschwitz de apostolisch coadjutor voor Duitsland. Cees Solinger is momenteel apostolisch herder in de viervoudige bediening op Tabor te Groenekan.
In Nederland is Johan Hogeweg coadjutor van Henk van Wijk. Een coadjutor is een apostelhelper. In opdracht van een apostel mag hij mensen onder handoplegging verzegelen met de Heilige Geest en dienaren afzonderen en inwijden.
Het Werk op de Bruinhorst
Vanaf 1980 was het KAW van 1935 in het bezit van het kasteel ‘de Bruinhorst’, Luntersekade 1 te Ederveen dat op basis van profetie destijds door apostel Johan Bos werd aangekocht voor de opleiding van de zeventig (vergelijk Luk. 10:1). In de jaren 1995-1998 van de vorige eeuw werden daar in drie en een half jaar zeventig personen – van wie de meesten uit Duitsland – verzegeld met de Heilige Geest door apostolische handoplegging en zij kregen daar hun opleiding. Sommigen van hen waren belijdende nazaten van het oude Werk van 1835. Dit duidt men als: ‘Ezra is gekomen.’
Terzijde merken we op dat er bijvoorbeeld ook Evangelisch-Luthersen en Nieuw-Apostolischen in het KAW verzegeld werden door de Nederlandse apostelen, JdB.
Omdat de opdracht om de zeventigers op te leiden als vervuld werd beschouwd, de kosten van onderhoud hoog waren en er profetische aanwijzingen voor waren, heeft men het kasteel de Bruinhorst in 2009 verkocht. Op het kasteel werden ook jeugdkampen gehouden waaraan velen goede herinneringen hebben.
Gemeenschapsweek
Lang heeft de gemeenschap zomervakantieweken met elkaar gehouden op diverse plekken in den lande die door de leden van het KAW als opbouwend en samenbindend zijn ervaren. Deze zijn circa 2010 stopgezet omdat de apostelen dit geen kernactiviteit meer vonden.
De dans van de blinde Bruid
Uit deze kring schreef apostel Henk van Wijk op profetische aanwijzing het interessante en lezenswaardige boek ‘De dans van de blinde Bruid’ (uitgave Merweboek, 2000). Dit was een van de zeldzame momenten waarop dit Katholiek Apostolische Werk zich naar buiten presenteerde, zij het zonder haar naam te noemen.
Er werd niet duidelijk gemaakt dat Henk van Wijk als apostel functioneert in het Katholiek Apostolische Werk (‘nieuwe ordening’), dat tegenwoordig De Algemene Kerk genoemd wordt. Zelfs degenen die het boek aanbevolen hebben op de achterflap wisten niet dat het om het Katholiek Apostolische Werk ging. Henk van Wijk werd als lid van de Ned.-Geref. Jeruzalemkerk te Utrecht neergezet, terwijl hij daar vanwege zijn apostolische bediening op Tabor toen al niet meer kwam en ondertussen al meer dan twintig jaar niet meer komt. In een recensie over het boek van ds. Smouter (Ned. Geref. predikant) werd hem dit kwalijk genomen en zijn handelwijze en die van uitgever Merweboek ervaren als stiekem, een niet strijden met open vizier.
Enkele kenmerken van het KAW
Hieronder beschrijf ik enkele kenmerken van het KAW:
- Viervoudige bediening
In de gemeenschap functioneert de viervoudige bediening uit Ef. 4:11: apostel, profeet, evangelist, herder en leraar. Binnen de apostolische traditie ziet men ‘herder en leraar’ als twee aspecten van één ambt. In de Kapel Tabor te Groenekan en de Sint Martinuskerk te Makkum staan voorin bij het altaar vier knielbanken voor deze bedieningen, de viervoud genoemd, die qua kleur van hun gewaad van elkaar onderscheiden worden. Apostel Henk van Wijk functioneert in de regel in Groenekan en apostel Wiebe Tilstra doet dat in Makkum. Toen apostel Arie Nieuwland nog actief kon zijn, functioneerde hij in Middelburg. In de plaatselijke gemeenten is de engel der gemeente de voorganger.
- Typeringen dienst
Binnen de gemeenschap functioneert regelmatig profetie en visioenen zijn niet ongewoon. Belangrijke beslissingen gebeuren alle op basis van profetische aanwijzing. In de diensten is Woordverkondiging (Schriftuitleg en homilie). De eucharistieviering (het avondmaal) staat centraal. Ook kinderen ontvangen geregeld de communie. Vrouwen en meisjes gebruiken hoofdbedekking. De diensten hebben een hoogkerkelijk karakter en lijken nog het meest op een Anglicaanse viering (ongeveer de helft van de Britse apostelen van het oude Werk en de helft van de deelnemers van de toenmalige Albury-conferenties waren van Anglicaanse afkomst). Men hanteert de katholiek-apostolische liturgie (met enkele toevoegingen) in de diensten: een vast patroon in de diensten met veel schuldbelijdenissen en voorbeden. Dat gebeurt inclusief de kledij voor de priesterlijke ambten. Er wordt wierook ontstoken als symbool van aanbidding. In de diensten is een ‘stille tijd’ ingepland en daarin is er ruimte voor het uitoefenen van Geestesgaven.
- Beslotenheid en verborgenheid
Het KAW hult zich in geheimzinnigheid, vandaar dat we meer dan een tipje van de sluier willen oplichten. Hun periodiek ‘WerkWoord’ is alleen beschikbaar voor hen die in deze kring van het Katholiek Apostolische Werk vertoeven. Ook het voorheen uitgegeven ‘Waarheidsdruppels’ met onder meer artikelen van apostel Johan Bos werd intern gehouden. Openheid naar buiten ontbrak. Het liturgie- of dienstboek dat ze – afgeleid van de oude Katholiek Apostolische Kerk in Engeland – hebben uitgegeven is niet voor buitenstaanders beschikbaar. Wel is hun Psalter (gregoriaans en chants) bij Jongbloed uitgegeven. Ook de uit het Engels en Duits vertaalde katholiek-apostolische boeken in de Taborreeks zijn alleen voor gebruik in het Werk bestemd.
Informatie is moeilijk verkrijgbaar door de terughoudende opstelling die de mensen die tot de AK behoren aannemen. De gemeenschap leeft in de verborgenheid. Men is niet missionair of naar buiten gericht. Mensen die gaan deelnemen aan de gemeenschap, komen er meestal via via bij, door persoonlijke contacten. Een website kwam er pas eind 2015. Die werd nogal algemeen gehouden en verdween ook weer eind 2016. De AK wilde aanvankelijk geen openbaarheid op de website geven van haar financiën en verloor begin 2017 haar ANBI-status bij de belastingdienst. Nadien kwam er een heel erg beperkt gehouden website die tevens enkele summiere financiële gegevens aanreikte: http://algk.nl . Men kreeg de ANBI-status terug.
- Dubbellidmaatschap
De leden van dit Werk zijn in de regel tevens lid van een andere kerk. Ik heb de indruk gekregen dat van de ‘kerkafdelingen’ het percentage Nederlands-Gereformeerden het hoogst is. Rond Utrecht/Nieuwegein heeft destijds de aanzuigende werking van de bijbelstudiekring van Henk van Wijk met leerlingen van het Oosterlichtcollege daar zeker aan bijgedragen. Indertijd was Henk van Wijk daar aardrijkskundeleraar en later gaf hij er ook godsdienstlessen.
Het Werk vult aan en compenseert wat men in de gewone kerken en geloofsgemeenschappen mist. De katholiek-apostolische diensten worden als regel doordeweeks gehouden (Middelburg, Sliedrecht, Arnhem) en op zondag gaan de meeste mensen doorgaans naar de eigen ‘kerkafdeling’ (jargon dat gebruikt wordt onder katholiek- en hersteld-apostolischen, JdB). In de kapel Tabor te Groenekan heeft men op zondag een eigen dienst, evenals dat in Makkum in de Sint Martinuskerk en in Leipzig (D) het geval is. De grote, algemene Gemeente bestaat in hun zienswijze uit alle gedoopten, waarmee men in de regel de als kind gedoopten bedoelt, tenzij mensen later als volwassenen gedoopt zijn.
- Naamswijziging: De Algemene Kerk
Opmerkelijk is dat sinds 26-08-2009 het kerkgenootschap in Groenekan zich bij de Kamer van Koophandel heeft laten inschrijven als De Algemene Kerk. Een vondst die echter ook vaag en tegelijkertijd veelzeggend is. Enerzijds associeert deze gemeenschap zich met het brede begrip van de Algemene Kerk van alle gedoopten, maar anderzijds gebruikt men de Algemene Kerk in enge zin als naam voor de eigen gemeenschap. Men wil pertinent geen aparte denominatie zijn, maar in de praktijk is dat in wezen wel het geval.
In het verleden noemde het Katholiek Apostolische Werk (KAW) van 1935 zichzelf wel Inter-Kerkelijk Centrum (I.K.C.) en daarna was de Stichtingsnaam vele jaren ‘Gemeente Gods.’
- Waar de accenten op gelegd worden
Net als de overige apostolischen staat men de kinderdoop voor. Men wijst de overdoop af. Voor het avondmaal gebruikt men het woord eucharistie (= dankzegging) en qua opvatting baseert men zich op het consubstantiatie, dat is Luther’s standpunt (= brood en wijn zijn doortrokken van Christus).
Het KAW beijvert zich op het gebied van gebed, verootmoediging en boete, het werk van de heilige Geest: waaronder profetie en de verzegeling door handoplegging van een apostel (naar Hand. 8:14-17 en Hand. 19:1-6) en de heiliging.
De verwachting van de wederkomst van Jezus Christus wordt erg intens beleefd. De opname van de eerstelingen onder de gelovigen is – volgens de AK – zeer spoedig aanstaande. Met het begrip ‘eerstelingen’ bedoelt men voornamelijk hen die in het oude Albury-Werk van 1835 en in het nieuwe Groenekan-Werk van 1935 verzegeld zijn geworden door hun apostelen.
HOOFDSTUK 3
EEN KRITISCHE BELICHTING
Hieronder volgt een beknopte, kritische belichting van wat ik in gesprekken, e-mailverkeer, samenkomsten en onderzoek van de lectuur van het KAW ben tegengekomen.
Een verdeeld apostolaat
Binnen het apostolaat van het KAW was bijna vanaf het begin (ca. 1935) geen eenheid tussen de apostelen.
De hoofdreden voor het vertrek van Leo (L.J.) Bos op 21 april 1952 naar Nieuw-Zeeland was onenigheid met zijn broer Johan (J.L.) Bos. Het boterde niet erg tussen hen. Dit was ook de meest aannemelijke reden dat Leo Bos al eerder vertrok van Tabor. Zoals blijkt uit de persoonskaart van zijn vrouw, Augusta Bos-Meijer, eerst om vanaf 5-12-1946 in Eibergen te gaan wonen en daarna vanaf 3-10-1950 in Rijssen, allebei plaatsen op een flinke afstand van Groenekan.
In 1955 was er ruzie tussen apostel Hendrik van Manen en apostel Johan Bos rond de benodigdheden voor de eucharistie en bouwde Van Manen zijn eigen witte kapel op hetzelfde terrein voor de enkelen van deze mini-afsplitsing. Tot aan de dood van Van Manen in 1961 te Arkel werd dit conflict niet bijgelegd, hoewel Van Manen getrouwd was met Toos Bos, de oudste zuster van Johan Bos. Jan van Nifterik, schoonzoon van Van Manen, bracht het afgescheiden groepje na diens overlijden terug onder de vleugels van apostel Johan Bos.
In 1968 overleed apostel Leo Bos in Nieuw-Zeeland. De kleine groep die zich daar om hem heen verzameld had, keerde in 1969 naar Nederland terug. Daar had apostel Johan Bos voor hen het grote huis aan de Herenstraat 17 te Utrecht gekocht als onderkomen.
In 1971 was er een afscheiding van een groep mensen die meenden – onder invloed van het oude Werk – dat de altaren afgedekt moesten worden en de eucharistie niet langer mocht worden gevierd. Onder hen was Arie Nieuwland, die – samen met zijn zwager Jaap Godschalk die al eerder in het begin van de zestiger jaren apostel werd – in 1969 een roeping tot apostel had gekregen. Tussen 1971-1980 stond Arie Nieuwland buiten het Werk, maar begon vanaf 1975 weer de eucharistie in zijn huis in Middelburg te vieren met enkele medestanders.
In 1980 verzoende Arie Nieuwland zich na de bemiddeling van apostolisch evangelist Piet van Heijningen met apostel Johan Bos. Arie Nieuwland werd in 1988 opnieuw als apostel afgezonderd.
In 1997 wees apostel Johan Bos voor zijn heengaan Arie Nieuwland aan als zijn opvolger, als primus inter pares (=eerste onder zijn gelijken, in termen van het oude Werk ‘pilaarapostel’) ten opzichte van de in 1989 en 1995 afgezonderde apostelen Henk van Wijk en Wiebe Tilstra.
Volgens het getuigenis van meerdere oud-leden van het KAW werd apostel Nieuwland van meet af aan door zijn beide medeapostelen niet als eerste van de drie aanvaard. Hij werd volgens het getuigenis van oud-leden door de anderen gaandeweg min of meer in een derde positie gemanoeuvreerd. Tot in WerkWoord van december 2006 officieel werd medegedeeld: “Broeder Arie Nieuwland heeft gezien zijn hoge leeftijd een aantal van zijn taken overgedragen aan de beide andere apostelen.”
Seksueel misbruik
Er ging een beerput open toen bleek dat een hoge dienaar in het Werk zich ruim dertig jaar (ongeveer tussen 1970-2000) vergrepen had aan vrouwen uit de gemeenschap. Daarvan werden meer dan dertig vrouwen het slachtoffer in de relatief kleine groepering. Klachten over dit seksueel misbruik bij de apostelen door de jaren heen gingen de doofpot in. De waarschijnlijk eerste melding werd al rond 1970 gedaan door een non aan de toenmalige apostel Jaap Godschalk.
De betrokken dienaar was Dolf Solinger (de toenmalige apostolisch profeet op Tabor en lange tijd de rechterhand en vertrouweling van broeder Johan Bos) in wie men een bijna onbegrensd vertrouwen had. Was er een klacht of akkefietje geweest, dan werd hem absolutie of vrijspraak van zonden verleend (o.a. door apostolisch herder André Hoek) zonder de klachten van meerdere vrouwen grondig te onderzoeken naar het woord: “gij zult geen klacht tegen een oudste aannemen, tenzij er twee of drie getuigen zijn” (1 Tim. 5:19).
Dit misbruik kwam pas na overlijden van de dader aan het licht eind 2005. Het openbaar maken van dit gebeuren door Wilma Solinger, de jongste dochter van de dader, veroorzaakte een enorme crisis binnen de gemeenschap. Ook Sim zelf, zijn vrouw, trok na zijn overlijden flink aan de bel bij de apostelen.
Kenmerkend voor de aanpak was dat er interne hulp door de dienaren van het KAW aan de slachtoffers werd aangeboden. Professionele hulp voor de verwerking van het intens aangedane emotionele en psychische leed werd vanuit het Werk niet aanbevolen en aangeboden. Deze benadering zorgde er bovendien voor dat het voor de buitenwereld verborgen bleef en er geen aangiften van strafbare feiten bij de politie werden gedaan.
De huidige apostelen beschouwden zelfs deze vrouwen deels als medeschuldig en zij moesten hun aandeel als schuld belijden. In het magazine WerkWoord werd met geen woord over het seksueel misbruik gerept, zelfs geen pastoraal artikel om de slachtoffers te erkennen, te steunen en te vertroosten.
Heel merkwaardig is dat door het AK het seksueel misbruik zelf ook geduid wordt als een bevestiging van de roeping van de AK als vertegenwoordiger van de Kerk als geheel. Het misbruik vond namelijk hoofdzakelijk plaats in de plaatselijke gemeente van het KAW te Maarssen die in de KAW-typologie symbool stond voor Tyatira of de Rooms-Katholieke Kerk (volgens de leer van het KAW verwijzen de zeven gemeenten van Openb. 2 en 3 profetisch naar zeven gemeenschappen van het KAW in Nederland). Toen het misbruik openbaar kwam, werd gezegd dat het toch bijzonder was dat het misbruik juist in deze afdeling had plaatsgevonden en dat het misbruik in deze plaatselijke KAW-gemeenschap eerder aan het licht kwam dan in de Rooms-Katholieke Kerk.
Werd zo het misbruik in feite gezien als iets dat misschien wel ‘had moeten gebeuren?’ Hebben de vrouwen die het slachtoffer zijn geworden in wezen een rol mogen spelen in de profetische duiding van de afdeling Maarssen? Dat zou wel een heel bizarre redenering zijn om onder de eigen verantwoordelijkheid voor dit grote en grove onrecht uit te komen! In elk geval voelden de apostelen zich eveneens slachtoffer van het misbruik in geestelijke zin, JdB.
Echtscheidingen Dolf Solinger
Toen er in het najaar van 2005 aangifte werd gedaan van zijn overlijden kwamen voor de familie pijnlijke gegevens boven tafel die zij niet wisten uit de voorgeschiedenis in het leven van Dolf Solinger. Ik zal dit nu wat uitvoeriger uit de doeken doen dan in het boek het geval was.
Een broeder die werkte op het Centrum voor Genealogie stuurde de inhoud van de persoonskaart van Dolf Solinger aan het apostolaat.
Uit die gegevens blijkt dat Dolf Solinger driemaal getrouwd is geweest. Zowel het eerste als het tweede huwelijk eindigde na acht jaar in een scheiding en beide keren is hij binnen een maand opnieuw getrouwd.
Toen ik deze gegevens aan enkele ex-leden van de AK voorlegde, waren zij verbijsterd. Over zijn eerste huwelijk en zijn zoon Bob heeft hij nooit gesproken (iemand zei mij: “er kwam wel een soort neefje af en toe over de vloer, dat moet Bob geweest zijn”). Over zijn tweede huwelijk heeft hij altijd verteld dat zijn vrouw in het kraambed is gestorven. Hij beweerde dat hij weduwnaar was en dat hij vooral om de kinderen getrouwd zou zijn met de gezinsverzorgster.
Hierbij de persoonskaart van het centrum van Genealogie in Den Haag betreffende Dolf Solinger en familie die iets heel anders laat zien:
Fragmentgenealogie Solinger:
25 oktober 2005
I. Cornelis Jacob Solinger, geb. Schiedam 12 mei 1887, † Zwijndrecht 10 jan. 1949,
tr. Schiedam 1 juni 1911 Wilhelmina Elisabeth van Walsum, geb. Ridderkerk 24 sept. 1888, † xxx.
Uit dit huwelijk o.a.:
II. Dolf Solinger, geb. ’s-Gravenhage 31 aug. 1918, † Maarssen 6 okt. 2005,
tr. 1e Zwijndrecht 27 aug. 1937 (echtsch. ingeschr. ald. 20 nov. 1945) Sientje Cornelia Bergijk, geb. Zwijndrecht 21 aug. 1917, † ald. 28 sept. 1992, dr. van Andries en Mijnsje van Nugteren;
tr. 2e Dordrecht 12 dec. 1945 (echtsch. ingeschr. ald. 24 jan. 1953) Jacoba Hendrika van der Matten, geb. Dordrecht 27 april 1913, † (mitraalvitium, longembolie, embolie in arteria iliaca) Amsterdam 1 maart 1955, dr. van Hendrik Hijtman en Jacoba Johanna Hetterschij;
tr. 3e Delft 18 febr. 1953 Siementje (Sim) Koelstra, geb. Achtkarspelen 3 april 1923.
Uit het eerste huwelijk:
1. Bob Solinger, geb. Zwijndrecht 22 nov. 1937, † ald. 17 maart 1978.
Uit het tweede huwelijk:
2. xxx (Kees) Solinger, geb. xxx, tr. xxx.
3. xxx (Gonneke) Solinger, geb. xxx, tr. xxx.
Uit het derde huwelijk:
4. Wouter Jan (Wouter) Solinger, geb. Delft 13 april 1953, tr. xxx.
5. Herman Frank (Frank) Solinger, geb. Amsterdam 12 sept. 1954, tr. xxx Antje den Ouden, geb. Utrecht 14 jan. 1957.
6. Wilhelmina Elisabeth (Wilma) Solinger, geb. Utrecht 25 sept. 1958, tr. xxx Marinus Hubertus (Bert) Clarenbach, geb. Maarssen 23 dec. 1955.
De eerste zoon was Bob die slechts 40 jaar werd en wiens moeder, de eerste vrouw van Dolf, tot 1992 doorleefde. De tweede vrouw overleed in 1955, twee jaar na de echtscheiding in 1953. De derde vrouw was Sim en zij overleed in 2018 (zie hoofdstuk 4).
Was deze man behalve engel van Maarssen ook een pathologische leugenaar? Iemand die enkel op seks belust was? In het Werk hield hij er jarenlang een ‘onrechtmatige relatie’ (een uitdrukking van het apostolaat) op na. Hij hield zichzelf in de praktijk totaal niet aan de pastorale afstand tot het andere geslacht die hij op de interne priesteropleiding van het Werk wel met de mond beleed en doceerde. Het is een feit dat de man blindelings door de mensen in het KAW vertrouwd werd, terwijl uit bovenstaande gegevens blijkt hoe onbetrouwbaar hij was. Hoe zou zo’n profeet in zijn profetieën te vertrouwen kunnen zijn?
De inhoud van de persoonskaart is op 25 oktober 2005 aan de apostelen toegestuurd, dus waren zij van deze feiten op de hoogte. En het is aannemelijk dat de familie hen daarvoor al had geïnformeerd.
In memoriam uit WerkWoord
In WerkWoord van november 2005 staat een in memoriam afgedrukt dat geschreven is door apostel Wiebe Tilstra, waarin de door de mand gevallen hoge dienaar nog rooskleurig wordt afgeschilderd. Hierbij zijn volledige tekst die ik cursief weergeef:
In Memoriam Dolf Solinger
Binnen twee weken na het overlijden van broeder Jack Holt is een tweede aartsengel-profeet overleden: broeder Dolf Solinger. Dolf is niet meer bij ons – en toch ook wel, want in Christus zijn en blijven wij allen met elkaar verbonden, één lichaam, levenden en ontslapenen.
Al sinds 1963 is Dolf door God geroepen en geplaatst in het Werk ter voorbereiding van Christus’ komst: eerst in de verzegeling en later als diaken, priester en aartsengel. Samen met broeder Bos en de andere broeders uit de vroege jaren was hij voor velen het instrument waardoor geopenbaard werd welk werk de Heer in de kerk deed. Daarbij was Dolf nauw verbonden aan broeder André Hoek. André heeft daar in de dienst bij de begrafenis een ontroerend getuigenis van gegeven.
Als ik aan Dolf terugdenk dan is dat in de eerste plaats aan hem als engel in Maarssen. Zoals voor velen, geldt ook voor mij dat ik in Maarssen de Heer in zijn Werk heb ontmoet. Ik heb Dolf daar leren kennen als een engel die er in gesprek en gebed altijd voor je was, zelfs al ging je wonen op een plaats die voor velen het buitenland leek. Als een engel die altijd weer getuigde van Jezus en zijn liefde en ons zo bracht tot het hoogste wat wij op deze aarde kunnen doen: de aanbidding van de Almachtige. Als een engel ook die in navolging van broeder Bos dag en nacht getuigde van de hoop die ons gegeven is om niet te sterven maar overkleed te worden. Dat wil niet zeggen dat Dolf daarmee een volmaakt man was. In al die dingen was hij ook gewoon mens, een zondig mens, onvolmaakt, net als wij allen, niet meer en niet minder. Dat hebben wij ook ervaren, zoals anderen dat weer van en aan ons ervaren. Hoe dichter je naast iemand mag leven, hoe meer je ook mag zien dat wij allen slechts leven uit de genade en er in onszelf naar de mens geen goed is.
Als ik aan Dolf terugdenk dan is dat ook aan hem als profeet van de Allerhoogste. Aan het altaar in de kapel van de Grote Koning heeft hij God gediend als apostolisch profeet op de plaats die God zelf aan hem geopenbaard had als de plaats waar hij mocht staan en dienen. Dat heeft hij in grote trouw en liefde gedaan vanaf de dag van zijn ordening tot aan zijn overlijden. Een grote gave van God aan de kerk, waarvan wij allen de rijke zegen hebben mogen ontvangen. Die zegen uitte zich onder andere in het vele licht dat Dolf mocht ontvangen en meer nog in hoe God door hem heen ons hart steeds weer naar boven richtte in lof, aanbidding, hoop en verwachting. Ook als profeet was hij gewoon mens, onvolmaakt als wij allen. Maar ook een man Gods. Want hij wist en beleed dat Gods kracht in zwakheid wordt volbracht. Hij wist dat hij een profeet was (en zal blijven), niet omdat hij zich als mens op iets kon laten voorstaan, maar omdat God hem geroepen had. Op die roep van God heeft Dolf ja gezegd. In grote trouw, vele lange jaren, elke dag opnieuw. In bewuste afhankelijkheid van zijn Heer en Heiland. Een voorbeeld voor ons allen. Profeet van de Allerhoogste. Daarvoor danken wij God.
Dat ook Dolf spoedig mag opstaan om de dag waar hij naar uitzag te vieren samen met alle heiligen, in een nieuw en onsterfelijk lichaam, op de bruiloft van het Lam, met ongekende vreugde.
Tot die dag volharden wij hier op aarde in de hoop waarvan Dolf dag en nacht getuigd heeft:
Verwacht de komst des Heren,
O mens, bereid u voor:
Reeds breekt in deze wereld
Het licht des hemels door.
Nu komt de Vorst op aard’,
Die God zijn volk zou geven;
Ons heil, ons eigen leven
Vraagt toegang tot ons hart.
Wiebe Tilstra
Ik heb in de nummers van WerkWoord daaropvolgend niets kunnen vinden van een correctie op dit ‘in memoriam.’ Al was het maar de betreurenswaardige formulering die ik hier fictief bedenk zoals het apostolaat wellicht had kunnen reageren:
Rectificatie
Helaas hebben we moeten constateren dat het ‘in memoriam van Dolf Solinger’ in ‘WerkWoord’ bijstelling behoeft. Wij moeten als apostolaat erkennen dat het ‘in memoriam’ een eenzijdige voorstelling van zaken weergeeft. De betrokkene heeft – hoe erg ook – vele jaren een dubbelleven geleid, waarin hij aartsengel-profeet op Tabor was, maar intussen ook volop in de zonde leefde. Wij zien het als een ernstig feit dat zijn dienst gemengd is geweest met bedrog. Wij bieden als apostolaat onze oprechte verontschuldigingen aan en betreuren in hoge mate het seksuele, psychische en emotionele leed dat is aangedaan aan diverse zusters in ons midden. Wij zullen ons als apostolaat tot het uiterste inzetten om genoegdoening te doen en in hulp te voorzien aangaande het diepe leed waardoor zij als slachtoffer getroffen zijn. Wij zijn niet waakzaam genoeg geweest en deze schokkende feiten hadden niet jarenlang in onze gemeenschap plaats mogen grijpen. Wij hebben als apostelen de signalen die met een zekere regelmaat binnenkwamen over het gedrag van de voormalige dienaar genegeerd, niet serieus genomen en we hebben verzuimd eerder in te grijpen. Laten wij ons allen als gemeenschap diep voor God verootmoedigen!
W/g het apostolaat: Arie Nieuwland, Henk van Wijk en Wiebe Tilstra (JdB).
Echter, helemaal NIETS van dit alles dat een dergelijke openheid te vinden zou zijn in een van de volgende nummers van WerkWoord! De apostelen voelden zichzelf het slachtoffer van het almaar verhulde gedrag van de genoemde, overleden dienaar. De werkelijke slachtoffers – de seksueel misbruikte vrouwen – kregen echter niet altijd de zorg en hulp die zij verdienden.
Gedragscode
Er werd hierna noodgedwongen een Gedragscode Algemene Kerk (Hier in enge zin bedoeld als het KAW, JdB) ontworpen die – gezien de latere ontwikkelingen – een farce bleek te zijn. Er staat onder andere in dat er op niemand druk mag worden uitgeoefend. De bewijzen van pressie op mensen stapelden zich op in de jaren daarna echter op.
In het ‘vooraf’ staat het volgende:
“De door God gegeven orde van de kerk wordt bewaard door de bedieningen die door God geroepen en gesteld zijn (zie o.a. 1 Tim. 3:14-15). In die zin zijn een gedragscode en vertrouwenspersoon niet nodig (sic! JdB). Maar deze orde en bedieningen geeft God in sterfelijke en zondige mensen, die datgene wat God door hen heen wil openbaren kunnen verduisteren: zij zijn uit zichzelf niet beter dan wie dan ook. Om de gevolgen daarvan te ondervangen is toch deze gedragscode opgesteld en zijn er vertrouwenspersonen aangesteld.”
In het kader van de Gedragscode werden aanvankelijk drie vertrouwenspersonen aangesteld, waaronder iemand van buitenaf, voor de gesprekken met slachtoffers, ook van machtsmisbruik. Toen de apostelen kennelijk de bemoeienis en inmenging van de onafhankelijke externe vertrouwenspersoon te groot vonden, werd zij vriendelijk, maar dringend verzocht haar taak te beëindigen. De persoon in kwestie moest rapporteren aan het apostolaat en zij vond geen gehoor namens mensen die in gesprek met het apostolaat in de knoop raakten.
Anno 2018 bestaat de indruk dat de Gedragscode van de AK weinig meer is dan een papieren tijger.
Reorganisatie van gemeenten
Het openbaar komen van het seksueel misbruik door een hoge dienaar gaf veel opschudding en tumult in de KAW-gemeenschap. Het Werk verklaarde dat het in feite ‘geestelijk failliet’ was. Met als lichtpunt dat God hen in genade een doorstart gunde.
Vanaf 2010 is er een reorganisatie geweest, waarbij de kleine gemeenschappen Rozenburg, Den Haag, Arkel, Maarssen, Ede en Almelo toegevoegd zijn aan grotere gemeenten. De gemeenten zijn nu in Groenekan, Middelburg, Arnhem, Sliedrecht en Makkum. In Makkum, Groenekan en Leipzig is er op zondag dienst voor de Algemene Kerk. In Makkum ging men in 2017 over van de Kapel Hermon (op het erf van het huis van apostel Wiebe Tilstra) naar de aangekochte Sint Martinuskerk. De aankoopprijs bedroeg slechts € 246.000,-
Ontwikkeling in het buitenland
Daarnaast werden in de loop der tijd in enkele andere landen, zoals Duitsland (Leipzig, Dresden, Berlijn en Gera plus nog eucharistievieringen op een paar andere plaatsen: Stralsund, Mariënberg, München en Heidelberg) en Oostenrijk (Wenen) gemeenten gevormd.
Gevormde gemeenten in Engeland te Londen, Noord-Ierland te Rostrevor en in de Verenigde Staten in Minneapolis zijn echter de laatste jaren buiten de gemeenschap van de AK vanuit Groenekan terecht gekomen. Dat geldt sinds 2002 ook voor de gemeenschap Herne-Castrop in Duitsland. Ook de dienaren in deze landen raakten buiten de gemeenschap van het Groenekan-Werk (zoals de gemeenschap onder apostolischen in de wandelgangen wordt genoemd). Naar zeggen van ‘Groenekan’ allemaal door eigen keus, maar in werkelijkheid vaak onder druk van de apostelen er als het ware uit geduwd.
Apostolisch evangelist Piet van Heijningen
De ontstane buitenlandse contacten zijn vooral tot stand gekomen door het werk van aartsengel- (= bovengemeentelijk) evangelist Piet van Heijningen († 2014). Hij kwam in 1947 in contact met het Werk en op Pinksteren 1951 ontving hij de verzegeling met de Heilige Geest onder handoplegging van apostel Leo Bos. Deze ijverige en bewogen evangelist werd in 2001 als engel (=voorganger) van Utrecht aan de kant geschoven door de drie apostelen Nieuwland, Van Wijk en Tilstra. Piet van Heijningen had veel kennis van het Werk van 1835, stelde kritische vragen en wist ook goed wat het oude Werk zei over de twee getuigen uit Openbaring 11. Hij was engel-evangelist en voorganger van Utrecht, maar dat was niet wat het apostolaat wilde. Zij wilden dat alle zeven gemeenten van de kandelaar een engel-ouderling zouden hebben. Daarbij was Piet van Heijningen een sta-in-de-weg die eerst door schorsing aan de zijlijn kwam te staan en daarna helemaal buiten het Werk belandde, ondanks dat hij de gemeenschap meer dan 50 jaar gediend had.
Drastische nieuwe koers: mensen in de knel
In de laatste tien jaar is er sprake van een nieuwe koers, van radicalisering van de Algemene Kerk. Het heeft er alles van weg dat er een zuivering en loutering in de gelederen gaande is. Heiligmaking wordt extreem benadrukt.
De apostelen Henk van Wijk en Wiebe Tilstra eisen in toenemende mate absolute gehoorzaamheid aan het apostolaat. Men beroept zich daarbij op een tekst als: “Wie naar u hoort, hoort naar Mij; en wie u verwerpt, verwerpt Mij” uit Luk. 10:16. De AK-apostelen stellen zichzelf op gelijke hoogte aan bijbelse apostelen als Paulus, Petrus en Johannes.
Diverse engelen – dat wil zeggen voorgangers – priesters en diakenen in de gemeenten zijn de laatste jaren óf zelf weggegaan óf zijn door het apostolaat buiten de groep gezet dan wel zo onder druk gezet dat zij zich wel terug moesten trekken. Het puntje bij het paaltje is vrijwel altijd dat een in diskrediet geraakte dienaar niet gehoorzaam genoeg geweest zou zijn tegenover het apostolaat. Naar gemeenteleden presenteert men dit alsof de dienaren in alle gevallen zelf wilden weggaan. Het betreft veel te veel verdwenen dienaren om deze uitleg aannemelijk te maken. Deze voorstelling van zaken is op zijn minst erg eenzijdig. De meeste dienaren wilden helemaal niet weg en waren er doorgaans niet op uit oppositie tegen de apostelen te voeren.
Om het minste of geringste worden leden door de apostelen op het matje geroepen en daarbij wordt men steeds fanatieker. Velen zijn buitengesloten of wordt het functioneren onmogelijk gemaakt door bijvoorbeeld per e-mail aan te geven dat men op het hoofdcentrum Tabor in Groenekan niet meer welkom is, meestal zonder opgave van redenen (daar moet de betrokkene zelf maar achter komen). Een voorbeeld is het Taborverbod dat is opgelegd aan Marianne Solinger, de vrouw van de aartsengel-herder op Tabor, Cees Solinger.
Er is een behoorlijke leegloop gaande die mogelijk een vierde of zelfs een derde deel van de leden betreft. Naar schatting telde het KAW rond 2006 ongeveer 750 betrokkenen in Nederland en 250 in het buitenland. In totaal dus ongeveer 1000 leden. Anno 2018 zijn er waarschijnlijk bijna 500 leden van de Algemene Kerk in Nederland over en ruim 200 in het buitenland, vooral in Duitsland. Voor zover ik het kan overzien hebben de gemeenten Middelburg, Sliedrecht, Arnhem en Groenekan inclusief de kinderen alle vier meer dan 100 personen en in Makkum beslaat de groep ongeveer 25 mensen. Zo kom ik aan een aantal van tegen de 500 leden in Nederland en waarschijnlijk ongeveer 300 verzegelden. Als ik het globaal genomen juist taxeer zijn er plusminus 200 jonge mensen van onder de 21 jaar.
Lijst van dienaren die vertrokken zijn in binnen- en buitenland
Wat ik in het boek niet gedaan heb, doe ik nu: een opsomming geven van dienaren die buiten de AK gekomen zijn in de periode 2000-2016. Het heeft er veel van weg dat de AK-leden dit alles hebben geslikt en er geen vragen over durfden te stellen. De lijst is waarschijnlijk niet helemaal volledig, maar verhoudingsgewijs betreft het veel dienaren in zo’n kleine gemeenschap van in totaal nog zo’n 700 personen.
De verklaring van het apostolaat is dat zij er allemaal voor kozen buiten de gemeenschap te komen. Dat is een halve waarheid, want zij zijn in de allermeeste gevallen door een traject met hoge dienaren heengegaan, waarin zij onder druk gezet werden en bij hen de geestelijke duimschroeven werden aangedraaid (volgens meerdere getuigenissen van oud-dienaren die mij bereikten, JdB). Feit is dat het apostolaat in eigen ogen nooit oorzaak geweest is of aanleiding kan zijn dat mensen buitengesloten zijn. Blijkbaar hebben de apostelen geen fouten gemaakt in de omgang met deze dienaren. In elk geval hebben zij nooit vergeving gevraagd aan wie dan ook van de dienaren die de wijk moesten nemen, omdat er voor hen geen plaats meer was in de AK.
Ik noem de namen van 35 dienaren die buiten de AK terecht kwamen per gemeente:
Maarssen:
- Hans de Kruijff, engel van Maarssen en coadjutor tot 2013.
- Martin de Kruijff, priester te Maarssen tot 2012.
- Ad de Kruijff, priester te Maarssen tot 2000?
- Jos Plum, priester in Maarssen tot 2012.
- Rein Bonhof, diaken in Maarssen tot 2012.
- Melis Twillert, priester te Maarssen tot ongeveer 2008?
· Tom van Es, hulpengel te Maarssen tot 2008?
· Martin Noordzij, priester te Maarssen tot 2012.
Utrecht:
· Piet van Heijningen, apostolisch evangelist en engel van Utrecht (tot 2001).
· Adrian Los, engel van Utrecht (van 2001-2010).
· Pieter Donkers, priester- te Utrecht tot plusminus 2013.
· Edo van der Maas, priester te Utrecht tot 2008.
· Paul Hollander, priester-profeet te Utrecht tot 2009.
· Arie Schilling, priester te Utrecht tot 2013?
Sliedrecht:
· Joop van den Dool, priester-ouderling te Sliedrecht tot 2014.
· Jan Huisman, engel van Sliedrecht tot 2013.
· Kees Bezemer, priester te Sliedrecht tot 2010.
· Gert van Tent, diaken te Sliedrecht tot 2012.
· Henk van Soest, diaken te Sliedrecht tot 2000?
Middelburg:
· Bram van Moolenbroek, priester te Middelburg.
· Henk Vermeulen, priester te Middelburg.
· Stefan de Wijs, diaken te Middelburg.
Arkel:
· Jan van Nifterik, engel van Arkel tot 2008, in 2010 uit de AK. Is ruim 50 jaar in het Werk geweest).
· Koos Isarin, diaken te Arkel tot 2010.
Rozenburg:
· Tonny Jacobse, priester te Rozenburg.
· Arend van Hartingsveldt, diaken te Rozenburg tot 2012.
Makkum:
· Menno Kosters, engel van Makkum (tot plusminus 2003?).
Duitsland, Herne-Castrop:
· Martin Pogorzelski, engel van Herne-Castrop (D) tot 2002.
· Friedhelm Peters, aartsengel-profeet te Herne-Castrop (D) tot 2002.
Duitsland, Leipzig:
· Tobias Lindemann, priester te Leipzig (D) tot 2016.
Londen:
· Jonathan Pitts, engel te Londen tot ongeveer 2005?
N-Ierland, Rostrevor:
· Eugene Boyle, aartengel-profeet in Rostrevor, N-Ierland tot 2012.
Minneapolis:
· Paul Kyle, aartsengel te Minneapolis tot 2012
(Hij is ook de schrijver van Opwekking 237 ‘Jezus wij verhogen U, wij erkennen U als Heer…’ Met het terugkerende: ‘Als wij aanbidden, bouw Uw troon…Kom, Heer Jezus en neem Uw plaats’).
· J. Zwier, dienaar in Minneapolis tot 2012.
· Ben Tucker, diaken in Minneapolis tot 2012.
Ondoorzichtig financieel beleid
Hoewel er een jaarverslag is en er zowel kascontrole als accountantscontrole plaatsvindt, zijn de geldstromen niet transparant voor de gewone leden die trouw hun tienden aan de Algemene Kerk schenken. De leden hebben er geen idee van wat de verkoop van kasteel de Bruinhorst in 2009 heeft opgeleverd en waar dat geld vervolgens aan is besteed. Welnu, uit het kadaster bleek dat de Bruinhorst € 1.525.000,00 heeft opgeleverd. De verkoop van het pand Herenstraat 17 in Utrecht met de kapel in de tuin vond plaats in 2015, waar het KAW-Utrecht vanaf 1969 een thuisbasis had. Broeder Johan Bos had dit pand in 1969 gekocht voor de groep die uit Nieuw-Zeeland terugkeerde na het overlijden van apostel Leo Bos daar in 1968.
Het pand stond te koop voor 1,2 miljoen op Funda. De gemeenteleden zijn niet op de hoogte van het verkoopbedrag en hebben er geen notie van wat voor bestemming dit geld heeft gekregen.
Kennelijk worden de financiën beheerd op basis van vertrouwen in de aartsdiaken, de engelen (=voorgangers) en de apostelen. Ik zeg niet dat er onregelmatigheden hebben plaatsgevonden. Daarvoor ontbreekt het bewijs. Wel teken ik aan dat het behoort tot het normale christelijke fatsoen om gemeenteleden van de Algemene Kerk die hun tienden offeren aan het Werk openheid dienen te krijgen over de begroting, de balans en de reserves.
De leden van de AK geven 10% van hun inkomen voor het Werk en velen doen daar nog een schepje bovenop.
De twee getuigen, de eerstelingen en de hoge pretenties die men koestert
Gezegd wordt dat Henk van Wijk en Wiebe Tilstra zich sinds 2004 beschouwen als de twee getuigen, de Mozes en de Elia van de eindtijd uit Openbaring 11 en Zacharia 4. In het algemeen geldt dat wonderlijke invullingen worden gegeven aan bijbelse profetische lijnen en getallen. Bijvoorbeeld ‘tijd, tijden en een halve tijd’ uit de Openbaring is geen drie en een half jaar, zoals de meeste uitleggers menen, maar in het KAW 30, 60 en 15 jaar. Dit wordt ingekleurd door en praktisch ingepast in de gebeurtenissen in de eigen, kleine gemeenschap:
- 1901 overlijden Woodhouse,
- 30 jaar= half uur stilte (een tijd van wachten);
- 1931: begin van de werking van de Geest op Tabor;
- 60 jaar: tijd van br. J.L. Bos;
- 1991: oprichting altaar in Makkum;
- Een halve tijd: 15 jaar= tijd van de twee getuigen;
- 2006: opstanding van de twee getuigen en begin Nehemia-werk.
- De oogst is begonnen, 2010. Dit werd gezien met het oog op Minneapolis: de oogst vindt plaats in het midden van Jer-USA-lem (Ezech. 9), waarbij de USA in Jeruzalem dan zou verwijzen naar de Verenigde Staten.
Dat is duidelijk inlegkunde. Men laat de Bijbel typologisch buikspreken en met grote willekeur krijgen bijbelse aanduidingen een verwrongen toepassing in de krampachtige eindtijdvisie die binnen het Werk heerst.
Van het Werk in de USA te Minneapolis (waar Paul Kyle aartsengel was) is sinds 2012 niets meer over. Dit zogenaamde licht (=profetie, visioen of droom) is dus geen waarheid geworden in de praktijk. Er is niets te zien van de oogst. Wat schromelijk ontbreekt, is dat de AK een dergelijke profetische miskleun openlijk erkent en hardop het onjuist geblekene ervan belijdt en rechtzet.
De naam Benjamin in Ps. 80 wordt van toepassing verklaard op apostel Arie Nieuwland en de namen Efraïm en Manasse op de apostelen Henk van Wijk en Wiebe Tilstra. Het is hachelijk, om niet te zeggen gevaarlijk, zo om te gaan met typologie in de Bijbel en dit in verband te brengen met personen in je eigen groepering.
Er zijn in de AK heel veel profetische uitingen geweest. Als die niet uitkwamen en ernaast bleken te zijn, werd daar niet eerlijk op teruggekomen dat men de plank had misgeslagen, maar ging men zwijgend gewoon verder op het ingeslagen pad.
De roeping van de AK koestert hoge pretenties voor de eindtijd. De door het apostolaat van het Werk van 1935 met de Geest verzegelde gelovigen beschouwen zichzelf samen met de verzegelden onder het oude Werk van 1835 als de uitverkoren eerstelingen (Openb. 14:4; vergelijk Jak. 1:18; 2 Thess. 2:13). Zoals gezegd zien de beide apostelen Van Wijk en Tilstra zich als de twee getuigen van de eindtijd (Openb. 11; Zach. 4), als Mozes en Elia.
Ontnuchtering
De apostelen van de AK beginnen op leeftijd te komen. Wiebe Tilstra is 64 jaar en Henk van Wijk is 68 jaar. Wat gaat er gebeuren in de AK-gemeenschap als de Heer nog uitblijft te komen en we 15 à 20 jaar verder zijn en alle aspiraties en ambities van Henk en Wiebe als twee getuigen met een hoofdrol in de eindtijd niet uitkomen? Zal dat een ontgoocheling worden als de hoge pretenties niet vervuld worden in de praktijk? Komt men dan tot de rechte nuchterheid? Of geven hun opvolgers dan een draai aan de feiten?
Absolute gehoorzaamheid aan het apostolaat
Wie niet onvoorwaardelijk gehoorzaamt aan het apostolaat, kan buiten de gemeenschap worden geworpen of zodanig op een zijspoor gezet dat hij of zij niet meer actief kan functioneren. Dit heeft alle schijn van machtsmisbruik. Iemand die niet gehoorzaamt – in de ogen van de apostelen – wordt geschorst of in het jargon binnen de AK ‘de woestijn in gestuurd.’ Daarna is het buigen voor het apostolaat en door het stof gaan waarbij de betrokkene belijdt ‘niet goed gestaan te hebben’ tegenover de apostelen. Of als de ambtsdrager in kwestie dat volgens zijn geweten niet kan of niet wil, wordt het barsten en verdwijnt hij uit de Algemene Kerk, vrijwillig of gedwongen. Hoe legt het apostolaat hun vertrek uit? De apostelen zeggen dat dit de eigen keuze van zulke dienaren is. De foutieve verklaring die gegeven wordt dat dienaren ervoor kiezen zelf weg te gaan, wordt door het apostolaat verdedigd met de volgende omkering van de feiten: “je kiest ervoor niet gehoorzaam te willen zijn.” In deze kromme redenering plaats je je daarmee zelf buiten de gemeenschap. In werkelijkheid is de oorzaak de starre, onbeweeglijke opstelling van het apostolaat.
Ex-dienaren van de gemeenschap worden gezien als afvallig en besmet en als men ze op straat tegenkomt wordt men zelfs niet meer gegroet (zo bevestigde zuilevangelist Nico van Tent mij op mijn vraag daarover in een gesprek in het najaar van 2015 met een verwijzing naar 1 Kor. 5:11 en 2 Joh. 10, JdB). Men laat ze als melaatsen links liggen. In een preek van Henk van Wijk (opgenomen in hoofdstuk 17 van het boek ‘Zijt gij niet apostelen?!’ met bespreking, JdB) roept hij ook op tot het niet aan tafel zitten met de onrechtvaardigen en de verjaardag van ‘de zoon van Kajafas’ (bij wijze van spreken) niet bij te wonen.
Contactbreuken in families
Achter de schermen gebeurt er veel waarvan een gewoon, oprecht AK-lid geen weet heeft. Deze mensen zijn naïef en argeloos en vertrouwen erop dat het wel goed zit met wat de apostelen en de hoge dienaren (aartsengelen) doen. Dit heeft tot gevolg dat hij of zij ook nauwelijks meer geneigd is het te geloven als men het te horen of – zoals hier – te lezen krijgt. Ik kom met onloochenbare feiten.
Er is sprake van ernstige contactbreuken van ouders ten opzichte van hun kinderen of van kinderen tegenover hun ouders als er verdeeldheid is tussen gezinsleden die wel en die niet tot de Algemene Kerk (in enge zin) behoren. Waar het contact verbroken is, komt het voor dat een ouder niet op een bruiloft van een eigen kind wordt uitgenodigd, geen kaartje krijgt van geboorte van kinderen en naast de kinderen ook de kleinkinderen niet meer te zien krijgt. Hoe wrang en wreed is dat! De dienaren verschijnen niet op de begrafenis van hun ouders en hebben zelfs op het ziekbed van hun vader of moeder geen enkele blijk gegeven van belangstelling en betrokkenheid. Jezus Zelf echter spoorde zijn moeder Maria en de apostel Johannes tot wederzijdse genegenheid aan: “Vrouw, zie uw zoon” en “Zie, uw moeder.” “En van dat uur af nam de discipel haar bij zich in huis” (Joh. 19:26-27).
Families worden kapot gemaakt in verbindingen waar AK-invloed heerst. De verhalen hieromtrent zijn hartverscheurend en ontzettend pijnlijk voor de betrokkenen. De apostelen deinzen er niet voor terug om deze rigoureuze maatregelen in stand te houden (of zelfs dringend te adviseren het contact met familie te verbreken). Als zij dit niet adviseren, zoals zij opperen, dan blijft de vraag waarom zij niets doen om zulke desastreuze zaken tegen te gaan en te voorkomen. Dit komt vooral voor als de vrouw van de man met een bediening in de AK zelf niet deelneemt in de zogenaamde Algemene Kerk (in de smalle betekenis, JdB).
Dit alles wordt dan bijvoorbeeld gerechtvaardigd met teksten als Matth. 10:37: “Wie vader of moeder liefheeft boven Mij is mij niet waardig” en Luk. 9:60 “laat de doden hun doden begraven.” Het komt voor dat mannen het e-mailverkeer en het belgedrag van hun vrouwen controleren, zeker als die niet in de AK zijn.
Er worden banden doorgesneden met familieleden om niet besmet te raken door hen die niet de wil van God doen. De gelovigen in het KAW zijn in de optiek van de AK de geestelijke familie en zij doen de wil van God. Men handelt zo alsof er in de natuurlijke familie geen christenen zouden kunnen zijn.
Het problematische van het dubbellidmaatschap
AK-leden die tevens in een kerkafdeling participeren, zijn allengs kritischer geworden in hun kerk en steeds meerderen van hen storten zich helemaal in de AK en veel minder op het lidmaatschap van een kerkafdeling. In kerken waarbinnen AK-leden functioneren, wordt hun houding door andere kerkleden vaak als onzuiver aangevoeld. Ervaren wordt dat AK-leden subtiel een elitementaliteit demonstreren ten opzichte van de andere kerkleden en gemeenteleden aanspreken vanuit veroordeling en een hooghartige houding. Men is veel meer bezig met de eigen AK-groep, dan met de universele Kerk als geheel. AK-leden nemen doorgaans ook geen verantwoordelijkheid op als ouderling of diaken in de gemeente waar zij lid van zijn. Het kiezen met meerderheid van stemmen zien zij als Laodicea= volksregering.
De Algemene Kerk eist mensen bijna totaal op
Vroeger – zeker in de tijd van broeder Johan Bos – was men allereerst lid van een kerk en deed men het Werk erbij. Er was toen nog een bepaalde gemoedelijkheid, een informele manier van met elkaar omgaan die met het verstrijken van jaren langzamerhand geheel is verdwenen.
De AK spoort de leden nu regelmatig aan de dagelijkse, korte vieringen (morgen- en avondoffer genoemd) om 6.00 u. en 17.00 u. bij te wonen. Dit vergt enorm veel energie en tijd van de leden. De mensen MOETEN steeds meer in de AK en het is zelden of nooit goed genoeg! Sommige leden staan onder een onverantwoord hoge pressie. Dit is een trek die nagenoeg altijd voorkomt bij bewegingen die een hang richting het sektarische hebben.
Macht en manipulatie van de apostelen
Voor bijna elke beslissing vragen de leden om advies aan het apostolaat. Besluiten worden vaak genomen op grond van profetische aanwijzingen of visioenen. De uitleg van deze geestesuitingen vindt plaats volgens de interpretatie van de apostelen. Heeft men bijvoorbeeld een dienaar in de gemeenschap in een gezicht als een ‘gesluierd persoon’ gezien, dan haalt men daaruit een negatieve, goddelijke aanwijzing over die persoon en de betreffende persoon wordt daar ook op aangesproken. Dit veroorzaakt veel pijn als de geestesuiting ten onrechte op de verkeerde persoon van toepassing wordt verklaard.
Manipulatie (manus= hand, manipulatie betekent zoveel als ‘iemand naar je hand zetten’) is daarbij zeker een gevaar, vooral omdat we weten dat er geen vragen mogen worden gesteld over de gang van zaken.
Het biechtgeheim waarbij mensen persoonlijke moeiten vertrouwelijk delen met het apostolaat wordt geregeld geschonden, omdat op een gegeven moment uitkomt dat er elementen uit gesprekken doorverteld zijn aan andere hoge dienaren.
Velen leven onder psychische druk en angst voor de macht, de manipulatie, de intimidatie en de controle van de apostelen. Ex-leden zijn verwond en beschadigd. De uitgeoefende tirannie leidt tot geknakte mensen die geïndoctrineerd en gehersenspoeld zijn. Het lijkt niet meer primair om de gehoorzaamheid aan Christus en aan de Bijbel te gaan, maar om de absolute onderwerping aan het apostolisch gezag van Henk van Wijk en Wiebe Tilstra. In de gemeenschap heerst onder de gelovigen een volgzaam, gelaten en gedwee klimaat.
Achter de schermen
Veel leden van het Katholiek Apostolisch Werk zijn oprecht. Door een betoverende werking die van de goede facetten van de AK uitgaat, raken mensen gedeeltelijk verblind voor de kwalijke kanten. Veel probleemgesprekken achter de schermen worden niet opgemerkt door de gewone, trouwe leden. Zij merken niet of in onvoldoende mate dat de door hun geliefde apostelen achter de coulissen niet zo hoffelijk en mild met mensen omgaan als zij in goed vertrouwen denken.
Hierdoor worden zij op het verkeerde been gezet en sommigen menen dat ik mij in mijn onderzoek door satan laat gebruiken om het Werk aan te vallen. Daar heb ik toch helemaal geen belang bij. Ik tracht slechts eerlijk aan te tonen waar het niet pluis is in de AK en waar de daden van het apostolaat niet deugen. Dat heb ik gedaan op basis van 2 of 3 getuigen. Veel dienaren en leden zijn de dupe geworden van de op hen uitgeoefende pressie. Er zijn veel meer dan drie betrouwbare getuigen die mijn waarneming kunnen bevestigen.
Eerherstel en rehabilitatie
Zelfs mannen als Piet van Heijningen en Jan van Nifterik, die beide zo’n 50 jaar hebben gefunctioneerd, moesten in het Werk het veld ruimen onder de strenge bewindvoering van de apostelen van de AK. Beide inmiddels overleden broeders hebben hun hele leven gegeven voor de Heer en het Werk. Hun verdiensten uit het verleden werden kennelijk niet meer hooggeacht en gewaardeerd, maar ook zij werden uit de gelederen van het KAW gerangeerd. Zulke mannen verdienen rehabilitatie, eerherstel! Wanneer is het apostolaat daartoe bereid? Inderdaad, dat zal bij henzelf persoonlijke verootmoediging gaan kosten dat ook zij grote fouten hebben gemaakt en dat lang niet al hun beslissingen uit God waren.
Wantoestanden
Voor de zich in sektarische richting ontwikkelende geloofsgemeenschap moet beslist gewaarschuwd worden. Wij willen deze ontmaskeren als een ongezonde beweging die gesloten leeft en waarbinnen momenteel vreemde toestanden voorkomen.
We denken bijvoorbeeld aan een hoge dienaar die de sloten van zijn huis verving, zodat zijn vrouw – die niet in het Werk, maar in de kerk is – niet meer naar binnen kon. Zij waren in gemeenschap van goederen getrouwd en het wisselen van de sloten om de toegang tot het huis aan de vrouw te ontzeggen is lijnrecht in strijd met de Nederlandse wet. Menselijk gesproken is dit al erg onfatsoenlijk. Als zij juridische hulp had gevraagd, was dit ongetwijfeld aangepakt en de betrokken vrouw in het gelijk gesteld. In een poging om haar huwelijk te redden heeft de vrouw dit uit coulance niet gedaan. De betreffende dienaar, Frank Solinger, is nota bene apostolisch profeet op Tabor en op zijn initiatief is de echtscheiding in 2017 definitief doorgezet, hoewel er van bijbelse gronden daarvoor geen sprake was. Het apostolaat heeft hem voortdurend de handen boven het hoofd gehouden en hem niet van scheiding weerhouden. Dat moet aan de kaak gesteld worden, te meer daar het om een gemeenschap gaat die altijd fel tegen echtscheiding en hertrouwen was.
Tot nu toe is de AK nog met zulke schrijnende situaties weggekomen. Maar men moet er niet op rekenen dat men hiermee ongezien maar door kan gaan. Het wordt wel degelijk opgemerkt. Ik heb er met mijn boek de schijnwerpers op gezet. Er hangen overal ‘geestelijke camara’s’: de Heer ziet het en merkt het kwade terdege op dat niet welgevallig is in Zijn ogen!
Onder dienaren in de aartsengelrang – dat wil zeggen dat zij op bovengemeentelijk niveau functioneren – komt het voor dat men scheidt van tafel en bed in de praktijk of zelfs tot definitieve echtscheiding overgaat zonder bijbels geldende redenen (er is namelijk geen sprake van overspel of kwaadwillige verlating).
Dit staat volledig haaks op de strenge opvatting binnen het KAW over huwelijk en echtscheiding en de ‘uitweg’ die men kiest is het standpunt dat voor God – geestelijk gezien – het huwelijk in stand blijft. Alsof dit een legitiem alibi is om op aarde als mens te scheiden wat God heeft samengevoegd (Matth. 19:6). Het lijkt erop dat men de echtscheiding voornamelijk ziet als een papieren kwestie, maar echtbreuk is er volgens de AK niet, want het huwelijk blijft in Gods ogen intact en hertrouwen is uitgesloten zolang beide partners leven. Een uiterst kromme redenering!
Men is op grond hiervan overigens ook fel op alle mensen die hertrouwen na een scheiding. Er wordt daarbij nauwelijks gekeken naar de diverse oorzaken van scheiding. Het is voorgekomen dat mensen uit de kerkafdelingen die hertrouwd zijn na scheiding van KAW-‘ers in hun kerk het verwijt kregen in overspel te leven. Het KAW zou er beter aan doen de hand in eigen boezem te steken en zich te concentreren op de perikelen in de huwelijkspraktijken in eigen kring. Die zijn een trieste zaak.
Het huwelijk op het spel
Staat de laakbare handelwijze van Frank Solinger tegenover zijn wettige vrouw (Mal. 2:14-16) op zichzelf? Nee, ik ken vier voorbeelden van echtscheiding in de AK vanwege ‘het Werk.’
In 2005 al werd Bert Clarenbach geforceerd tot scheiding van zijn vrouw Wilma Solinger (profetes op Tabor) na jarenlang huwelijkspastoraat door Henk van Wijk. Het Werk speelde hierbij de ‘zwarte piet’ alleen aan Bert Clarenbach toe, maar dat is de halve waarheid.
In Leipzig vluchtte in 2016 de vrouw van de Duitse coadjutor Kruschwitz naar Zwitserland, blijkbaar vanwege de drukkende strengheid in huwelijk en/of AK. Een bron dichtbij zegt dat zijn vrouw hem heeft verlaten wegens ‘mishandeling’ door haar man (geestelijke mishandeling of fysieke mishandeling? JdB). Toen een andere dienaar daarover vragen stelde en opmerkingen maakte naar de apostelen of dit zo wel kon in de Algemene Kerk, werd hij door het apostolaat geëxcommuniceerd. De apostelen houden helemaal niet van bemoeienis met hun stringente beleid.
In 2018 liet engel-evangelist Jan Mook zich na nota bene 48 jaar huwelijk scheiden van zijn vrouw. Hij had daar geen enkel bijbels criterium voor. Zijn vrouw is volop actief in de kerk en dat was naar de vroegere maatstaven in het KAW onder apostel Johan Bos (heengegaan in 1997) prima.
De jurist in het Werk, Job Keijser, zal Jan Mook wel geholpen hebben bij deze betreurenswaardige stap. Daarmee ben je dus medeplichtig aan een verkeerde daad in Gods ogen (Job Keijser was zelf engel van Den Haag en werd in 2015 door het apostolaat uitgerangeerd, maar is vrij spoedig met berouw teruggekeerd naar de AK, JdB).
Het lijkt erop dat dienaren met een niet in het Werk zijnde vrouw hun gevoelsleven knevelen en onder aandrang van het apostolaat gewoon (? JdB) gaan scheiden. En die vrouwen maar wassen en koken voor hun bijna voortdurend op Tabor bivakkerende man. Wie is de volgende dienaar die de echtscheiding aanvraagt? Als de apostelen niet adviseren tot scheiding, wat zij hardop beweren, dan doen zij er bar weinig aan om zo’n breuk te voorkomen. Zij kunnen in de AK immers door hun apostelschap een grote ingrijpende invloed aanwenden. Het apostolaat doet kennelijk niets om na 48 jaar huwelijk van de fam. Mook deze toch dwaze breuk tussen mensen van boven de 70 te verhinderen. Dit echtpaar was op weg naar hun gouden huwelijksjubileum, maar deze droom werd wreed door het Werk verstoord. Het lijkt erop dat engel-evangelist Jan Mook zo’n rigoreus besluit genomen heeft onder de zware beïnvloeding van de (bij hem geïndoctrineerde) handelwijze van de apostelen die zelf ook familiebreuken gepleegd hebben. Kennelijk is hij zo gehersenspoeld dat hijzelf een willoze persoon geworden is die in de ban is van het apostolaat en voor hen alles doet. Het is een laffe daad naar zijn vrouw, al wordt die in de AK misschien als een heldendaad beschouwd. Kan men dit een wijze beslissing voor Gods aangezicht noemen? Natuurlijk niet, want God haat de echtscheiding en niet één doet zo die voldoende geest heeft (Mal. 2:15-16).
In de liturgie bidt men – in een aan de liturgie toegevoegd gebed – vroom voor de christelijke huwelijken. Ik citeer uit de tijdelijke gebeden dat als los inlegvel in het dienstboek van de AK zit en zet dat cursief:
“Wij bidden U voor allen, die als man en vrouw door het huwelijk met elkaar verbonden zijn. Wilt U hen daarin rein en heilig bewaren [, voor U en voor elkaar, te midden van de aanvallen van de duivel, de verleidingen van de wereld en die van hun eigen hart. Geef dat de eenheid van Christus met zijn kerk in ieder christelijk huwelijk werkelijk wordt uitgebeeld, zoals U hebt bedoeld]. Amen.”
Ondanks dit fraaie gebed staat de praktijk in de AK hier volledig haaks op. Dit gebed komt over als je reinste huichelarij, een daad van hypocrisie van jewelste. Het klopt niet met de waargenomen praktijken in eigen gelederen. De apostelen adviseren, dan wel bevestigen gebroken huwelijken als zij menen dat ‘de wil van God’ een echtbreuk rechtvaardigt. Zoals gezegd, de apostelen hebben ook in eigen familie contactbreuken gemaakt die ernstig zijn en beslist niet stroken met wat de Bijbel leert. Het staat dwars tegenover de naastenliefde (in het boek daarover meer in hoofdstuk 22). Zo verscheen Henk van Wijk niet op de begrafenis van zijn tot de Nederlands Gereformeerde kerk behorende ouders en bezocht hij ze niet eens op hun ziekbed. Het is kenmerkend geworden voor de harde wijze van handelen van de AK.
Misstanden aan het licht
Ik schrijf dit omdat de misstanden in deze gemeenschap openbaar moeten komen. Daarom geef ik een duidelijk signaal af. Het is belangrijk dat mensen op hun hoede zullen zijn voor deze beweging die onder het mom van het doen van schuldbelijdenis en voorbede schone, maar holle klanken produceert. Henk van Wijk noemde Tabor zelfs eens de ‘grootste voorbede-centrale’ ter wereld. Dit alles wordt omlijst door een vroom decorum van plechtige, liturgische diensten door mannen met het uiterlijk vertoon van lange ambtsgewaden, kledij die in het Nieuwe Testament niet voorkomt. Daar gaat het voornamelijk over God aanbidden in geest en waarheid (Joh. 4:20-24). Hun werken getuigen van zeer weinig respect in de omgang met de medemens, de medebroeder en -zuster die in de knel komt en angst aangejaagd wordt. In de AK heerst een angstcultuur voor de macht van de apostelen. Dat blijkt uit zinnetjes als: “niet zeggen dat ik jou aan de telefoon heb gehad, hoor” of: “niet doorgeven dat ik jou gezien en gesproken heb.” O wee, er zouden zomaar represailles op kunnen volgen…
De gewone broeders en zusters in de Algemene Kerk zijn vaak oprecht in hun geloof. Zij zijn gehecht aan de liturgie van de diensten en velen hebben deze als mooi ervaren door de jaren heen en zijn erdoor gezegend. Velen van hen hebben nog steeds geen idee van de intriges en manipulatieve gedragingen en daden die achter de schermen plaatsvinden, waardoor vele aartsengelen, engelen (=voorgangers), priesters en diakenen hun bediening in het Werk hebben moeten opgeven. De apostelen zeggen tegen gemeenteleden dat die dienaren allemaal zelf de AK verlaten hebben, maar dat is qua aantallen volstrekt ongeloofwaardig in een verhoudingsgewijs niet grote gemeenschap. Zoals blijkt en aangetoond kan worden uit de lijsten met dienaren gaat het om meer dan 30 personen in de afgelopen 15 jaar.
Het vertrekken van zoveel dienaren wordt door de AK verklaard met de woorden van Paulus in 2 Tim. 1:15: “Allen in Asia hebben zich van mij afgekeerd” en in 2 Tim. 4:16: “Allen hebben mij in de steek gelaten.” De situatie bij Paulus was wel heel anders naar mijn begrip. Bijv. Demas verliet hem “uit liefde voor de tegenwoordige wereld” (2 Tim. 4:10), dat wil niet zeggen dat hij een ongelovige werd, maar hij bleef – hoogstwaarschijnlijk – een christen die een rustig aards leven wilde leiden, terwijl je in de omgeving van Paulus altijd lijden en verdrukking te wachten stond. Demas wilde de prijs van de vervolgingen ter wille van het evangelie niet langer betalen, maar de tekst hoeft zeker niet te betekenen dat hij verloren ging.
Bij de AK is ‘het afkeren en in de steek laten’ veroorzaakt door een regime waarbij de getroffen dienaren geen schijn van kans kregen. Deze mensen zijn echt niet allemaal verdwenen omdat ze het Werk ontrouw wilden zijn. Zij wilden echter op een gezonde, evenwichtige en bijbelse wijze functioneren, in plaats van een speelbal te worden van de heerschappij van de apostelen van de AK.
Zij werden soms beschuldigd van eigen autonomie in plaats van de verschuldigde gehoorzaamheid ten toon te spreiden tegenover het apostolaat. Echter, zij kregen niet de ruimte om naar hun eigen geweten te handelen en de meesten van hen kwamen helemaal niet in verzet en voerden helemaal geen oppositie tegenover het apostolaat. De apostelen zouden zich bezig moeten houden met het gebed en de bediening van het Woord (Hand. 6:4) en het stichten van gemeenten. Zij bemoeien zich in de Algemene Kerk echter met alles, niet alleen met geestelijke dingen, maar zelfs met het controleren van allerlei aardse zaken (bijv. of gemeenteleden op vakantie mogen, of ze mogen verhuizen, of ze een boek mogen uitgeven, hoe ze hun huis ingericht hebben, enzovoort).
De liefde is teloor gegaan
Men zegt in de AK dat men God meer liefheeft dan mensen. Daarbij vergeet men dat het tweede gebod om de naaste lief te hebben als zichzelf gelijk staat aan het eerste gebod (Matth. 22:34-40).
De positieve omgang met de medemens is in de AK in het vriesvak gezet. Kille en ijzige reacties komen in het tegenwoordige Werk veel voor. Men schroomt er niet voor te weigeren op begrafenissen te verschijnen van eigen ouders en de apostelen geven hierin het slechte voorbeeld. Dat is in ieder geval gebrek aan normaal menselijk fatsoen en bovendien geeft het blijk van een ongeestelijke handelwijze.
Als men het over liefde heeft in de AK, dan gaat het vooral over de liefde tot de waarheid. De AK brengt geen liefde op voor mensen die eens tot haar leden behoorden, maar nu in hun ogen afvallig zijn geworden.
Wat zegt de Bijbel echter? Het is gemakkelijk om te beweren God die je niet ziet lief te hebben, maar ondertussen de ander die je ziet NIET lief te hebben. Hierbij de betreffende passage uit Gods Woord:
“Geliefde broeders en zusters, als God ons zo heeft liefgehad, moeten wij ook elkaar liefhebben. Niemand heeft ooit God gezien. Maar als we elkaar liefhebben, blijft God in ons en is zijn liefde in ons ten volle werkelijkheid geworden.”…”De liefde laat geen ruimte voor angst; volmaakte liefde sluit angst uit, want angst veronderstelt straf. In iemand die angst kent, is de liefde geen werkelijkheid geworden. Wij hebben lief omdat God ons eerst heeft liefgehad. Als iemand zegt: ‘Ik heb God lief’, maar hij haat zijn broeder of zuster, is hij een leugenaar. Want iemand kan onmogelijk God, DIE HIJ NIET GEZIEN HEEFT, liefhebben, als hij de ander, DIE HIJ WEL ZIET, niet liefheeft. We hebben dan ook dit gebod van hem gekregen: wie God liefheeft, MOET ook de ander liefhebben” (1 Joh. 4:11-12,18-21, NBV).
De vreugde is verdwenen
Niet alleen de liefde is weggeëbd in de AK, ook de blijdschap is allengs verdwenen. Vroeger sprankelende en joviale christenen in het Werk met een vreugdevol geloof in Christus zijn mensen geworden die hard geworden zijn. Zij zijn door al het ‘moeten’ hun blijdschap kwijtgeraakt. Maar deze geloofskenmerken zijn als vrucht van de Geest onmisbaar (Gal. 5:22).
Risicogemeenschap
Ik wil een krachtige waarschuwing geven voor deze katholiek-apostolische stroming die zich De Algemene Kerk noemt. De beweging is hoogstwaarschijnlijk omstreeks 1935 met goede motieven begonnen, maar De AK is verworden tot een sektarische beweging, waar geestelijk machtsmisbruik en psychische terreur plaatsvindt.
Het is belangrijk voor mensen die met de gemeenschap in aanraking komen te weten, dat deze een risicogemeenschap vormt. Er zijn sektekenmerken aan te wijzen. Ik merk op dat er sprake is van:
- Het apostolische gezag dat aan de top van de hiërarchische piramide staat. Dit voert tot onvoorwaardelijke gehoorzaamheid aan het apostolaat dat alleen aan God verantwoording schuldig is. Dit gaat ten koste van het individuele geweten van de gelovigen.
De (kleine) Algemene kerk (lees: KAW) is belangrijker geworden dan de (grote) Algemene Kerk waar alle christenen deel van uitmaken. Waar de Kerk in het boek van Henk van Wijk ‘De dans van de blinde bruid’ in het jaar 2000 evenwichtig wordt beschouwd als heilig EN katholiek (=algemeen), is deze verhouding helemaal uit lood geraakt en daardoor is de balans verstoord. De nadruk ligt nu op de heiligheid van een keurgroep (het Werk van 1935) ten koste van de katholiciteit van de Kerk.
- Een exclusief denken (wij worden geleid door een unieke viervoudige bediening). Dat houdt in: anderen uit- of buitensluitend die niet tot de besloten groep behoren. De Algemene Kerk is niet zo algemeen als de naam die daaraan doet denken. Mensen die tegen KAW-leden zeggen “ik behoor ook tot de Algemene Kerk” krijgen dit uit de mond van hen de laatste jaren niet meer bevestigd.
- Een elitaire houding (wij hebben geestelijk meer licht dan andere christenen). Dat wil zeggen: als een elitechristen of elitegemeenschap kijkt men neer op andere christenen die het minder zouden doen dan zij of men doet neerbuigend over andere kerken of geloofsgemeenschappen die op een geestelijk lagere trede zouden staan. Dat kan zelfs gebeuren onder veel schuldbelijdenissen, verootmoediging en voorbede voor de Kerk. “Gij echter, wat oordeelt gij uw broeder? Of ook gij, wat minacht gij uw broeder?” (Rom. 14:10).
- De geheimzinnigheid van wat binnen het Werk geloofd wordt en gebeurt, omdat men de parels niet voor de zwijnen wil werpen. Men ziet het zo dat de geheimenissen van God alleen zijn voor degenen die in dit Werk worden ingewijd door verzegeling van hun apostelen tot het eerstelingschap. Daarin beschouwen zij zichzelf als uniek.
- Krampachtig leven in het perspectief van de eindtijd speelt een hoofdrol. Men perst Bijbelteksten in het stramien van de eigen, kleine groepering en verklaart ze van toepassing op de eigen apostelen. Daardoor raakt men het zicht kwijt op het grote geheel van de christenheid en is de geloofsverwachting niet meer ontspannen.
- Er heerst een onderwaardering en zelfs een minachting voor bloedbanden. Onder het motto van het doorvoeren van de wil van God verbreekt men de familiebanden, zelfs als het christenen betreft. Criterium lijkt te zijn: wie niet in het Werk van 1935 is, doet de wil van God niet.
Kenmerken van sektarisch denken
In mijn boek ‘In het huis Mijns Vaders…’ een fascinerende ontmoeting met vijf onbekende geloofsgemeenschappen (2015, Uitgeverij Ipenburg) heb ik de basiskenmerken van sektarisch denken nader beschreven. Een aantal daarvan ben ik tegengekomen in de AK. Ik volsta hier met het vermelden van deze typeringen zonder ze uit te werken. Ieder die de AK uit ervaring kent, kan zelf zien welke punten op hen van toepassing zijn.
Identificatie van een christelijke sekte of een naar het sektarische neigende christelijke groepering kan gemakkelijker worden gemaakt als we weten wat zij leren over:
- Wie Jezus Christus is
- Wat hun gezagsbron is: de Bijbel of de Bijbel plus …
- Hoe het leiderschap is: dienend of heersend (door macht of op een voetstuk geplaatst worden door de volgelingen)
- Wat de weg van redding is
- De wijze waarop zij in verhouding staan tot andere christenen
Deze vijf punten kunnen als eerste toetsstenen worden gebruikt.
Vervolgens geef ik twaalf kenmerken die typerend zijn voor sektarisch denken:
- Naast Christus treden de persoon van de stichter en de huidige leider(s) van de beweging op de voorgrond
- Naast de Bijbel als Gods Woord komen de geschriften en/of openbaringen van de grondlegger van de groep (of zelfs: worden deze maatstaf van of leeswijzer bij de Bijbel)
- De eigen beweging of groep wordt gezien als de enige echte kerk, Gods ware gemeente en/of (de vorming tot) de Bruid van Christus
- De meeste naar het sektarische neigende, christelijke groepen werken vooral onder christenen om hen in hun groep in te lijven, maar evangeliseren weinig onder heidenen
- Onderwaardering van de rechtvaardiging uit het geloof en overbeklemtoning van de rechtvaardiging uit goede werken (zich houden aan regels)
· Overaccent op een deelwaarheid of een eenzijdige nadruk op een bepaald punt
· Onderwaardering van studie, familiebanden en hobby´s
· Ongezond omgaan met geld en/of macht en/of seks
· Geheimzinnige geslotenheid betreffende de geloofsinhoud
· Opgedrongen gelijkvormigheid
· Krampachtig leven in het perspectief van de eindtijd
· Manipulatie, intimidatie, indoctrinatie en controle spelen een niet geringe rol
Website en toegankelijkheid
De website is kort van stof en vaag. De website biedt geen contact- en adresgegevens van de kapel Tabor te Groenekan en evenmin van de plaatselijke gemeenschappen die doordeweeks eucharistievieringen hebben. Er is slechts de mogelijkheid om via een contactadres informatie te vragen:
Kerkgenootschap De Algemene Kerk
T.n.v. JCT van Wijk
Postbus 126
3360 AC Sliedrecht
Zo houdt de AK zelf de controle over wie bij hen toegang krijgt. Mensen met belangstelling komen bij de evangelisten terecht die als een soort sluiswachters de doorgang vrijmaken of gesloten houden al naar gelang hun screening van nieuwe mensen uitpakt. Jasper Stam, de aartsengel-evangelist van Tabor, noemde dit in een gesprek met mij ‘het bewaken van de geestelijke orde.’ Gelukkig heeft onze Heer Jezus nooit zo’n toelatingsbeleid ingesteld en de bijbelse apostelen en evangelisten gingen beslist niet zo te werk.
We lezen in 1 Kor. 14:23: “Indien dan de gehele gemeente bijeengekomen is en allen in tongen spreken, en er komen toehoorders of ongelovigen binnen, zullen zij niet zeggen, dat gij wartaal spreekt? Maar als allen profeteren en er komt een ongelovige of toehoorder binnen, dan wordt hij door allen weerlegd, wordt hij door allen doorgrond, het verborgene van zijn hart komt aan het licht en hij zal zich ter aarde werpen, God aanbidden en belijden, dat God inderdaad in het midden is.”
Zonneklaar staat hier dat het zeer wel mogelijk is dat ongelovigen of toehoorders zomaar op de samenkomst komen, maar ook wat voor goede geestelijke uitwerking dat kan hebben. De half-geheime bijeenkomsten van de AK zijn een sta-in-de-weg voor nieuwe mensen. Zo’n blokkade zou geslecht moeten worden.
Asielzoekers
De laatste jaren werft de AK vooral onder asielzoekers die men alleen maar helpt als ze trouw naar de diensten komen. Op Tabor komen nu zo’n drie gezinnen van vluchtelingen. Uiteraard betreft het hier een doelgroep die afhankelijk is en daardoor in een kwetsbare positie zit waardoor men beïnvloedbaar is. Het is een dubieuze praktijk om zich juist op deze groep te richten.
Bezinning
We hopen dat mensen binnen de gemeenschap na zullen gaan denken over wat er in werkelijkheid gebeurt achter de façade van de plechtige, liturgische diensten. In plaats van klakkeloos hun apostelen te volgen is er broodnodig bezinning en zelfreflectie nodig op de meedogenloze manier waarop met mensen omgegaan is/wordt in de naam van God.
Dat de apostelen zich zullen bekeren van hun rigide, strakke en liefdeloze koers ten opzichte van alle vertrokken dienaren en zich zouden verootmoedigen over het aangerichte leed door meestal onnodige familiebreuken is mijn vurige wens.
Dat de AK open en transparant zal worden over de inhoud en de uitwerking van datgene wat binnen het KAW geloofd wordt, zou een heilzame koerswijziging kunnen zijn. Een christelijke groepering die Christus navolgt zou geen enkele reden moeten hebben om daarover geheimzinnig, stiekem en terughoudend te zijn. Tenzij men misschien iets te verbergen heeft.
Dat oprechte gelovigen binnen de AK werkelijk licht van God zullen ontvangen, opdat hun ogen opengaan voor de kwalijke kanten van de AK, is mijn gebed. Wat zou het mooi zijn als de AK tot inkeer kwam en terugkeerde naar de oorspronkelijke bedoeling: een kleine interkerkelijke gebedsbeweging zijn die tot zegen kan zijn voor de grote Algemene Kerk.
Opstapje
Dit geschrift is slechts een opstapje. Naast deze gecomprimeerde brochure verwijs ik graag naar mijn uitvoerige bij Uitgeverij Ipenburg in 2017 verschenen boek ‘Zijt gij niet apostelen?!’ over het Katholiek Apostolische Werk oftewel de Algemene Kerk waarin de geloofsgemeenschap uitgebreid wordt besproken. Het binnen dit beknopte bestek beperkt aangereikte is daarin met veel meer argumenten en voorbeelden onderbouwd. De achterin in deze brochure geplaatste inhoudsopgave van het boek geeft een eerste indruk.
Daarnaast zijn er twee video’s opgenomen waar de schrijver het een en ander vertelt over het KAW. Deze zijn vindbaar via mijn website hppt://www.verdiepingenaansporing.nl en ze staan op YouTube onder De Algemene Kerk Groenekan.
HOOFDSTUK 4
AANVULLINGEN OP HET BOEK
Behalve de algemene toevoegingen die ik in de vorige hoofdstukken nu en dan heb ingelast naast het samenvatten van het boek, wil ik in dit hoofdstuk enkele specifieke aanvullingen geven.
Respons op het boek
Persoonlijk ontving ik geen enkele reactie van het apostolaat, van dienaren of van leden van de AK op het boek ‘Zijt gij niet apostelen?!’ (2017). Ook wanneer de apostelen de gelegenheid werd gegeven tot hoor en wederhoor gaven zij geen commentaar. Het is een bij sektarische bewegingen gebruikelijk fenomeen dat men kritische input beantwoordt met een politiek van stilzwijgen, van negéren van het te berde gebrachte. Hoeveel ik ook op het ‘bord’ van de apostelen en dienaren heb gelegd, zij willen niet tot zelfrefectie overgaan en de gezindheid van de mensen in Berea hebben: “dezen onderscheidden zich gunstig van die te Tessalonica, daar zij het woord met alle bereidwilligheid aannamen en dagelijks de Schriften nagingen, of deze dingen zo waren” (Hand. 17:10-11). Ik heb in het boek zonder meer veel de Bijbel zelf laten spreken, maar het zwaktebod dat de apostelen geven is daar niet op te willen ingaan onder de vrome dooddoener “de Heer heeft niet gezegd dat wij moeten reageren” (zie voor de magere reacties van de apostelen de bijlagen 3 en 7, JdB).
Naar mijn begrip hebben zij niet de bereidheid getoond om nuchter het boek inhoudelijk te toetsen en mij te wijzen op planken die ik heb misgeslagen. Evenmin hebben zij op punten waar ik raak sla, hoe pijnlijk ook, toe durven geven waar in de AK de schoen wringt onder het motto ‘wie de schoen past, trekke hem aan.’ In de AK heeft men het vaak over verootmoediging en schuldbelijdenis, maar blijkbaar is dat hier allemaal te zwaar en te lastig als het op de keper beschouwd henzelf betreft.
Hoe mooi zou het zijn dit niet alleen in theorie te beweren, maar om recht voor de draad praktisch te erkennen dat er op vele fronten behartenswaardige zaken zijn geuit. Daar zou de AK haar voordeel mee kunnen doen als ze dat zou willen en daar zit nou juist de kneep. Wat men nu doet past helemaal bij het geheimzinnige karakter van de AK: men steekt als de struisvogel opnieuw de kop in het zand. Het onrecht van de meer dan 30 verdwenen dienaren en het funeste van breuken in familierelaties, onder andere door echtscheidingen, worden niet toegegeven. Men wil kennelijk voortgaan op de ingeslagen desastreuze, dat is heilloze koers.
Er werden via mij geen exemplaren van mijn boek vanuit het Werk zelf besteld, op 1 uitzondering na. Natuurlijk weet ik dat diverse dienaren het boek via bol.com of langs andere kanalen hebben bemachtigd, maar als collectieve gemeenschap gaat men er niet op in. Het zij zo.
Via via vindt het boek zijn weg wel. Er bereikte mij een bericht dat iemand die het boek gelezen heeft naar Groenekan ging voor een gesprek, maar daar geen bevredigende antwoorden kreeg. De persoon heeft inmiddels de AK verlaten en waarschijnlijk zijn er nog enkelen die op de nominatie staan om dat te doen.
In deze beknopte brochureversie hebben de AK-leden en dienaren een ultieme kans om alsnog eerlijk te onderzoeken of datgene wat ik heb aangedragen hout snijdt of niet.
Artikelen in kranten
Na de verschijning van het boek hebben er in januari en februari 2018 artikelen in kranten gestaan, waar door middel van interviews of artikelen ingegaan werd op het boek, namelijk in:
· Protestants Nederland
· Het Reformatorisch Dagblad
· De Leeuwarder Courant
· Het Nederlands Dagblad
· De Provinciale Zeeuwse Courant
Voor wie zo’n publicatie heeft gemist, heb ik niet alleen alle interviews en artikelen, maar ook de verdere recensies in de bijlagen van deze brochure gezet. Dat betreft:
Verbouw van de Kapel Tabor
Oorspronkelijk was er tot 2013 een gemeente in Utrecht die voor haar doordeweekse diensten gebruik maakte van de Kapel achter Herenstraat 17, Utrecht. Lang niet allen woonden wekelijks ook op zondag de diensten voor de Algemene Kerk op Tabor in Groenekan, maar velen bezochten dan hun eigen kerk. Vanaf 2013-2016 zijn de samenkomsten verplaatst naar een gehuurde plek in Nieuwegein. Het pand Herenstraat 17 met de Kapel in de tuin werd in 2015 voor 1,1 miljoen Euro verkocht.
Vanaf het najaar van 2016 werden de samenkomsten voor de gemeenschap Utrecht/Nieuwegein gehouden op Tabor te Groenekan. Daaruit ontstond de onmiddellijke behoefte om de Kapel aan de Nieuwe Weteringseweg 52a grondig te verbouwen en het aantal zitplaatsen te verhogen tot 150 (de in 1990 gebouwde Kapel van de Grote Koning was ingericht voor 70 personen). De sacristie wordt ook vergroot, want op zondag moeten ongeveer 30 priesters zich kunnen omkleden.
Er is een behoorlijke afname gaande van mensen die in de omgeving Utrecht/Nieuwegein op zondag nog naar een kerkafdeling gaan en de trend is dat steeds meer mensen louter voor de AK op Tabor kiezen en daar ook op zondag zijn. Ook in dat opzicht is er dus behoefte aan meer plek.
Tijdens het afronden van het boek in 2017 was ik ervan op de hoogte dat de Kapel ingrijpend verbouwd zou worden. Ten onrechte heb ik geschreven dat de bouw al gerealiseerd zou zijn. Mijn verwachting was dat dit in een half jaar zijn beslag zou kunnen krijgen. Ik was er toen nog niet van op de hoogte dat de vergunning van de gemeente zo lang op zich heeft laten wachten. Er was een namelijk een wijziging van het bestemmingsplan voor nodig en dat had nogal wat voeten in de aarde. Bovendien is er ook toestemming nodig van de omwonenden. De concretisering van de verbouw van de Kapel kan daarom waarschijnlijk pas in 2019 zijn beslag krijgen.
In de raadsvergadering van 17 mei 2018 van de gemeente De Bilt kwam de omgevingsvergunning aan de orde onder agendapunt 5:
5 Vaststellen verklaring geen bedenkingen omgevingsvergunning Nieuwe Weteringseweg 52 te Groenekan
Mathildezaal
De bijbehorende stukken heb ik opgenomen (zie bijlage 12)
Het ontwerp van de uitgebreide Kapel Tabor oftewel de Kapel van de Grote Koning ziet er prachtig uit, ik kan niet anders zeggen!
Begrafenis van Sim Solinger
Sim Solinger was de weduwe van de in 2005 overleden Dolf Solinger. Zij raakte naderhand in onmin bij het Werk nadat de apostelen haar het zwijgen opgelegd hadden over de precaire kwestie waarin haar man de hoofdrol speelde. Dat betrof de grote seksueel misbruikzaak die haar jongste dochter Wilma Solinger eind 2005 aanhangig had gemaakt. Sim heeft onder dit alles een moeilijk leven gehad. Zij werd 94 jaar oud.
In februari 2018 vond haar begrafenis plaats. Hierbij kwam haar zoon Frank Solinger niet opdagen en ook haar dochter Wilma niet, evenmin als haar stiefzoon Cees Solinger en haar zoon Wouter Solinger. Als pleister op de gevoelige wonde was wel haar stiefdochter Gonneke met haar man Paul Hollander aanwezig, evenals haar schoondochters Marianne Solinger (van Cees) en Antje den Ouden (ex-vrouw van Frank). Zij zijn allen buiten de AK terecht gekomen, maar hadden een hartelijke liefde voor Sim na haar jarenlang trouw bezocht te hebben, ook in haar laatste periode van ziekte en zwakte. De opdracht om te zien naar weduwen in hun druk als kenmerk van zuivere godsdienst (Jak. 1:27) werd vervuld door deze familieleden en door trouwe predikanten en ouderlingen van haar PKN-gemeente in Maarssen, waar de AK ernstig in te kort schoot.
Antje, juist Antje, vroeg tijdens de rouwdienst heel fijngevoelig aandacht voor Cees, Wouter, Frank en Wilma die het op dat moment toch vast ook moeilijk gehad moesten hebben, omdat ze er niet bij waren (omwille van het Werk, JdB). De predikant nam dit over in zijn gebed. Wat Antje hier deed was het in de praktijk brengen van de tekst: “Laat u niet overwinnen door het kwade, maar overwin het kwade door het goede” (Rom. 12:21).
Spanningen in kerken met AK-leden en de mogelijkheid van tucht
Kerken merken dat de mensen in de gemeente die ook AK-lid zijn zich de laatste jaren anders zijn gaan gedragen.
Zij leveren forse kritiek op het beleid, hun houding is soms hautain en in hun gedrag erkennen zij vaak ambtsdragers niet meer.
Dit leidt tot spanningen. Een voorbeeld: in 2013 kon PKN-predikant in Heelsum ds. Herman Molenaar, tevens priester in de AK, niet langer daar meer blijven vanwege gerezen verschillen. Het jaarverslag van de bewuste kerk sprak over een traumatisch vertrek.
Kerkenraden brengen over het algemeen zeer veel liefde en geduld op en bidden voor de KAW-mensen in eigen gelederen.
Er zullen kerkenraden zijn die er ten langen leste toe over willen gaan kerkelijke tucht toe te passen. Niet om deze leden weg te stoten, maar om het verkeerde te genezen. Tucht komt immers van het Oud-Nederlandse woord ‘tijgen’ dat trekken betekent. Wanneer een kerk tucht toepast of gaat toepassen, dan zal dit vanuit het oogpunt van de AK wel als smaad en vervolging om Jezus’ wil worden uitgelegd. Het is echter zo dat de AK dit in wezen zelf over zich afroept door de in- en opstelling van haar leden in de kerken en geloofsgemeenschappen. Ik weet van één zaak waar een kerkelijke gemeente in het midden des lands met zeer veel geduld en wijs beleid een tuchtprocedure heeft toegepast ten aanzien van een aantal gezinnen die naast hun lidmaatschap van een kerk tevens lid zijn van de AK Groenekan. Zij stelden zich steeds meer met aversie op tegenover hun kerk en wilden van geen correctie weten. Het betrof in totaal 17 leden. Omdat het een interne kwestie betreft, kunnen er geen verdere mededelingen over worden gedaan.
Ten slotte: wanneer gaat de NGK-Jeruzalemkerk in Utrecht ertoe over om hun kerklid, apostel Henk van Wijk, duidelijk en krachtig aanspreken op zijn a- en anti-kerkelijke houding en gedrag? Waarom brengt Henk van Wijk zelf het fatsoen niet op om zich af te melden bij een kerk die hij als Babylon beschouwt en waar hij al ruim twintig jaar nooit meer komt?
De trek naar Makkum
De gekochte Sint Martinuskerk in Makkum heeft – net als het verbouwde Tabor te Groenekan – 150 zitplaatsen, terwijl de AK-gemeenschap van Makkum voor die aankoop uit ongeveer 25 personen bestond. Hoe gaat men om met dit voor hun doen grote gebouw?
De berichten die mij bereiken zijn dat bijvoorbeeld uit de gemeenten Sliedrecht en Arnhem dienaren en leden een roeping voor Makkum hebben ontvangen. Zo zijn er diverse mensen naar Friesland verhuisd. Daarmee worden de gelederen in de kerk van Makkum aangevuld. Apostel Wiebe Tilstra heeft door de komst van dienaren zijn viervoudige bediening weer kunnen completeren. De viervoud van de AK-Makkum bestaat nu uit apostel Wiebe Tilstra, apostolisch-profeet Berend van Wijk, apostolisch-herder Kees Jongkind (afkomstig uit Sliedrecht) en apostolisch-evangelist Rindert van Putten (gekomen uit Ede).
Ook de boven de tachtig jaar zijnde diacones-profetes Marian Fokkens is vanuit Sliedrecht naar Makkum verhuisd, om de gemeenschap daar te versterken.
BIJLAGE 1
AK-INFOBLAD KAPEL VAN DE GROTE KONING
De ‘Kapel van de Grote Koning’ in Groenekan
Eén lichaam van Christus, de Kerk
Wij zijn een gemeenschap van christenen uit verschillende landen en van verschillende kerkelijke achtergronden. Wij verstaan het als onze roeping om te leven vanuit de eenheid van het lichaam van Christus, de Kerk, en boete te doen voor de verdeeldheid daarin, voor het ongeloof en de ongehoorzaamheid aan de wil van onze Heer. Dit alles vanuit het besef dat wij daar zelf net zo verantwoordelijk voor zijn, en in gelijke mate deel aan hebben als ieder ander die tot dat lichaam behoort door de doop in de naam van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest. In niets zijn wij beter dan onze broeders en zusters en wij hebben niets waarop wij ons kunnen laten voorstaan. In onze gemeenschap komen zowel de nood en de zonden van de Kerk aan het licht, als een getuigenis van hoe de verrezen Heer persoonlijk in zijn Kerk tegenwoordig en werkzaam is.
Hoop
Daarin zijn wij allen niet zonder hoop. Maar die hoop is niet gebaseerd op wat mensen kunnen bedenken of bewerken. Die hoop is louter en alleen gefundeerd in de trouw en de liefde van God, en in wat Hij zelf tot stand brengt en spreekt. Uiteindelijk wordt die hoop vervuld in de realiteit van de persoonlijke wederkomst van onze Heer Jezus Christus en de openbaring van zijn koninkrijk op aarde.
Geloof
Wij geloven dat die hoop het hart en het leven van ieder gedoopt mensenkind mag en hoort te vervullen. Dat de dag waarop Jezus Christus terugkomt werkelijk nabij en aanstaande is. Maar wij beseffen ook dat zijn klemmende vraag aan ons hart is: ‘Als de Mensenzoon komt, zal Hij dan het geloof vinden op aarde?’ (Lucas 18:8). Het geloof om Hem op zijn woord te vertrouwen en na te volgen in gehoorzaamheid. Het geloof om Hem te verwachten, dwars tegen het doen en denken van de wereld in. Het geloof dat Hij werkelijk het Hoofd van zijn lichaam is en wij werkelijk zijn lichaam zijn. Waarover Hij alleen zeggenschap heeft.
Zijn komst
De Heer belooft zijn Kerk dat de dag van zijn komst haar niet hoeft te overvallen. Maar Hij spoort ons wel aan om waakzaam te zijn (1 Tessalonicenzen 5: 4 en 6). Waakzaam, ook in de zin van ervoor klaar gemaakt en op voorbereid zijn. Hij voorziet er zelf in dat dit gebeurt. Doordat Hij spreekt tot ons en werkt in ons door de Heilige Geest. In zijn persoonlijke bediening van apostelen, profeten, evangelisten en herders en leraars. En door de gaven van de Heilige Geest en de krachten van God die Hij in zijn lichaam uitwerkt (Efeziërs 4: 11 e.v. en 1 Korintiërs 12: 4 – 12).
Zijn werk van voorbereiding
Ons getuigenis is dat de Heer in onze dagen zijn werk doet om ons klaar te maken en voor te bereiden op zijn komst. Een werk in de volle kracht van zijn bediening. Een werk van door Hem zelf geroepen en uitgezonden apostelen en de aan hen verbonden bedieningen van profeten, evangelisten en herders. Een werk van verootmoediging en voorbede, maar ook van troost en hoop. Een werk waartoe allen die in de naam van de Drie-enige God gedoopt zijn zich mogen laten uitnodigen en roepen. Zijn werk in en aan zijn ene Kerk. Een werk waarvan wij ons deelgenoot weten, ondanks onze medeschuld en medeverantwoordelijkheid voor de verdeeldheid en de geloofsafval in die Kerk. Een werk dat geen eigen naam heeft. Maar zich alleen noemt met de naam die in de geloofsbelijdenis van Nicea voor de ene Kerk wordt gebruikt: katholiek en apostolisch. Zijn werk om in het hart van ieder die gelooft en gedoopt is een geest van berouw, bekering en boete te wekken; en het verlangen: ‘Kom, Heer Jezus!’
Onze roeping
Wij geloven en begrijpen onze roeping in dit werk van God allereerst en allermeest als een opdracht om Hem te aanbidden door het vieren van het volkomen en volmaakte offer van Christus tot verzoening van de zonden van de hele wereld. De Heer Jezus zelf vervult zonder ophouden zijn dienst als onze eeuwige Hogepriester in de hemelse gewesten. Daarvan maakt zijn Geest ons deelgenoot als ‘zijn strijdende Kerk op aarde’. In geestelijke eenheid en verbondenheid met Hemzelf vieren we op zondag de heilige eucharistie. Overeenkomstig zijn eigen opdracht om Hem telkens door het eten van zijn lichaam en het drinken van zijn bloed te gedenken. Totdat Hij komt (naar 1 Korintiërs 11: 23 – 27). Het offer van Christus en de viering daarvan is ook de basis voor de dagelijkse gebedsdiensten. Naar het woord van de apostel Paulus om ‘allereerst smekingen, gebeden, voorbeden en dankzeggingen te doen voor alle mensen’ (1 Timoteüs 2: 1, NBG).
Het vieren van de heilige eucharistie – het avondmaal – en de dagelijkse gebedsdiensten is ook een uitdrukking van de verbondenheid in en met het gehele lichaam van Christus, de Kerk. Daarin past ons oprechte boete en verootmoediging over onze gemeenschappelijke schuld van verdeeldheid, geloofsafval en ongeloof. Tegelijkertijd is het een bevestiging en belijdenis van de trouw van God en van zijn macht tot redding en verlossing. En het is een roep om de spoedige komst van zijn koninkrijk in de persoonlijke terugkeer van zijn Zoon, onze Heer Jezus Christus.
Getuigenis en geestelijke zorg
Naast de viering van de heilige eucharistie en de dagelijkse gebedsdiensten verstaan wij het ook als onze roeping om getuigenis af te leggen van de spoedige komst van Christus en zijn koninkrijk, en van zijn werk van toebereiding en voorbereiding daarop. Een getuigenis dat uitgaat van door Hemzelf geroepen en gezonden apostelen. Zo was het aan het begin van de weg van de Kerk door de tijd, zo heeft Hij het bedoeld te zijn gedurende heel haar tijd in deze wereld, zo is het en zo zal het zijn bij de voleinding van de Kerk wanneer Hij terugkomt. Immers: ‘Jezus Christus blijft dezelfde, gisteren, vandaag en tot in eeuwigheid!’ (Hebreeën 13: 8).
Dat getuigenis is uitgegaan. In de dagen van Paulus en Petrus. In de dagen van de hernieuwde uitzending van apostelen, profeten, evangelisten en herders in de 19e eeuw als een roep van de Heer aan de geestelijke leiders van de Kerk en de bestuurders van de – toen nog – christelijke naties. En ook in deze tijd is vanuit dit werk het getuigenis van de Heer uitgegaan naar de centrale plaatsen in zijn Kerk; naar patriarchen en bisschoppen en anderen die een geestelijke verantwoordelijkheid dragen.
Ten slotte weten wij ons geroepen om diegenen die bij dit werk van God betrokken zijn of op ons pad komen, geestelijk op te bouwen en toe te rusten en hen pastorale en diaconale zorg te bieden.
Betrokken bij de kerkelijke denominaties
De gemeenschap van dit werk van God is ontstaan in de jaren dertig van de 20e eeuw op grond van openbaring van en roeping door de Heer van de Kerk. Dit vond plaats naar eenzelfde patroon en in geestelijke eenheid en verbondenheid met het katholiek apostolisch werk zoals dat in de jaren dertig van de 19e eeuw in Engeland tot stand kwam. Het is echter eigenstandig en afzonderlijk daarvan ontstaan.
Zoals gezegd zijn wij afkomstig uit allerlei kerkelijke denominaties. Naast deelname aan de liturgische diensten en het ontvangen van geestelijke zorg zoals hierboven omschreven, blijven wij in de regel deel uitmaken van de kerkelijke gemeenschap waarin we gedoopt zijn. Tenzij de geloofsafval die iemand daar ontmoet zodanig is, dat hij of zij in gewetensnood komt en daardoor verhinderd wordt nog langer actief te kunnen deelnemen.
Kapel van de Grote Koning
Deze kapel is gewijd op zaterdag voor Advent 1990 en staat op de plaats waar in 1937 een eerste kapel werd gebouwd met dezelfde gebruiksintentie als deze kapel. De diensten die hier worden gevierd zijn allereerst diensten van en voor de ene heilige katholieke en apostolische Kerk. Zij die hier als priester voorgaan hebben hiertoe een roeping en bediening ontvangen van het enige Hoofd van de Kerk: Jezus Christus, onze Grote Koning. Hij alleen is zelf de grote Voorbidder en eeuwige Hogepriester, die volhardend pleit op Gods trouw aan heel zijn schepping (Hebr. 7: 25, 26 en 8: 1 – 6). Wij zien uit naar het moment dat zijn koninklijk priesterschap in volle glorie openbaar zal worden op aarde in het midden van heel zijn Kerk van alle tijden en alle plaatsen. Tot eer van God en tot heil van mensen en de gehele schepping.
De viering van de heilige eucharistie op zondag om 10.00 en de dagelijkse gebedsdiensten om respectievelijk 06.00 en 17.00 staat open voor een ieder die gedoopt is in de naam van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest, in een oprechte en persoonlijke geloofsrelatie leeft met Jezus Christus als zijn Heiland en Redder, en Hem wil navolgen in levensheiliging.
Het is ons verlangen dat het gebruik van deze kapel een middel in zijn hand zal zijn om spoedig te voltooien wat Hij begonnen is te doen.
BIJLAGE 2
INTERVIEW PROTESTANTS NEDERLAND
Januari 2018
door: Tera Voorwinden
Ex-lid Katholiek Apostolisch Werk Groenekan:
“Grens met sekte is inmiddels ver overschreden”
Velen in ons land zijn misschien inmiddels de #metoo-hype waarschijnlijk wel moe. Voor Emka kan de hype niet lang genoeg duren omdat er na alle aandacht voor seksueel misbruik van kinderen nu eindelijk ook aandacht is voor misbruik van volwassenen. Zelf is ze als jonge vrouw misbruikt door een leider van het Katholiek Apostolisch Werk in Groenekan. En zij was niet de enige. Blij is ze daarom ook met het boek Zijt gij niet Apostelen?! van Jildert de Boer dat vorige maand bij uitgeverij Ipenburg in Elburg uitkwam over deze geloofsgemeenschap. Voor PN doet ze haar verhaal, vooral ter bemoediging van hen die inmiddels met de gemeenschap hebben gebroken of eruit verwijderd zijn. Maar ook omdat ze vindt dat aan de slachtoffers van het misbruik nog steeds geen recht is gedaan.
Het Katholiek Apostolisch Werkis een groepering van christenen die sinds 1935 bijeenkomt om zich te verootmoedigen wegens de verdeeldheid van de kerk. Initiatiefnemers waren de gebroeders L. J. en J. L. Bos uit Utrecht, afkomstig uit de Gereformeerde Kerken (synodaal). De broers misten de viervoudige ambtsbediening uit Efeze 4 (apostelen, profeten, evangelisten en leraars) en de geestesgaven uit 1 Kor. 12. Ze claimden een openbaring te hebben ontvangen ‘waarin de Heer hen tot apostelen riep’.
‘Het Werk’, zoals de gemeenschap door haar aanhangers genoemd wordt, houdt in de week en op zondag samenkomsten, waarin de eucharistie wordt gevierd met kleurige gewaden en symbolen. Ze kent de vier ambten uit Efeze 4. De apostelen Henk van Wijk uit de hoofdgemeente in Groenekan en Wiebe Tilstra uit Makkum zijn de hoogste leidinggevenden van de gemeenschap. De leden blijven lid van de kerkelijke denominaties waarin ze zijn gedoopt. Henk van Wijk presenteerde zichzelf bij de uitgave van zijn boek De dans van de blinde bruid in 2000 als lid van de Nederlands Gereformeerde Kerken.
Naar schatting telde het KAW rond 2006 ongeveer 750 betrokkenen in Nederland en 250 in het buitenland. Anno 2017 zijn er waarschijnlijk nog 450 à 500 leden in Nederland over en ruim 200 in het buitenland, vooral in Duitsland. Nederlandse gemeenten bevinden zich behalve in Groenekan in Sliedrecht, Arnhem, Middelburg en het Friese Makkum, waar de gemeenschap vorig voorjaar de St. Martinuskerk kocht.
De groepering treedt niet graag in de openbaarheid. Eind 2015 lanceerde ‘het Werk’ een website, die echter eind 2016 uit de lucht is gehaald. De Groenekanse kapel Tabor annex woonhuis van apostel Henk van Wijk aan de Weteringseweg 52a is onzichtbaar voor wie de locatie niet kent. Wel is de groepering ingeschreven bij de Kamer van Koophandel onder de naam ‘Algemene Kerk.’
Oecumenisch
Wat trok Emka aan in de Groenekanse geloofsgemeenschap? “Ik had het boek Kruis in de asfaltjungle gelezen en was daar erg van onder de indruk. Ik wilde toen graag met de Heilige Geest gedoopt worden. In de kerk in het dorp waar ik opgroeide was dat een onbekend fenomeen. Op mijn vervolgopleiding kwam ik in aanraking met ‘het Werk’ via een klasgenoot. Ik ging met haar mee naar een jeugdavond. Daar vertelden ze me dat er om te kunnen worden gedoopt met de Heilige Geest apostelen moesten zijn. En die waren er in Groenekan. Dat sloeg bij mij in als een bom. Ik kon dus daar worden gedoopt met de Heilige Geest. Dat was in 1968, ik was toen 18 jaar.”
Ook het oecumenische van de groepering sprak Emka aan. “In mijn geboortedorp passeerden hervormden en gereformeerden elkaar op zondag op het bruggetje over de singel en gingen vervolgens elk naar hun eigen kerk. Als kind vond ik dat heel vreemd, want we hoorden toch bij elkaar. Het uitgangspunt van ‘het Werk’ is dat alle gedoopte christenen bij elkaar horen in een algemene kerk.”
Wat Emka ook aantrok was de liturgie. “De diensten heb ik altijd erg mooi gevonden. Er is elke zondag eucharistieviering en er zijn liturgische gewaden en symbolen. En mensen die voor deze gemeenschap kiezen, willen in alle oprechtheid God dienen en hebben daar alles voor over. Ook mijn man voelde zich aangetrokken tot de gemeenschap.”
Charisma
Wel was er vanaf het begin onenigheid in ‘het werk’ en is er in de jaren zeventig van de vorige eeuw een scheuring geweest, vervolgt ze. “In die jaren zeventig begon ook het misbruik door de toen belangrijkste leider van het werk. Ik had hem op de jeugdavonden leren kennen en hij speelde een grote rol in mijn leven en geloof. Hij kwam bij mij op bezoek en hij deed alsof onze relatie heel speciaal was. Ook vertelde hij me dingen over anderen, waardoor ik het gevoel kreeg dat ik zijn bijzondere vertrouwelinge was. En hij deed het voorkomen alsof onze relatie uniek was en dat hetgeen daarin gebeurde, de liefde van God was. Hij had een enorm charisma. Ik ben erin getrapt. Ook toen het na een aantal jaren stopte, heb ik nooit gedacht dat er iets niet goed was.”
Toen de voorganger overleed in 2005 kwamen de verhalen los. “Toen het nieuws me bereikte besefte ik na 35 jaar dat ook ik slachtoffer was. Dat was een enorme klap. Ik had mijn contacten met hem altijd als iets positiefs en bijzonders gezien. Toen ik hoorde dat ook andere vrouwen eenzelfde soort relatie me hem hadden, was ik kapot. In dertig jaar tijd zijn meer dan dertig vrouwen slachtoffer geworden van hem. Ik zou tegen alle refo-opvoeders willen zeggen: voedt uw kinderen niet te beschermd op, zodat ze weten wat er te koop is en geen dingen normaal vinden die het niet zijn.”
Een belangrijke reden waarom Emka haar verhaal kwijt wil, is dat er nog steeds geen recht is gedaan aan de slachtoffers. ”Er is wel toegegeven dat de dader verantwoordelijk was voor zijn daden, maar de schuld werd voor een groot deel ook bij de slachtoffers gelegd. Die hadden het huwelijk van de dader in gevaar gebracht en ervoor gezorgd dat hij voor zijn kinderen niet de vader geweest was die hij had moeten zijn. Het erge is dus dat de slachtoffers schuldig gesteld werden. Ze moesten ook schuld belijden en naar hun eigen aandeel in de zaak kijken.”
“Het gebeurde werd door de leiding gezien als overspel, niet als misbruik. Het is zelfs zo dat een slachtoffer zover is gegaan dat ze alle familieleden van de dader langs is geweest om vergeving te vragen. Er was totale minachting voor mijn gevoelens als slachtoffer. Er is wel een gedragscode opgesteld, maar hulp aan de slachtoffers is niet toereikend aangeboden. Het nare is ook dat een apostel nooit verantwoording af hoeft te leggen en niemand iets hoeft uit te leggen.”
#metoo
De #me too-hype geeft inzicht in de aard van seksueel misbruik van volwassenen, vindt Emka: “Het is onbegrijpelijk dat actrice Katja Schuurman het in een tv-programma opneemt voor regisseur Job Gosschalk, terwijl de beschuldigingen tegen hem vanwege seksueel misbruik zich opstapelen. Je hoor het wel vaker: het is zo’n aardige man. Maar we hebben het over roofdieren die continu op jacht zijn naar slachtoffers.”
Naar eigen zeggen heeft Emka het trauma verwerkt. “Maar ik heb wel het KAW moeten verlaten in 2010, omdat er daar niet over gesproken mag worden. Het is als die grote grijze olifant die midden in de kamer staat en waarvan iedereen weet dat hij er staat, maar waarvan iedereen toch net doet alsof hij er niet is.”
Het is niet alleen de afhandeling van het misbruik in de gemeenschap waar ze zich zorgen om maakt. “De laatste tien jaar zie ik dat er allerlei dingen veranderen en dat de regels enorm worden aangescherpt. Minstens zo erg als het misbruik zijn de contactbreuken tussen familieleden die in de gemeenschap plaatsvinden. Mensen die er uitgaan worden soms volledig uit het leven van hun familie geschrapt en hun bestaan wordt genegeerd. Er mag op dringend advies van de apostelen geen contact meer zijn met hen die eruit gaan. Waar het contact verbroken is, komt het voor dat een ouder niet op een bruiloft van een eigen kind wordt uitgenodigd en behalve de kinderen ook de kleinkinderen niet meer te zien krijgt. Families worden kapot gemaakt.”
Contactbreuken komen vooral voor als de vrouw van de man met een bediening in het KAW zelf niet deelneemt aan de gemeenschap. “Mannen controleren het e-mailverkeer en het belgedrag van hun vrouwen, zeker als die niet in ‘het Werk’ zijn. Vrouwen zijn bang voor hun mannen uit angst om te worden verstoten door hen. Apostelen adviseren zelfs echtscheiding en ik weet van twee personen die bij thuiskomst andere sloten aantroffen op de deur en hun huis niet meer in konden. Men wil zo voorkomen besmet te raken door hen die niet de wil van God doen. De gelovigen in ‘het werk’ denken dat alleen zij de wil van God doen. Achter de schermen gebeurt er veel wat een gewoon oprecht lid niet weet en haast niet zou kunnen geloven als hij of zij het aan de weet zou komen. Onlangs heeft een evangelist uit Groenekan iemand die uit de gemeenschap is gegaan gemeld dat hij zich buiten de genade van God heeft geplaatst. Zo radicaal was het voorheen niet. De grens naar een sekte is naar mijn idee ver overschreden. En deze waarheid moet wel aan het licht komen.”
Gelukkig heeft Emka het geloof behouden. “Al die tijd heb ik me heel dicht bij de Heer gevoeld, ondanks alle vragen en twijfels, ondanks alle verdriet en boosheid. We hebben nu een fijne plek gevonden in de katholieke gemeenschap in ons dorp.”
Onverbrekelijk
Desgevraagd reageert apostel Henk van Wijk op wat Emka aandraagt. Hij ontkent het misbruik niet. “Het is wel zo dat we na het bekend worden hiervan in 2006 op de meest brede manier binnen het KAW er aandacht aan hebben besteed. Er kunnen echter situaties zijn waarin de betreffende vrouw ook een verantwoordelijkheid heeft. In die situaties is – hoe ongelijk eventueel ook – eveneens sprake van schuld en vonden diverse vrouwen het maar al te interessant om met de betreffende persoon over grenzen te gaan. Wij delen dus de visie niet dat we geen recht hebben gedaan aan de slachtoffers.”
Ook de contactbreuken binnen families ontkent Van Wijk niet. “Wanneer binnen een huwelijk de man bij de visie en het functioneren in het KAW blijft en de vrouw niet meer, ontstaat er soms een breuk. In een zeldzaam geval is het gedrag van de betrokkene zo storend dat volwassen kinderen zelf besluiten dat zij hun moeder niet meer op een normale manier kunnen ontmoeten. Dan hebben jonge kleinkinderen ook geen contact meer met hun grootmoeder. Wij adviseren dat echter niet en dringen ook niet aan op echtscheiding. Maar de vijandschap jegens de man (en soms de kinderen) die bij het KAW betrokken blijft /blijven is soms dermate groot dat het daar wel van komt. Wij zien een huwelijk overigens als principieel onverbrekelijk zodat ook een formele wettelijke scheiding niet betekent dat het huwelijk in geestelijke zin ontbonden is.”
Over het KAW is meer te vinden op de site van Jildert de Boer en op:
https://stichting-promise.nl/sekten/de-schijnwerpers-op-het-katholiek-apostolische-werk.htm. J.M. Tang schreef in 1982 een dissertatie over het KAW: Het apostolische Werk in Nederland (tegen de achtergrond van zijn ontstaan in Engeland en Duitsland) (Den Haag: Boekencentrum), ISBN 9023914724.
De Boer’s boek Zijt gij niet apostelen?! Geschiedenis, leer en praktijk van het Katholiek Apostolische Werk/De Algemene Kerk (ISBN/EAN: 978-90-70105-31-0) verscheen afgelopen december. De Boer schreef naast nog diverse andere boeken ook In het huis Mijns Vaders. Een fascinerende ontmoeting met vijf onbekende geloofsgemeenschappen (Elburg: Ipenburg 2014), ISBN 978-90-70105-22-8.
BIJLAGE 3
REACTIE AK-APOSTELEN
OP INTERVIEW PROTESTANTS NEDERLAND
Beste meneer Tilstra,
Zou u op onderstaande willen reageren? Of mij de correcte gegevens van Henk van Wijk kunnen geven? Alle mails naar Henk van Wijk komen terug en zijn (vaste) telefoon geeft alleen een ingesprektoon.
Beste meneer Van Wijk,
Ik heb uw naam doorgekregen van een oud-lid van het KAW. Ik heb dat oud-lid geïnterviewd voor het blad Protestants Nederland. Ze heeft mooie dingen gezegd over het KAW, maar ook minder mooie. En wat betreft die minder mooie wil ik ook graag de kant horen van het KAW. Ik heb inmiddels geprobeerd te bellen, maar het nummer uit de telefoongids geeft alleen een in gesprektoon. Daarom probeer ik het via mail.
U mag het per mail doen, als u liever belt is dat ook goed. Dan zou ik graag een nummer krijgen dat het doet.
Als u niet reageert, respecteer ik dat en zal ik dat vermelden bij het interview. Maar ik wil het KAW wel graag recht doen door ook uw kant te horen en mee te nemen.
Met vriendelijke groet, Tera Hofman
Beste mevrouw Tera Hofman,
Dank voor uw mail. Hieronder treft u in rood onze reactie aan. Mijn vaste telefoon is sinds kort kapot of gestoord. Jammer dat u vergeefse moeite moest doen. Ik zal zien dat een en ander gerepareerd of vervangen wordt.
Mijn mailadres is al tientallen jaren hetzelfde. U weet nu via deze mail welk adres dat is.
U schrijft overigens in uw mail een paar keer over ‘de apostel’. Voor de zekerheid zij u bekend dat erin onze tijd meer apostelen zijn dan eentje. Drie daarvan zijn direct bij het KAW betrokken.
En tenslotte: wij spreken meestal van de Algemene Kerk in plaats van het KAW. Onder die eerste naam zijn wij ook officieel geregistreerd.
Met vriendelijke groet,
Henk van Wijk.
Ik zou graag willen dat u op de volgende zaken reageert die in het gesprek naar voren zijn gekomen.
1. Klopt het dat er vanaf de jaren zeventig sprake is geweest van seksueel misbruik van vrouwen en dat het KAW vindt dat deze vrouwen zelf naar hun eigen aandeel in de zaak moeten kijken en ook schuld moesten belijden omdat ze het huwelijk van de dader in gevaar hadden gebracht? Vindt u dat er genoeg recht gedaan is aan de slachtoffers?
De door u geïnterviewde persoon doelt waarschijnlijk op situaties van misbruik door een iemand die in 2005 is overleden. Een en ander heeft zich inderdaad met name in de zeventiger en tachtiger jaren afgespeeld. Dat daar sprake was van misbruik is helaas pas na de dood van de betreffende persoon duidelijk geworden. Aan dit misbruik is na het bekend worden hiervan in 2006 op de meest brede manier binnen het KAW aandacht besteed. Bij ons is van één van de betrokken vrouwen bekend dat zij vindt dat haar onvoldoende recht gedaan is. Dat kan zo zijn maar die visie delen wij niet.
Wanneer iemand een pastorale of andere verantwoordelijkheid heeft over degene met wie, op welke manier dan ook, sprake is van ontucht, treft die verantwoordelijke altijd de eerste en meeste blaam. Er kunnen situaties zijn waarin de betreffende vrouw ook een verantwoordelijkheid heeft. In die situaties is – hoe ongelijk eventueel ook – eveneens sprake van schuld. In de betreffende situatie vonden diverse vrouwen het maar al te interessant om met de betreffende persoon over grenzen te gaan. Wij zijn daarin tot onze schande niet beter dan de eerste christengemeenten, de denominaties van de kerk, het bedrijfsleven of welke ander samenwerk-verband dan ook. Dat maakt overigens de schuld van de pastoraal verantwoordelijke niet kleiner.
2. Klopt het dat er sprake is van ernstige contactbreuken in families en tussen mannen en vrouwen bij echtparen van wie de man actief is in het KAW,
Ja, dat komt voor. Wanneer binnen een huwelijk de man bij de visie en het functioneren blijft zoals dat vaak al vele jaren het geval was, en de vrouw niet meer, ontstaat er soms een breuk.
dat de apostel dat ook adviseert
Wij adviseren niet tot een breuk.
en soms aandringt op echtscheiding?
Wij dringen niet aan op echtscheiding, integendeel. Maar de vijandschap jegens de man (en soms de kinderen) die bij het KAW betrokken blijft (blijven) is soms dermate groot dat het daar wel van komt. Wij weten van twee situaties waarin dat in de afgelopen veertig jaar gebeurde. Wij zien een huwelijk overigens als principieel onverbrekelijk zodat ook een formele wettelijke scheiding niet betekent dat het huwelijk in geestelijke zin ontbonden is.
Is het zo dat ex-leden op advies van de apostel hun kinderen en kleinkinderen niet meer ontmoeten?
Dat adviseren wij nooit. In een zeldzaam geval is het gedrag van de betrokkene echter zo storend dat volwassen kinderen zelf besluiten dat zij hun moeder niet meer op een normale manier kunnen ontmoeten. Dan hebben jonge kleinkinderen ook geen contact meer met hun grootmoeder. Dit is ons bekend van één situatie en het heeft niets te maken met een beleidslijn binnen het KAW.
En wat is de gedachte hierachter?
Die is er van ons uit niet.
3. Klopt het dat er geen website is, dat deze er alleen in 2016 was? (Ik heb die site wel eens bezocht, en kan hem niet meer vinden?) Waarom is de site uit de lucht gehaald?
In het kader van de ANBI is er een site van de Algemene Kerk http://algk.nl. In de afgelopen 180 jaar (ook in de 80 jaar dat het KAW in Nederland bestaat) is wereldwijd op veel manieren van dit Werk getuigenis afgelegd. Wij hebben dat in 2015/16 gedurende precies een jaar ook gedaan via een website. Net als alle andere manieren waarop wij bekendheid hebben gegeven aan ons geloof, hebben wij dat ook via deze site gedaan zolang als wij meenden daartoe door de Heilige Geest te worden aangezet. Een samenvatting van de hoofdpunten van deze site treft u aan in de bijlage.
4. Klopt het dat het KAW de financiën niet openbaar wenst te maken?
Dat klopt niet
BIJLAGE 4
ARTIKEL LEEUWARDER COURANT
Wantoestanden in ‘sektarische kerk’:
verbroken familiecontact en toegedekt misbruik
Leeuwarder Courant 20 januari 2018 door Wiebe van der Hout
De Algemene Kerk, een katholiek-apostolisch geloofsgenootschap met onder meer een vestiging in Makkum, is uitgegroeid tot een sekte met wantoestanden. Radicaliserend leiderschap, toegedekt seksueel misbruik en onder subtiele aandrang verbroken familiecontact zijn er aan de orde. Dat schrijft Jildert de Boer na twee jaar onderzoek in het boek Zijt gij niet apostelen?!.
Het Katholiek Apostolisch Werk of de Algemene Kerk (AK) – kortweg ook wel het Werk genoemd – is schimmig en zelden in het nieuws. Begin vorig jaar kreeg de overname van de rooms-katholieke Sint Martinuskerk in Makkum de nodige publiciteit. Tot dan toe hield de noordelijke tak van de gemeenschap haar diensten en andere activiteiten in de kapel Hermon op het erf van voorganger ‘apostel’ Wiebe Tilstra (64).
”Sommige mensen in het Werk menen dat mijn boek een satanische aanval op hun genootschap is en dat ik laster verspreid met een zwartboek”, meldt Jildert De Boer in het voorwoord van Zijt gij niet apostelen?! Hij noemt de toonzetting echter voorzichtig en gematigd-kritisch, maar wil wel waarschuwen voor de risico’s die ‘dienaren’ er lopen. De evangelisch-christelijke auteur – die twee jaar onderzoek deed – kraakt harde noten ”om de leiding van AK een spiegel voor te houden.”
Heiliging
De Boer schrijft in zijn 453 bladzijden tellende boek dat de groepering in de laatste tien jaar geradicaliseerd is en een extreme koers vaart. Hoewel het genootschap zelf grotere aantallen meldt, houdt de schrijver uit Harderwijk het erop dat er momenteel in Nederland een kleine 500 leden zijn en tegen de 250 daarbuiten, voornamelijk in Duitsland.
Er zou een ‘zuiveringsproces’ aan de gang zijn dat de kerk landelijk een kwart van haar volgelingen kostte.
Leer en praktijk lijken uiteen te lopen. “De leden willen echt serieus naar de Bijbel leven en streven naar heiliging van hun leven. De kerkdiensten zijn plechtig en ernstig.” Dat de bijeenkomsten openbaar zouden zijn, wordt door de onderzoeker een halve waarheid genoemd. Op zondag zijn ze dat formeel wel in Groenekan (bij Utrecht) en Makkum, maar de AK is ‘uiterst afhoudend’ met het aangeven van plaatsen waar doordeweeks samenkomsten met eucharistieviering zijn. ”Je moet in feite eerst een sluis door en gescreend worden. Dat gebeurde mij ook.”
‘Meeste leden zijn zich niet bewust van intriges achter de coulissen’
Een ernstige uitwas noemt De Boer het door leiders van nu en voorheen toegedekte seksueel misbruik van tientallen vrouwen door ‘een hoge dienaar’ uit het Werk. ”Na diens overlijden in 2005 ging er een beerput open. Het bleek dat de broeder jarenlang een dubbelleven had geleid. Ruim dertig vrouwen meldden zich als slachtoffer.”
De gemeenschap deed er alles aan dit schandaal binnenskamers te houden. ”In plaats van de slachtoffers professionele hulp aan te bieden, deed de leiding van de Algemene Kerk dit doorgaans zelf. (…) Veel vrouwen voelden zich verraden door de apostelen.” Volgens De Boer is het ondenkbaar dat de belangrijke apostel Henk van Wijk er niet van wist. Die kreeg eind jaren negentig de opdracht met de over de schreef gaande man in gesprek te gaan. Ook Wiebe Tilstra, de huidige kerkleider in Makkum, moet hier volgens de auteur van geweten hebben, hoewel hij dat net als Van Wijk ontkent.
Gedragscode
Inmiddels kwam AK wel met een gedragscode over ‘seksuele reinheid’ en het ‘gebruik van macht.’ De indruk van de auteur is dat de gedragscode inmiddels een ‘papieren tijger’ is, omdat er pressie op mensen wordt uitgeoefend die lijkt op machtsmisbruik.
De apostelen Van Wijk en Tilstra vorderen inmiddels absolute gehoorzaamheid, wat tot gevolg heeft dat onwillige leden – die in veel gevallen ook nog elders kerklid zijn – met zachte of desnoods harde hand uit de AK worden gezet. De Boer beschrijft ook contactbreuken tussen ouders en kinderen en andersom. Van Wijk, op papier ook nog altijd lid van de Nederlands Gereformeerde Kerk, verbrak het contact met zijn aan die kerk verbonden moeder en verscheen niet op haar begrafenis vorig jaar en eerder ook niet op die van zijn vader.
”Voor bijna elke beslissing vragen de leden om advies van het apostolaat’’, staat in Zijt gij niet apostelen?! “Velen leven onder pressie en angst voor de apostelen. In huwelijken komen starre maatregelen voor, die soms kunnen leiden tot echtscheiding als man of vrouw niet tot de AK behoort. Mannen controleren het e-mailverkeer en het belgedrag van hun vrouwen, zeker als die niet in de AK zijn.”
Ontmaskering
Jildert de Boer constateert dat het in 1935 met oprechte motieven gestarte KAW door scheefgroei verworden is tot een sekte met geestelijke druk en emotionele pressie. De meeste leden zijn zich volgens hem nog steeds niet bewust wat voor intriges er achter de coulissen spelen. “De AK zit in haar eigen geestelijke bubbel, die geen contact heeft met de werkelijkheid en de waarheid”, wordt een ex-lid anoniem geciteerd.
Apostel Wiebe Tilstra liet zich een jaar geleden interviewen door deze krant, maar wilde niet op de foto. Hij noch de vertegenwoordigers van de Rooms-Katholieke Kerk wilden een uitspraak doen over het bedrag waarvoor de Sint Martinuskerk door de AK-groep was aangekocht. In het onlangs verschenen boek is onthuld dat het om ‘slechts’ 246.000 euro ging voor kerk, pastorie, nevenruimten en de ondergrond.
De auteur constateert dat de Makkumer kerk met 150 plaatsen veel te groot is voor de lokale groep met 20 tot 25 leden. Men paste prima in de kapel Hermon op het erf bij het huis van Tilstra. De Boer: ”Gaan er mensen uit de AK naar Friesland verhuizen?” AK heeft ook afdelingen in Groenekan, Arnhem, Middelburg en Sliedrecht.
“Ik heb mijn zorg uitgesproken over de geloofspraktijken binnen de AK. Laten de leden dat toetsen en nagaan of het klopt”, zegt De Boer. Hij vindt dat er een eind moet komen aan wat hij ziet als psychische aanranding en beschadiging van mensen. “Daarom hebben we de AK ontsluierd, onthuld en waar nodig ontmaskerd.”
Ex-lid: ‘wij waren elitechristenen’
Een Friezin (27), die anoniem wil blijven, verliet twaalf jaar geleden na vijftien jaar de Algemene Kerk (AK) in Makkum. Haar moeder en zusje bleven. “Het kwam door mijn karakter dat ik uittrad. Ik heb een sociale beperking”, zegt ze. Ze was wereldvreemd door de afzondering in de kerk. “Ik zocht mijn toevlucht bij een vriend en werd meteen zwanger.”
Ze was al snel weer gescheiden van de vader van haar kind en woont nu weer samen in Leeuwarden. Aan de AK-periode hield ze een trauma over. “Bij mij is de stress-stoornis ptss vastgesteld. Ik heb een burn-out gehad, ben een jaar in therapie geweest en slik nog antidepressiva.”
Apostel Wiebe Tilstra herinnert ze zich als bazig en autoritair. “Een echte leider, geen woord tegenin te brengen. Wij waren elitechristenen, deden veel aan bijbelstudie en stonden dichter bij God dan mensen van andere kerken. Van dat grote geval van seksueel misbruik heb ik gehoord, maar ik heb alleen geestelijk misbruik meegemaakt: subtiele dwang.” Haar moeder verbrak vorig jaar de banden. “Ik heb moeite om het te zeggen, maar wat ik in documentaires over sektes heb gezien herken ik in de Algemene Kerk. Het draait steeds meer om macht.”
Het oud-lid meldde de AK ook aan bij meldpunt Sektesignaal, opgezet door de rijksoverheid. Daar wil men geen mededelingen doen of er meer klachten over het genootschap zijn binnengekomen. “Wij mogen zelf geen groepen labelen”, zegt Marc Janssen van Sektesignaal.
‘Zelfde zonden en fouten bij ons’
Apostel Wiebe Tilstra uit Makkum, de leider van de noordelijke tak van de Algemene Kerk, weigert te reageren op de kritiek dat de kerkleiding radicaliseert en het genootschap sektarisch wordt. “Wij zijn er heel open over dat bij ons dezelfde zonden en fouten voorkomen als in andere kerken”, wil hij slechts kwijt. “Ik ken de inhoud van het boek. Wij gaan er niet op in. De andere leiders ook niet.”
Zijt gij niet apostelen?!, Jildert de Boer. Uitgeverij Ipenburg, Elburg, 453 blz., 34,50 euro (anno 2022 € 20,50 inclusief portokosten).
BIJLAGE 5
DUBBELINTERVIEW REFORMATORISCH DAGBLAD
Door Tera Voorwinden
18 januari 2018
Auteur Jildert de Boer over Katholiek Apostolisch Werk:
“Groepering radicaliseert richting het sektarische’’
In 2014 schreef hij onder de titel In het huis mijns vaders een boek over vijf kleine geloofsgemeenschappen. Zelf maakte hij met zijn gezin vijftien jaar deel uit van de zogenoemde Noorse Broeders. En eind vorige maand verscheen bij uitgeverij Ipenburg in Elburg zijn boek Zijt gij niet apostelen ?!. Deze publicatie van de Harderwijkse auteur Jildert de Boer (geb. 06-11-1954) is gewijd aan het Katholiek Apostolisch Werk, een groepering die vijf gemeenten telt in ons land en de hoofdzetel heeft in Groenekan. Met dit werk wil hij onder meer mensen waarschuwen die op het punt staan zich aan te sluiten bij deze gemeenschap die naar zijn zeggen “sterk radicaliseert en neigt naar het sektarische.’’
De Boer – in het dagelijks leven werkzaam als leerkracht op een school voor moeilijk lerende kinderen en lid van een evangelische gemeente – kwam in contact met leden van het KAW tijdens vakantie in Duitsland (2008). Daarbij was hij onder de indruk van het – in brede kerkelijke kringen positief ontvangen – boek De dans van de blinde bruid dat apostel Henk van Wijk uit Groenekan in 2000 publiceerde. De Boer: “Van Wijk behandelt hierin belangrijke thema’s uit de kerkgeschiedenis zoals doop, kerk, ambten, avondmaal en de viervoudige ambtsbediening uit Efeze 4:11 (apostelen, profeten, evangelisten en leraren), zoals het KAW die ook zelf hanteert.”
Aansprekend vindt De Boer het accent op de wederkomst van Christus binnen het KAW. “Het wil een interkerkelijke beweging zijn die zich daarop voorbereidt door middel van de levensheiliging. Dit is een goed aspect, temeer omdat dit in de traditionele kerken nogal eens wordt gemist. Men zag zichzelf ook als een oecumenische proeftuin. ”
Al met al besloot De Boer twee jaar geleden onderzoek te gaan doen naar de groepering die sinds 1935 bijeenkomt, in eerste instantie om zich te verootmoedigen wegens de verdeeldheid van de kerk. Initiatiefnemers waren de gebroeders L.J. en J.L. Bos uit Utrecht, afkomstig uit de Gereformeerde Kerken (synodaal). De broers misten de viervoudige ambtsbediening uit Efeze 4 en claimden een openbaring te hebben ontvangen ‘waarin de Heer hen tot apostelen riep’.
Verzegeling
‘Het Werk’, zoals de gemeenschap door haar leden genoemd wordt, houdt dagelijks samenkomsten waarin een voorgeschreven liturgie uit een eigen dienstboek wordt gevolgd en de eucharistie wordt gevierd met kleurige gewaden en symbolen. Het kent naast de vier ambten uit Efeze 4 ook de verzegeling met de Heilige Geest. De apostelen Henk van Wijk uit de hoofdgemeente in Groenekan en Wiebe Tilstra uit Makkum zijn de hoogste leidinggevenden van de gemeenschap. De leden blijven lid van de kerkelijke denominaties waarin ze zijn gedoopt. De Boer: ”Henk van Wijk presenteerde zichzelf bij de uitgave van zijn boek als lid van de Nederlands Gereformeerde Kerken, waar relatief veel leden uitkomen.”
Naar schatting telde het KAW in 2006 ongeveer 750 betrokkenen in Nederland en 250 in het buitenland. Anno 2018 zijn er waarschijnlijk nog 450 à 500 leden in Nederland over en ruim 200 in het buitenland, vooral in Duitsland. Nederlandse gemeenten bevinden zich behalve in Groenekan in Sliedrecht, Arnhem, Middelburg en het Friese Makkum, waar de gemeenschap vorig voorjaar de St. Martinuskerk kocht.
De groepering treedt niet graag in de openbaarheid. Eind 2015 lanceerde ‘het Werk’ een website, die echter eind 2016 uit de lucht is gehaald. De Boer: “De Groenekanse kapel Tabor annex woonhuis van apostel Henk van Wijk aan de Nieuwe Weteringseweg 52a is onzichtbaar voor wie de locatie niet kent en inmiddels staat er ook een eigen-wegbordje. Wel is het ingeschreven bij de Kamer van Koophandel onder de naam ‘Algemene Kerk’.”
De Harderwijkse auteur beschrijft in zijn boek niet alleen de geschiedenis en de leer van het KAW, maar ook het functioneren van de gemeenschap in de praktijk. Vooral dat laatste bleek een moeilijke klus: “Leden van het KAW bleken terughoudend in hun contacten. De maandelijkse periodieken Waarheidsdruppels (1975-1989) en WerkWoord (vanaf 1989) zijn alleen beschikbaar voor insiders. Gelukkig heb ik via een omweg deze bladen in handen gekregen. Ook had ik een oriënterend gesprek met Henk van Wijk en is mijn informatie aangevuld door correspondentie en gesprekken met mensen binnen en buiten het werk.”
Zuivering
Contacten met ex-leden leverden gaandeweg schokkende inzichten op voor de schrijver: “Er bleek vanaf de jaren zeventig gedurende 30 jaar sprake te zijn geweest van seksueel misbruik door een apostel van meer dan dertig vrouwen. Ook lijkt het erop dat er rond 2000 een omslag is gekomen waarbij de lijnen in het KAW strakker getrokken worden dan ooit. Meer dan 30 dienaren zijn sindsdien op een vervelende manier buiten ‘het werk’ gezet. Er wordt absolute gehoorzaamheid gevraagd aan de apostelen die zelf niemand verantwoording af hoeven te leggen. Ook worden er grote financiële offers gevraagd van de leden en slokt het KAW al hun tijd op; vrije tijd, hobby’s en vakanties zijn volgens de apostelen uit den boze.”
Van een beweging is de gemeenschap volgens De Boer een denominatie geworden die sterk focust op de eigen kleine kring. “Er is een sterke zuivering van de groepering aan de gang. Mailwisselingen en telefooncontacten van vrouwen worden gecontroleerd en er heerst een zwijg- en angstcultuur. Ook over het misbruik mag niet worden gesproken.”
Diverse leden kwamen de afgelopen jaren in de knel en braken met ‘het Werk.’ De Boer: “Dat betekende voor diegenen wel dat de achterblijvende familie de bloedbanden terzijde schoof; hij/(meestal) zij bestaat niet meer voor hen. In ‘het werk’ is degene die de wil van God doet je familie en dat zijn de broeders en zusters uit de gemeente. Bijzonder schrijnende verhalen kwamen mij ter orde. Recent nog meldde iemand mij dat haar man echtscheiding had aangevraagd en dat hij zichzelf een held vond. Het bizarre is ook dat gescheidenen volgens de apostelen voor God getrouwd blijven.”
De Boers focus is gedurende het onderzoeks- en schrijfproces verschoven van historische documentatie van een oprechte boetebeweging naar het openbaar maken van de misstanden van een groepering die radicaliseert en steeds meer sektarische trekken krijgt. “Als het zo doorgaat en niemand dit stopt, kunnen er nog wel eens gekkere dingen gebeuren.” De auteur wil met zijn boek mensen waarschuwen die overwegen zich aan te sluiten, maar ook mensen ondersteunen die op het punt staan uit te treden. Tevens wil hij ex-leden bemoedigen in hun keus die ze gemaakt hebben. De Boer: “Het is ook mijn verlangen dat de apostelen na gaan denken naar aanleiding van mijn boek, maar dat is menselijk gesproken onmogelijk.”
Onrecht
Ex-lid Antje Solinger-den Ouden is blij met het boek van De Boer, zo zegt ze desgevraagd. Ze is zes jaar geleden uitgetreden en heeft haar 4 kinderen en kleinkinderen niet meer gezien sindsdien. Juli 2014 zocht ze op advies van de politie en met instemming van haar man na een echtelijke ruzie een tijdelijk onderkomen buitenshuis. Toen ze na enkele dagen naar huis ging om wat spullen te halen, trof ze nieuwe sloten aan op de deur van de gezamenlijke woning. Afgelopen zomer is ze op initiatief van haar man van hem gescheiden.
Solinger was via haar man met wie ze trouwde bij ‘het Werk’ terechtgekomen. In 1978 is ze er verzegeld met de Heilige Geest. “Ik wilde dat omdat dat iedereen het deed, maar ben wel vanaf het begin terughoudend geweest en had altijd mijn vragen. Vooral de man-vrouw verhouding zoals die gezien wordt, heb ik moeite mee; je hebt als vrouw geen enkele inbreng. We konden er echter lange tijd wel een weg in vinden.”
Er waren ook mooie dingen, benadrukt Solinger. “De mensen zijn betrokken op elkaar en er waren fijne vakantieweken. Maar de regels zijn de laatste jaren zo aangescherpt dat het geen doen meer is. Ik mag wel terugkomen maar alleen op de voorwaarden van ‘het Werk.’ Dat ervaar ik als een groot onrecht. Ik kies dan ook niet meer voor het Werk, maar voor de kerk. Maar dat ik mijn kinderen en kleinkinderen niet zie, breekt me.”
Solinger ervoer dat er nergens een balie was waar ze verhaal kwijt kon. “Het meldpunt Sektesignaal, waar het KAW bekend is, kon niets doen. Daarom ben ik blij met het boek van De Boer waarin hij de misstanden aan de kaak stelt. Hij heeft een integer boek geschreven, niet om de groep door de modder te halen, maar omdat hij begaan is met mensen de gebroken zijn vanwege contactbreuken in de familie.”
Op de vraag of het boek rechtdoet aan de groepering, wil apostel Henk van Wijk geen antwoord geven. Bij navraag meldde hij dat het KAW “geen commentaar heeft op het boek van de heer De Boer.”
J. de Boer Zijt gij niet apostelen?! Geschiedenis, leer en praktijk van het Katholiek Apostolische Werk/De Algemene Kerk (Elburg: Ipenburg 2017), ISBN/EAN: 978-90-70105-31-0, 452 blz. 34.50 euro (anno 2022 € 20,50 inclusief portokosten).
BIJLAGE 6
DUBBELINTERVIEW NEDERLANDS DAGBLAD
Angstcultuur binnen katholiek-apostolische sekte
Nederlands Dagblad 26-01-2018 door Gerald Bruins
Het Katholiek Apostolische Werk heeft zich ontwikkeld tot een sekte waarin sprake is van ‘scheefgroei, geestelijke druk en emotionele pressie’. Dat schrijft sekte-expert Jildert de Boer. ‘De leiders hebben absolute macht en de leden mogen niet meer handelen naar hun eigen geweten.’
Het Katholiek Apostolische Werk (KAW) onttrekt zich aan de openbaarheid. De gelovigen komen doordeweeks bij elkaar, maar op zondag zitten ze ‘gewoon’ in hun eigen kerkelijke gemeente: protestants, rooms-katholiek, christelijk-gereformeerd, Nederlands-gereformeerd of vrijgemaakt-gereformeerd. De leiding is in handen van twee ‘apostelen’, Henk van Wijk en Wiebe Tilstra, aan wie de leden gehoorzaamheid zijn verschuldigd. Daarnaast zijn er (aarts)engelen, profeten en priesters. De gemeenten worden getooid met namen als Tyatira, Smyrna, Pergamum en Efeze. Die komen uit het laatste bijbelboek, Openbaring.
Rond de religieuze beweging, ook wel De Algemene Kerk of kortweg ‘het Werk’ geheten, hangt een waas van geheimzinnigheid, schrijft Jildert de Boer (63) in zijn pas verschenen boek Zijt gij niet apostelen?! Wat begon als een (gebeds)initiatief uit onvrede over de verdeeldheid van de kerken, is volgens hem verworden tot een sekte waarin sprake is van ‘scheefgroei, geestelijke druk en emotionele pressie’.
Waar komt uw interesse voor het Katholiek Apostolische Werk vandaan?
‘Ik heb altijd belangstelling gehad voor christelijke stromingen die zich keren tegen een lauw christendom en streven naar een opwekking. In mijn vorige boek beschreef ik vijf sekten. Op vakantie in Duitsland ontmoette ik een echtpaar uit de Protestantse Kerk dat ook naar de doordeweekse samenkomsten van het KAW ging. Daarnaast las ik het boek De dans van de blinde bruid van Henk van Wijk, een van de huidige apostelen, uit 2000. Op een stuk over ‘het Werk’ op mijn website kreeg ik mails van ex-leden die stelden dat de beweging vanaf 2012 is geradicaliseerd. Dat triggerde mij. Ik wil voorlichting geven over dit in het verborgen opererende genootschap.’
Wat is het Katholiek Apostolische Werk?
‘Het is in 1935 ontstaan uit een interkerkelijke kring rond de broers Leo en Johan Bos uit Utrecht. Zij waren gereformeerd en wilden terug naar een kerk zoals God haar zou hebben bedoeld. Zo moest het apostolisch gezag worden hersteld. Dat is in hun ogen niet beperkt gebleven tot de twaalf leerlingen van Jezus, zoals veel kerken leren. Zij zochten aansluiting bij de Katholiek Apostolische Kerk in Utrecht, voortgekomen uit een negentiende-eeuwse stroming in Engeland met een soortgelijk gedachtegoed, maar werden niet erkend. De broers Bos bouwden daarom een kapel naast hun woning in Groenekan. Hun persoonlijke apostelroeping zou zijn bevestigd in een gebedssamenkomst toen een zuster uit de Pinksterbeweging uitsprak: “Zijt gij niet apostelen? Hebt gij niet Jezus Christus gezien?” Vanaf dat moment ‘verzegelden’ zij mensen. Zij legden hun de handen op waarna zij werden vervuld met de Heilige Geest.’
Hoe groot is de gemeenschap nu?
‘Er zijn in Nederland vijf gemeenten: in Groenekan, Middelburg, Sliedrecht, Arnhem en Makkum, de groep rond de apostel Wiebe Tilstra. Daarnaast zijn er gemeenten in Duitsland en Oostenrijk. In het verleden telde het Katholiek Apostolisch Werk meer dan duizend leden, nu amper vijfhonderd.’
Wat is het gedachtegoed van het Katholiek Apostolische Werk?
‘Het is een mix van diverse christelijke stromingen. De viering is hoogliturgisch met dienaren in gouden, blauwe, rode en witte ambtsgewaden. In de kerk staat een altaar, elke bijeenkomst wordt de eucharistie gevierd. Het KAW legt de nadruk op de Geestesgaven, kent een eigen eindtijdvisie, en gaat op grond van Efeziërs 4:11 uit van een viervoudig ambt van apostel, profeet, evangelist en herder/leraar. Dat is de ambtsstructuur die volgens de beweging voor alle kerken wereldwijd moet gelden. De ambten worden doorkruist door drie orden: engel, priester en diaken. De voorgangers worden engelen genoemd. In de praktijk is de apostel de belangrijkste functionaris. Een profeet heeft meer inzicht van de Geest dan anderen. Zijn profetische uitspraken, zaken waarbij hij wordt bepaald, worden getoetst door de engel, de voorganger. Uiteindelijk bepaalt de apostel of ze van God afkomstig zijn.’
Wat vindt u van deze visie?
‘Nergens kun je in de Bijbel vinden dat ambten van apostel en profeet alleen van kracht waren in Bijbelse tijden en in de vroege kerk. Maar het is gevaarlijk iemand tot apostel te bombarderen. Als iemand geen dienende houding heeft, kan hij zijn eigen visies doordrukken. Ik zou iemand pas apostel noemen als mensen in de gemeente daarvan iets herkennen, bijvoorbeeld bij een gemeentestichter, die overduidelijk door God wordt geleid.’
Het KAW is de laatste tien jaar geradicaliseerd. Wat is er gebeurd?
‘In het verleden was ‘het Werk’ een aanvulling op de reguliere kerken. Er werd boete gedaan voor de verdeeldheid en gebeden voor de eenheid. In de tijd dat Johan Bos, de jongste van de twee broers, apostel was, ging het er gemoedelijk aan toe. Er was een keer per week een viering en een kringavond. Na het overlijden van Bos, in 1997, ging er een andere wind waaien. Zijn opvolger en rechterhand Arie Nieuwland, inmiddels op hoge leeftijd, werd op een zijspoor gezet door de andere twee apostelen: Henk van Wijk en Wiebe Tilstra. Zij leggen een steeds grotere nadruk op heiliging en de wederkomst, omdat het einde der tijden nabij zou zijn. De leiding, een man of twintig, is absolute gehoorzaamheid verschuldigd aan de apostelen. De leden worden geacht elke morgen en avond aanwezig te zijn bij de diensten van veertig minuten. Het KAW is een aparte kerk geworden.’
Hoe werkt die manipulatie? Kunt u concrete voorbeelden geven?
‘In zijn algemeenheid: vrouwen mogen in het KAW geen ambt vervullen. Zij zijn te herkennen aan ‘een macht op het hoofd’: een hoedje. Wil een vrouw niet meegaan in ‘het Werk’ van haar man, dan dreigt een echtscheiding. Bij mij zijn vier gevallen bekend.
Een ander voorbeeld: de duizend-euro-norm. Dat bedrag mag je volgens Van Wijk als reserve hebben, de rest moet naar de apostolische gemeenschap. Op vakantie gaan, wordt sterk afgeraden. Als je dat toch doet, dan het liefst in de buurt van een van de vijf gemeenten, zodat je diensten kunt bijwonen.’
Hoeveel mensen zijn aan de kant geschoven?
‘Meer dan dertig dienaren. Om het minste of geringste roepen de apostelen mensen op het matje. Je mag geen vragen stellen want daarmee geef je blijk van twijfel aan de leer of de beslissingen van de apostelen. Er heerst een angstcultuur.’
Is het KAW een sekte?
‘Ja, de leiders hebben de absolute macht en de leden mogen niet meer handelen naar hun eigen geweten. Vergis je niet, de huidige apostelen zien zich op hetzelfde niveau als Petrus, Paulus en Johannes. Liefde en de gehoorzaamheid aan de Bijbel zijn op de achtergrond geraakt.’
Hebt u daarvan bewijzen?
‘Ik heb een grondige studie gemaakt van ‘het Werk’, vele jaargangen van hun blad WerkWoord doorgeploegd en uitvoerig gesproken en gemaild met getuigen: talloze mensen die inmiddels eruit zijn gezet of zelf zijn vertrokken. Ook sprak ik enkele evangelisten uit het KAW.’
Hoe verklaart u dat er verhoudingsgewijs veel Nederlands-gereformeerden betrokken zijn bij de katholiek-apostolischen?
‘Apostel Henk van Wijk is Nederlands-gereformeerd, officieel nog lid van de kerk in Utrecht. Vroeger was hij leraar op een middelbare school in Nieuwegein. Hij had een jeugdgroep op zondagavond waarop veel Nederlands-gereformeerde jongeren afkwamen. Een aantal van hen is actief geworden in ‘het Werk’.’
Het KAW is ooit opgericht uit onvrede over de kerkelijke verdeeldheid. Is het niet tragisch dat het een sekte is geworden?
‘Het is vreselijk. Ik geloof wel dat er oprechte gelovigen zitten, die niet op de hoogte zijn van wat er achter de schermen gebeurt. Mijn vurige verlangen is dat ze tot bezinning komen zodat het Katholiek Apostolische Werk weer een gemeenschap wordt die geestelijk in balans is.’
Zijt gij niet apostelen?! Geschiedenis, leer en praktijk van het Katholiek Apostolische Werk/De Algemene Kerk. Jildert de Boer. Uitg. Ipenburg, Elburg 2017. 452 blz. € 34,50.
‘Vrouwen medeverantwoordelijk voor misbruik’
In zijn boek schrijft Jildert de Boer ook over ernstig seksueel misbruik door aartsengel-profeet Dolf Solinger, in 2005 overleden. Vanaf ongeveer 1970 tot 2000 misbruikte deze voorganger van de gemeente in Maarssen meer dan dertig vrouwen.
Na het overlijden van de hoge dienaar bekende het KAW in 2006 schuld, vroeg de slachtoffers formeel om vergeving en stelde een gedragscode tegen machtsmisbruik op.
Een extern aangestelde vertrouwenspersoon haakte echter af, toen bleek dat de apostelen bij meldingen beslisten hoe de zaken moesten worden afgehandeld, aldus De Boer. Bovendien ging de KAW-leiding volgens hem in de praktijk niet aan de zijde van de slachtoffers staan. Zijn lezing wordt bevestigd door een slachtoffer dat anoniem wil blijven.* Zij was destijds 22 jaar, nog niet zo lang op kamers en eenzaam. ‘De man die mij tot geloof bracht, mijn geestelijk vader, misbruikte mij jarenlang. En ik was naïef, ik dacht dat de seksuele handelingen bij een pastoraal gesprek hoorden. Die had ik volgens hem nodig.’
Pas na Solingers overlijden ging zij erover in gesprek met de apostelen. ‘Ik kreeg te horen dat ik schuld moest belijden, ook voor de breuk die was ontstaan in de familie Solinger en de problemen in de gemeenschap van Maarssen.’
Op de misbruikzaak wil apostel Henk van Wijk in een mail wel commentaar geven. Volgens hem treft de pastoraal verantwoordelijke ‘altijd de eerste en meeste blaam’.
Maar: ‘Er kunnen situaties zijn waarin de betreffende vrouw ook een verantwoordelijkheid heeft. In die situaties is – hoe ongelijk eventueel ook – eveneens sprake van schuld. In de betreffende situatie vonden diverse vrouwen het maar al te interessant om met de betreffende persoon over grenzen te gaan.’ Het seksueel misbruik binnen het KAW is naar zijn oordeel ‘breed’ en naar tevredenheid van de slachtoffers afgehandeld, op een van de vrouwen na ‘die vindt dat haar onvoldoende recht is gedaan.’
Van Wijk schrijft dat hij echtscheidingen en ‘contactbreuken’ in families nooit adviseert. ‘Maar de vijandschap jegens de man (en soms de kinderen) die bij het KAW betrokken blijft, is soms dermate groot dat het daar wel van komt.’
*De naam van het slachtoffer is bij de redactie bekend.
Ex-lid Van den Dool ‘stond’ niet goed in ‘het Werk’
Ruim 35 jaar was Joop van den Dool (78) uit Sliedrecht betrokken bij het Katholiek Apostolische Werk. Hij heeft geen moeite met zijn naam in de krant omdat er geen familie in de gemeenschap zit.
Van den Dool, projectleider elektrotechnische installaties op baggerschepen, vervulde in de gemeente in Sliedrecht de functie van priester-ouderling, de praktische rechterhand van de voorganger, de engel.
Met het KAW kwam hij in aanraking rond zijn veertigste. Hij was ouderling in de Gereformeerde Kerk van Sliedrecht, in 2004 opgegaan in de Protestantse Kerk in Nederland. ‘Het ging in de kerk steeds meer over bestuurlijke kwesties dan over geloofszaken. Zij werd pluriform. Ik vond dat zij terug moest naar de bron: de Bijbel.’
Een contact met evangelist Piet van Heijningen, later uit het KAW gezet, bracht hem bij het Sliedrechtse ‘Werk’. Wat vond hij er? ‘De liturgie was mooi, en ik heb er veel geleerd over de eindtijd en de waarheid van de Bijbel.’ Zijn vrouw ging in het begin mee, maar haakte vrij snel af. Doordeweeks ging hij naar de samenkomsten van ‘het Werk’, op zondag zat hij keurig naast haar in de Gereformeerde Kerk.
In 2012 werd de gemeente in Sliedrecht plotseling ‘stilgezet’ door de apostelen. Dat betekende veertig dagen lang geen diensten, en geen onderling contact. Over de reden moesten de leden bij zichzelf te rade gaan. Van den Dool had veel kritische vragen over de gang van zaken ingediend bij de landelijke leiding, maar dat had niet gemogen. Tijdens een ontmoeting werd apostel Henk van Wijk daarover uitzinnig boos. ‘Wie dacht ik wel te zijn, dat ik de apostel ter verantwoording durfde te roepen?‘Als Van Wijk als Saul een speer bij de hand had gehad, had ik aan de muur van de kapel gehangen. Na afloop reed ik huilend naar huis.’
Van den Dool ‘stond’ niet goed in ‘het Werk’. Hij moest schuld belijden aan de apostel. ‘Dat doe ik alleen als ik schuld heb en als ik weet waarvoor. Daarover werd mij niets verteld.’
Vier jaar geleden overleed zijn vrouw. In die periode mocht hij al geen ambt meer uitoefenen, alleen de diensten bijwonen, zonder contact met broeders en zusters. Hij vertrok. ‘Aan de gemeenschap is verteld dat ik zelf ben weggegaan. Dat klopt op zich, maar het is een halve waarheid. Ik mocht alleen weer volop meedoen, als ik onvoorwaardelijke gehoorzaamheid zou beloven aan apostel Van Wijk. Dat kan ik niet aan een mens, alleen aan God.’
‘De Heer vraagt niet te reageren’
Wie je ook belt van de leiding van het Katholiek Apostolische Werk, niemand is bereid te reageren op het boek van Jildert de Boer. De Nederlands-gereformeerde Simon Kadijk, directeur van verzekeraar Donatus, bevestigt dat hij betrokken is bij ‘het Werk’. Niet dat hij aartsengel-profeet is, zoals De Boer zijn landelijke, hoge functie omschrijft.
Apostel Henk van Wijk laat per mail weten het boek van De Boer geen goed uitgangspunt te vinden voor een gesprek. ‘Belangrijker nog is dat wij niet de indruk hebben dat de Heer ons vraagt op de publicaties van Jildert de Boer te reageren.’
BIJLAGE 7
REACTIE AK-APOSTELEN
OP INTERVIEW NEDERLANDS DAGBLAD
Geachte heer Van Wijk,
Ik ben bezig met een artikel over het Katholiek Apostolisch Werk naar aanleiding van een boek van Jildert de Boer. Ik heb De Boer geïnterviewd over zijn boek Zijt gij niet apostelen?!
Daarin doet hij forse uitspraken over het KAW die ik graag in het kader van wederhoor aan u wil voorleggen.
Ik heb geprobeerd u te bellen vandaag maar vond geen gehoor. Wel kreeg ik uw medeapostel Wiebe Tilstra aan de lijn. Hij sprak van een reactie per mail die u hebt gestuurd aan een andere journalist. Hij zou u vragen deze reactie ook naar mij te mailen, en de extra informatie die ook is verstrekt.
Kunt u mij deze reactie mailen? Of, nog mooier, mag ik u toch over het boek van De Boer spreken?
Met vriendelijke groet,
Gerald Bruins
redacteur kerk en religie Nederlands Dagblad
Geachte Heer Bruins,
Wij hebben er geen bezwaar tegen als mevr. Tera Hofman u onze mail aan haar ter beschikking stelt.
Wat ons betreft staat het u dus vrij haar om die mail te vragen.
Hartelijke groet,
Wiebe Tilstra.
Dag mijnheer Bruins,
Zoals u naar ik heb begrepen, al van Wiebe Tilstra hebt gehoord, geven wij geen commentaar op het boek van Jildert de Boer. Mijn mail naar mevrouw Voorwinden kunt u wellicht via haar nog krijgen. Ik heb die niet meer.
Met vriendelijke groet, Henk van Wijk.
Tweede reactie Henk van Wijk nadat ik hem had gevraagd waarom hij geen commentaar wilde leveren?
Met vriendelijke groet,
Gerald Bruins
redacteur kerk en religie Nederlands Dagbad
Goedemorgen mijnheer Bruins,
In de afgelopen veertig jaar hebben wij vele mensen in vele landen vrijmoedig en in grote openheid te woord gestaan over het KAW. Tot nu toe hebben wij u daarover niet gehoord.
Wij denken niet dat het boek van Jildert de Boer een goed uitgangspunt vormt om alsnog het gesprek te openen. Belangrijker nog is dat wij niet de indruk hebben dat de Heer ons vraagt op de publicaties van Jildert de Boer te reageren.
Met vriendelijke groet,
Henk van Wijk
BIJLAGE 8
ARTIKELEN VAN MISDAADJOURNALIST.NL
- #metoo in de kerk: herder Dolf en zijn willige ooien
Hendrik Jan Korterink 28 januari 2018
“In die jaren zeventig begon ook het misbruik door de toen belangrijkste leider van het werk. Ik had hem op de jeugdavonden leren kennen en hij speelde een grote rol in mijn leven en geloof. Hij kwam bij mij op bezoek en hij deed alsof onze relatie heel speciaal was. Ook vertelde hij me dingen over anderen, waardoor ik het gevoel kreeg dat ik zijn bijzondere vertrouwelinge was. En hij deed het voorkomen alsof onze relatie uniek was en dat hetgeen daarin gebeurde, de liefde van God was. Hij had een enorm charisma. Ik ben erin getrapt. Ook toen het na een aantal jaren stopte, heb ik nooit gedacht dat er iets niet goed was.”
Zegt Emka (niet haar echte naam) in een interview met Protestants Nederland. Is aardig wat over te doen, in die kringen, misschien wel door dat hekje-ik-ook. Het gaat hier om de in 2005 overleden Dolf Solinger, niet te verwarren met de op 87-jarige leeftijd in 2011 overleden architect Dolf Solinger. Na zijn dood kwamen de verhalen los, maar achteraf blijkt dat het allang bekend was en dat de voorganger er ook op aangesproken was, maar hij had zich er niks van aangetrokken.
Emka: “Toen het nieuws me bereikte besefte ik na 35 jaar dat ook ik slachtoffer was. Dat was een enorme klap. Ik had mijn contacten met hem altijd als iets positiefs en bijzonders gezien. Toen ik hoorde dat ook andere vrouwen eenzelfde soort relatie met hem hadden, was ik kapot. In dertig jaar tijd zijn meer dan dertig vrouwen slachtoffer geworden van hem.”
In een reactie ontkent apostel Henk van Wijk het misbruik niet. “Het is wel zo dat we na het bekend worden hiervan in 2006 op de meest brede manier binnen het KAW er aandacht aan hebben besteed. Er kunnen echter situaties zijn waarin de betreffende vrouw ook een verantwoordelijkheid heeft. In die situaties is – hoe ongelijk eventueel ook – eveneens sprake van schuld en vonden diverse vrouwen het maar al te interessant om met de betreffende persoon over grenzen te gaan. Wij delen dus de visie niet dat we geen recht hebben gedaan aan de slachtoffers.”
Tja. Daarmee kom je bij Jinek, Pauw en in De Wereld Draait Door niet weg, maar die zullen hier geen aandacht aan besteden. Komen Knevel & Van de Brink nog terug?
Het is in deze kringen in het nieuws door het pas verschenen boek “Zijt gij niet Apostelen?!” van Jildert de Boer. Het gaat over de rond 1935 ontstane geloofsgemeenschap Katholiek Apostolische Werk (KAW), tegenwoordig De Algemene Kerk (AK). Een gemeenschap (sekte) met “een verborgen en gesloten karakter.”
Het boek:
“De moeilijkheden in Maarssen waren begonnen na het openbaar komen van het seksueel misbruikschandaal door de hoge dienaar Dolf Solinger die daar woonde en op 6 oktober 2005 overleed. In 2000 was er een profetie in Sliedrecht die opgetekend stond in een brief met de waarschuwing daarin vervat dat hij nog vijf jaar te leven had. Deze brief werd persoonlijk aan de hoge dienaar overhandigd. De bewuste dienaar heeft zich echter niet laten gezeggen, om zijn zondige levenswandel in de nog gekregen tijd in het licht te brengen en zich grondig te verootmoedigen naar de zusters wier leven hij diep heeft aangetast, verwond en beschadigd.”
Verder gaat het over “twee hoge dienaren in de viervoud van Tabor: Cees en Frank Solinger. Valt het mensen niet op dat aartsengel-herder Cees Solinger en aartsengel-profeet Frank Solinger altijd zonder hun vrouwen op Tabor zijn de laatste jaren?” Volgens een oud-lid wordt “alles domweg geslikt, ook het geen antwoord krijgen. Daarom kon de dader van het seksueel misbruikschandaal ook ongestoord vrouwen misbruiken en werden er geen vragen gesteld over wat hij toch altijd met al die vrouwen moest en of hij dan wèl alleen bij vrouwen op bezoek mocht gaan.”
Een van de reacties op bovenstaand artikel:
Wegwijzer 29 januari 2018
Een enkele aanvulling: De Gemeente Gods/Algemene Kerk en de Gemeente Gods van Sipke Vrieswijk zijn twee totaal verschillende bewegingen. De Gemeente van Sipke is ontstaan uit een Volle Evangelie Gemeente, de Algemene Kerk is ontstaan uit een ‘roeping’ van twee Gereformeerde jongens, de broers Leonardus Johannes en Johannes Leonardus Bos in Utrecht. Zij hadden blijkbaar geld en konden, na hun roeping een stuk grond kopen in Groenekan, bij Utrecht, waar nog steeds het centrum is. Daar woont ook Apostel Henk van Wijk. Van Wijk is geboren in een Gereformeerd Vrijgemaakt nest, ook wel Artikel 31 genoemd, en in 1967 buiten het verband geraakt, de gemeenschap heeft een tijd Gereformeerde Kerken Buiten het Verband geheten, later werd het Nederlands Gereformeerde Kerk (en nu zijn er samensprekingen om weer een te worden met de Vrijgemaakten!). Henk was docent aardrijkskunde op een scholengemeenschap in Nieuwegein, gaf later ook godsdienstlessen en nodigde jongeren thuis uit voor Bijbelstudie. Hij kwam terecht in de Gemeente Gods in Groenekan, waar hij eerst coadjutor was van Apostel Bos en in 1989 tot Apostel werd afgezonderd. Apostel Wiebe Tilstra werd in 1995 afgezonderd als Apostel. (Oud leerlingen van Van Wijk hebben zich ook aangesloten bij het Werk. Het is opvallend hoeveel Nederlands Gereformeerden zich onder de leden bevinden, maar ook predikanten van de PKN: twee Heeren dienen?)
De Belastingdienst heeft inderdaad de ANBI-status in 2017 ingetrokken omdat de geloofsgemeenschap december 2016 hun website van het web haalde. Ook stond op die site geen jaarrekening, zoals wettelijk verplicht is! (Heel veel geloofsgemeenschappen voldoen nog steeds niet aan de voorwaarde) De ANBI-status geeft echter veel financiële voordelen waardoor in 2017 een nieuwe website is gemaakt, met veel minder geestelijke informatie, maar wel een Exploitatierekening 2016. Aan tienden is er € 536.182 ontvangen + € 123.948 aan offers voor de armen! Bijna vier ton is gegaan naar “Vrijstellingsvergoedingen+ reiskosten. (waarschijnlijk vergoedingen richting de Apostelen?!) Meer dan € 1.000.000 is besteed aan kosten en aankoop onroerende zaken. (woningen voor asielzoekers?) Ik heb grote twijfels of deze “jaarrekening” wel voldoet aan de gestelde voorwaarden.
Het laatste woord of Woord is zeker nog niet gesproken.
https://www.misdaadjournalist.nl/2018/06/herder-dolf-met-de-ooien-te-kooi/
2. Herder Dolf: met de ooien te kooi
“Als Emka haar relatie met de bewuste getrouwde voorganger al die jaren als ‘bijzonder en speciaal’ had gezien en er pas boos om werd toen ze ontdekte dat hij dit met nog talloze andere vrouwen had gedaan, snap ik wel dat tegen haar is gezegd dat ze óók de schuld bij zichzelf moet leggen. Ook al had hij het alleen met haar gedaan, dan had dat toch ook niet geklopt? Of was het dan wel oké geweest, wat haar betreft, ook al was hij getrouwd?”
Een reactie van Josanneke op een bericht uit januari van dit jaar, over de charismatische voorganger Dolf Solinger, die zijn taak als herder op geheel eigen wijze invulde. De reactie is begrijpelijk: zo gaat het vaak. De misbruiker is een ongelooflijke manipulator, die zijn slachtoffers het gevoel geeft dat ze exclusief zijn. Op het moment dat ze erachter komen dat ze al die jaren bij de poot genomen zijn, ‘he’j de bok an’t driet’n’, zoals men in sommige delen van het land zou zeggen. Elders: de poppen aan het dansen.
Nu reageert Emka zelf:
“Beste Josanneke. Waarschijnlijk lees je dit niet meer omdat het al een tijd geleden is dat je hebt gereageerd, maar ik ga toch even antwoorden op wat je schrijft. Ik ben de bewuste Emka en ik werd niet pas boos toen ik ontdekte dat deze voorganger met tig vrouwen hetzelfde had uitgehaald als met mij, maar toen ik dat hoorde viel pas het kwartje. Het drong toen pas tot me door hoezeer hij me belogen en gebruikt had.
Al die 35 jaar had ik werkelijk geloofd dat wat hij met me had gedaan destijds uniek en geoorloofd was en liefde van God omdat ik zoveel liefde tekort was gekomen. Dat lijkt nu heel idioot maar de man was ongelofelijk overtuigend en hij was de belangrijkste voorganger van deze gemeenschap. Werkelijk iederéén ging naar hem toe om raad.
Je moet maar eens wat meer lezen over hoe daders van seksueel misbruik te werk gaan. En leiders van sektes krijgen de gekste dingen voor elkaar weet ik nu, zoals massaal zelfmoord plegen bijvoorbeeld om maar even een heel extreem voorbeeld te noemen. Geen idee hoe ze dat doen maar het gebeurt. Net zoals Henk van Wijk en Wiebe Tilstra nu ook de gekste dingen voor elkaar krijgen. Zij hebben zoveel macht en spreken namens God. Als je in dat systeem zit dan kun je daar niet tegenop, zeker niet als je ook nog de kans loopt dat je je kinderen en kleinkinderen nooit meer te zien krijgt.
Die mensen daar zitten in de val. Ze kùnnen niet anders dan op alles ja en amen zeggen want als ze daar weggaan raken ze volledig geïsoleerd. Sektes zijn echt heel gevaarlijk en ze zouden verboden moeten kunnen worden.”
Aldus Emka.
BIJLAGE 9
ARTIKEL PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
GOD HEEFT RARE KOSTGANGERS
Provinciale Zeeuwse Courant 28-2-2018
José Baars
Op 15 januari 2018 valt er een bericht in mijn brievenbus over een zich radicaliserende christelijke gemeenschap in Middelburg. Het prikkelt mijn nieuwsgierigheid. Radicaliseren is me nogal een woord, al dan niet in verband met extremisme of terrorisme. Inmiddels las ik meer over het Katholiek Apostolische Werk of de Algemene Kerk in een boek van Jildert de Boer. Deze beweging komt volgens zijn zeggen iedere donderdag in Middelburg bijeen. De geschiedenis gaat in Nederland terug tot 1935. Twee
broers meenden door profetie een roeping te hebben ontvangen tot het apostelambt. Wanneer die roeping tot apostel niet wordt erkend door de oorspronkelijke beweging in Groot-Brittannië, beginnen zij in Groenekan voor zichzelf. Aanvankelijk wil de beweging vooral gestalte geven aan schuldbelijdenissen voor de verdeelde en verscheurde christelijke kerk. Er zijn doordeweekse gebedsbijeenkomsten en wie die bezoekt blijft gewoon lid van zijn of haar ‘eigen kerk’.
Volgens de auteur van ‘Zijt gij niet Apostelen?’ vertoont de Algemene Kerk op dit moment sektarische trekjes. De beweging met waarschijnlijk tussen de 450 en 500 leden in Nederland is behoorlijk gesloten. In zijn kloeke werk (ruim 450 pagina’s) baseert hij zich naast uitgaven van de Algemene Kerk zelf op uitingen van ex-leden van de beweging. De laatsten vertellen over de eis van onvoorwaardelijke gehoorzaamheid aan de huidige apostelen. Wie zich niet kan voegen in het systeem kan het beter verlaten. De keuze voor toewijding aan de apostelen en hun gemeenschap kan resulteren tot breuken in huwelijken en scheuren in familieverbanden.
De auteur schenkt ook aandacht aan seksueel misbruik dat binnen de gemeenschap heeft plaatsgevonden en in 2006 aan het licht is gekomen.
Het is geen vrolijk verhaal. De auteur geeft aan dat hij beweringen van individuen over de Algemene Kerk heeft getoetst. Pas als een beeld werd bevestigd door andere verklaringen ging hij uit van betrouwbaarheid.
Toch kan Jildert de Boer bezwaarlijk objectief worden genoemd, ook al geeft hij persoonlijk commentaar meestal in ‘cursiefjes’. Zijn eigen mening steekt hij in de doorlopende tekst niet onder stoelen of banken. Zo spreekt hij bijvoorbeeld over het ‘tekortschieten’ van de apostel te Middelburg (de inmiddels hoogbejaarde Arie Nieuwland) in relatie tot het ‘onvoorstelbare onrecht’ dat mensen is aangedaan.
Vanwaar deze grote woorden? Juist die overtuigen mij niet.
Het maakt mij wel nieuwsgierig naar de achtergrond van Jildert de Boer.
Eerder publiceerde hij ‘In het huis Mijns Vaders’, over vijf (sektarische) geloofsgemeenschappen én hij behoorde tot de Noorse Broeders. Dat is een andere gesloten gemeenschap. Ik kan me ineens zomaar voorstellen dat het zijn belangstelling maar ook hemzelf blijvend heeft getekend.
Is er daadwerkelijk sprake van een radicaliserend gezelschap in Middelburg? Misschien wel. God heeft rare kostgangers.
BIJLAGE 10
RECENSIE IN NBD BIBLION 14-03-2018
Boer, Jildert de /Zijt gij niet apostelen?! : geschiedenis, leer en praktijk van het Katholiek Apostolische Werk/ De Algemene Kerk – EAN 9789070105310. Elburg: Uitgeverij Ipenburg (2017) – 452 pagina’s: illustraties; 25 cm (anno 2022: € 20,50 inclusief portokosten).
Rond 1835 ontstond in Engeland een charismatische opwekkingsbeweging, die vervuld was van de gedachte van de wederkomst van Christus nabij was. Een twaalftal mannen werd tot het ambt van apostel geroepen. Daaruit ontstond een kerkelijke beweging die als apostolisch bekend staat. In de loop der jaren kende zij allerlei scheuringen en afsplitsingen. Een klein splinter, rond 1935 in Groenekan ontstaan, is het Katholiek Apostolische Werk, waarover dit boek gaat. Het gaat ook door het leven als Het Werk of De Algemene Kerk, een grote naam voor een kerkgenootschap met ongeveer 500 leden. Onder leiding van twee apostelen bereidt het zich nog steeds voor op een spoedige wederkomst van Christus. Geen detail, geen ruzie ook, uit de geschiedenis blijft ons in dit boek bespaard. De groep heeft onmiskenbaar sektarische trekken. De auteur bespreekt die kritisch, zoals ook het seksueel misbruik dat een ‘hoge dienaar’ dertig jaar lang heeft gepleegd. Jammer is dat de auteur niet een strenge eindredacteur heeft ingeschakeld. Dit zou dit nu nogal rommelige boek ten goede zijn gekomen. Met enkele afbeeldingen in zwart-wit en talrijke bijlagen.
Recensent: Prof. dr. P.J.A. Nissen.
BIJLAGE 11 RECENSIE IN TIJDSCHRIFT VOOR
NEDERLANDSE KERKGESCHIEDENIS
Reactie van de auteur bij deze recensie
De uit de Nieuw-Apostolische kerk afkomstige Edwin Diersmann is een kenner bij uitstek van de geschiedenis van de Apostolische beweging. Hij heeft daarover boeken en artikelen gepubliceerd die er mogen zijn. Ze zijn degelijk wetenschappelijk zijn onderbouwd en gelardeerd met voetnoten.
Bij mijn boek plaatst hij stevige feedback en van sommige kritische notities trek ik lering. Wat de excursen betreft (acht Bijbelstudies van mijn hand tussendoor in het boek): achteraf had ik die beter achter in het boek als aanhangsel kunnen opnemen. Ze spelen nu een te prominente rol in het geheel. Het klopt dat er in de dertig bijlagen van het boek geen volgorde zit. Ze zijn tamelijk willekeurig aangebracht om veel achtergrondinformatie bij het Katholiek Apostolische Werk te geven. Daarbij heb ik te weinig oog gehad voor de stelregel: “niet het vele is goed, maar het goede is veel.” In bijlage 5 is helaas sprake van een misdruk die de opmaker feitelijk had moeten opmerken. Als verweer voor bepaalde gebreken kan ik aanvoeren dat dit geheime genootschap mij helaas geen toegang gaf tot bronnenmateriaal in het archief te Groenekan. Ik moest alles door speurwerk, vooral door middel van oud-leden, opdiepen. Dat was een heidense klus, maar er zijn veel aspecten ‘boven water’ gehaald die de wortels, de esssenties en de ontwikkelingen in Het Werk belichten. Het boek voert geen enkele wetenschappelijke pretentie. Bovendien kon ik vele namen van oud-leden niet noemen, simpelweg omdat zij niet genoemd wensten te worden. Deels uit dankbaarheid voor het geleerde goede in Het Werk, deels ook uit vrees voor de huidige leden van de Algemene Kerk en haar apostelen. Daarbij speelden familiebanden ook een rol.
De aanpak die ik gekozen heb door in de tekst cursief commentaar als schrijver te geven is ongebruikelijk en kan misschien overkomen als een ‘lik op stuk’-beleid. Uiteraard is met de af en toe pittige toon niet gezegd, noch bedoeld dat ik de waarheid in pacht heb of alle bijbelse oplossingen pasklaar voorhanden heb. Integendeel! Wat ik wel pretendeeer te verkondigen is bijbelgetrouwheid, althans daar mag de lezer mij op toetsen. Misschien speelt de recensent ook zijn eigen nieuw-apostolische achtergrond enigszins parten, waar hedendaagse apostelen sommige bijbelse waarheden in de loop van de ontwikkeling van het apostolische werk in de NAK door het zogenaamde ‘nieuwe licht’ werden gerelativeerd. Ik dank de recensent echter ook voor zijn waardering en bewondering!
BIJLAGE 12
RECENSIE Religie en samenleving, januari 2019
Boekbespreking Religie & Samenleving, Jrg. 14, nr. 1 (januari 2019).
Boer, Jildert de (2017),Zij gij niet apostelen?! Geschiedenis, leer en praktijk van het Katholiek Apostolische Werk/De Algemene Kerk, Elburg: Uitgeverij Ipenburg, pp. 452, ISBN 9789070105310, € 34,50 (anno 2022 € 22,50).
In begin van de jaren dertig van de negentiende eeuw ontstond in Engeland de apostolische beweging. De aanhangers meenden dat Christus’ wederkomst aanstaande was. Als voorbereiding daarop moesten de christelijke gemeenten hervormd worden naar het patroon van de eerste christengemeenten. Deze kenden, zo meenden zij, een viertal ambten: apostelen, profeten, evangelisten en herders. Dit moest het grondpatroon worden voor alle kerken; dan zou ook het herstel van de eenheid van de kerken tot stand komen. In 1835 werd een zevental gemeenten op die wijze ingericht en 12 apostelen aangewezen, dit jaar wordt als het begin beschouwd van wat later de Catholic Apostolic Church zou heten. De apostelen kregen allen een stam toegewezen (een groep van landen) om daar het werk bekend te maken. De twaalf apostelen werden gezien als de laatste apostelen der eindtijd, nog in hun tijd zou Christus terugkomen. Het apostelcollege stierf uit en – omdat alleen apostelen nieuwe wijdingen mochten verrichten – daarmee op termijn ook de Katholiek Apostolische Kerk. Het niet benoemen van nieuwe apostelen leidde tot veel discussie en afsplitsingen – ook in Nederland – , juist het tegenovergestelde van wat de stichters hadden bedoeld.
In de jaren dertig van de twintigste eeuw ontstaat in Nederland een nieuwe apostolische groepering. Twee broers, Leo en Johannes Bos, waren verontrust door de verdeeldheid van de christelijke kerk. Zij organiseerden interkerkelijke gespreksavonden waar de aanwezigen een vervulling van de Heilige Geest ervoeren en eerst Johannes en later ook Leo tot apostel werden geroepen. Dat leidde tot het oprichten van het Katholiek Apostolische Werk (in Groenekan/Maartensdijk), later (in 2009) de Algemene Kerk genoemd. De kerk beschouwt zichzelf als staande in de traditie van het ‘werk van 1835’ en sluit ook aan bij de opvattingen van de Catholic Apostolic Church over de inrichting van de gemeente, het herstel van de eenheid van de kerk en het doen van boete voor de verdeeldheid, en de nabijheid van Christus’ wederkomst. Zo stelden de gebroeders Bos in 1937 het viervoudige ambt weer in. Toch werd het ‘nieuwe werk’ niet erkend door de Catholic Apostolic Church; zij bleef bij het afwijzen van nieuwe apostelroepingen. In verschillende plaatsen worden gemeenten gesticht. De groepering krijgt ook enige aanhang in andere landen, maar een grote beweging wordt het niet. Op dit moment is de aanhang in Nederland volgens een van de voorgangers tussen de 500-1000 leden, kinderen meegerekend. De eindtijdverwachting is heel sterk. Twee van de belangrijke voorgangers zien zichzelf als de twee eindgetuigen uit Openbaring 11:3-6. Het is deze (niet erkende) loot aan de apostolische boom die door Jildert de Boer, actief lid van een evangelische gemeente, wordt beschreven. Hij heeft diensten bezocht, literatuur doorgenomen, gesproken en gecorrespondeerd met leden (twee evangelisten), maar (vooral) oud-leden. De hierboven beschreven historische feiten (en nog veel meer) zijn in zijn boek aan te treffen. Maar de geschiedenis van de beweging staat niet centraal in dit omvangrijke werk. Het gaat hem om de leer vanuit zijn evangelicale perspectief te beoordelen, of, zoals hij zegt, te laten zien waar volgens de Bijbel de schoen wringt. Hij beoordeelt de bijgewoonde diensten, preken van voorgangers van ‘het Werk’, geschriften van de beweging, deze uitgebreid citerend met daartussen in cursief zijn vaak uitvoerige commentaar en ook commentaar van oud-leden en anderen. Soms is dat niet voldoende en wordt een nog uitvoeriger excurs toegevoegd. Het resultaat van deze werkwijze is een nogal chaotisch boek. Zijn kritiek is vooral gericht op de neiging tot sektarisme die hij bij het KAW/AK steeds sterker meent te bespeuren. Het is een gesloten groep, naar binnen gericht, terughoudend met informatie (waarbij soms bepaalde overtredingen van leiders worden verhuld). Voorts is hij van oordeel dat de volgelingen te veel ontzag hebben voor de twee eindgetuigen. Zij worden gezien als vertegenwoordigers van Christus op aarde en dus eigenlijk als onfeilbaar. Er wordt, aldus De Boer, blinde gehoorzaamheid gevraagd. Er heerst een strenge tucht, een angstcultuur en heengezonden leden worden gemeden. Het vrij gemakkelijk betrekken van profetische uitspraken in de Bijbel op de interne geschiedenis van het Werk en de pretentie dat God alleen via deze groep zijn eindtijdplannen zal uitvoeren, is heel zorgelijk, zo meent De Boer. Het gevaar van (verdere) radicalisering en isolering is aanwezig. Dat is ook, zo meldt hij in het slothoofdstuk, de reden geweest om het boek te schrijven: inzicht te geven in de uitwassen van ‘het Werk’. In het Woord Vooraf schrijft hij dat bij sommige leden van het KAW/AK zijn boek niet goed is gevallen, zij beschouwen het als een satanische aanval op ‘het Werk’. De Boer zelf meent dat hij de feiten goed heeft weergegeven en noemt zijn studie ‘het eerste gedegen onderzoek’. In die theologische discussie zal ik mij niet mengen, maar over de kwaliteit van het onderzoek wil ik een drietal methodologische opmerkingen maken. Allereerst wijs ik op het doel van de studie. Het is verricht door iemand die vanuit een bepaald perspectief – evangelicaal – naar een religieuze groepering kijkt. Dat houdt in dat de nadruk gelegd wordt op de vraag in hoeverre leer en leven ervan overeenkomen met ‘bijbelse waarheden’, zoals de onderzoeker die ziet. Of zijn oordeel correct is of niet, gaat mij als methodologische agnosticus niet aan, maar wel brengt dat perspectief met zich dat vele godsdienstsociologische aspecten niet aan de orde komen, zoals de (interpretatie van de) relatie tussen de samenleving en eindtijdverwachting sinds het ontstaan van de beweging. Veel van het – niet zeer positieve – oordeel over de leiders van de KAW/AK is gebaseerd op uitspraken van ex-leden, die anoniem wilden blijven. Hoeveel dat er zijn geweest, wordt niet gemeld. Dat hun verhalen, gezien hun geschiedenis met ‘het Werk’, enige vertekening kan vertonen, is niet uit te sluiten. Het kan zelfs zijn dat het anoniem willen blijven die vertekening nog heeft versterkt. De Boer meldt daar niets over, maar hij is zich wel bewust van mogelijke eenzijdigheid. Hij heeft daarom hoor en wederhoor toegepast door wat de oud-leden hem hebben medegedeeld voor te leggen aan twee evangelisten uit ‘het Werk’. Met dezen heeft hij gesprekken gevoerd en hun via de e-post vragen voorgelegd. De gesprekken gingen moeizaam en op de vragen hebben zij niet geantwoord. De vraag blijft zich dan opdringen of het hoor en wederhoor wel is gelukt en of er voldoende correctie is geweest op de verhalen van de ex-leden. Over het waarom van de terughoudendheid bij het verstrekken van informatie wordt in hoofdstuk 21 meer duidelijkheid verschaft. De twee evangelisten schrijven De Boer dat ze niets hebben toe te voegen aan wat zij al eerder hebben medegedeeld en vermelden ook dat hij niet op een correcte wijze bij hen is binnengekomen. Hij heeft zich als geïnteresseerde en als toehoorder gepresenteerd, terwijl hij kennelijk andere bedoelingen had. De Boer schrijft dan “Als ze meteen hadden geweten dat ik over hen ging schrijven, dan had ik nooit een gesprek met hen gehad” (p. 303). Dat zou kunnen, maar de onderzoeksethiek gebiedt openheid, tenzij het echt niet anders kan. Maar ook vanuit pragmatisch standpunt is openheid te prefereren: het hanteren van een verborgen agenda is meestal improductief. Het wekt wantrouwen en sluit bij ontmaskering de toegang tot het onderzoeksveld geheel af. Dat is het risico dat je als onderzoeker loopt als je niet met open vizier het veld in gaat. Kort samengevat: het is een nogal rommelig boek waarin veel leerstellig debat is aan te treffen, maar weinig nieuwe informatie over het KAW/AW en dat onderzoeks-methodologisch tekortschiet. Is het werk voor godsdienstsociologen van belang? Nauwelijks. Hier ligt zeker een taak voor sociologische onderzoekers. Zij moeten de bestudering van religieuze bewegingen niet overlaten aan ‘gelovige leken’.
Lammert Gosse Jansma (Veenwouden)
Reactie auteur
Ik begrijp dat de auteur gezien zijn agnostische opstelling niet veel kan met mijn bijbels-evangelische wijze van schrijven. Het was voor mij de hoofdzaak aan de hand van de Bijbel die deze beweging zegt ook hoog in het vaandel te hebben, aan te tonen dat er in de loop der jaren helaas veel sektarische elementen zijn binnengeslopen, waaronder ook de ultieme macht van de apostelen, tot schade van vele inmiddels oud-leden.
Hoewel ik graag een open onderzoek gedaan had, was dat bij de leiders van deze kopschuwe en argwanende beweging niet mogelijk, omdat zij dan onmiddellijk de hakken in het zand zetten. Dat bleek ook uit wat mensen die een recensie van het boek wilden schrijven, dat zij geen enkele leider van het KAW/De Algemene Kerk konden bewegen tot het geven van een reactie op de inhoud van het boek. Daardoor kwam er ook achteraf geen dialoog tot stand door middel van een zo eerlijk mogelijk vergelijk. Ik moest voor mijn onderzoek een list verzinnen om überhaupt binnen te komen, heel anders dan bij de sociologische en zeer interessant boeken van Lamme Gosse Jansma in ‘Engelen in Oude Horne’ (over de Sonja de Vries-beweging) en ‘Wachters van de nacht’(over de Aaltense beweging die meent dat Nederland binnenkort onder water staat). Van beide bewegingen kreeg hij welwillende medewerking. Maar vooral bij de Stichting Bij de Bron van Sonja de Vries te Oudehorne toont hij weinig kritische distantie en zijn weergave is zo objectief dat er voor kritische noten nauwelijks nog ruimte bestaat.
Ik stem de schrijver van de recensie toe dat het boek enigszins rommelig is geworden door de lawine van materiaal. Sowieso had ik mijn eigen visie in excursen tussen de lopende tekst door beter achter het boek kunnen plaatsen. Ik kan me voorstellen dat de onderbreking van de lopende tekst storend kan werken. Dat wil ik graag toegeven met de wijsheid achteraf.
INHOUDSOPGAVE BOEK
ZIJT GIJ NIET APOSTELEN?!
Geschiedenis, leer en praktijk van het
Katholiek Apostolische Werk of de Algemene Kerk
Colofon
Woord vooraf en verantwoording
Inleiding
Terminologie
Hoofdstuk 1 Plaatsing van de katholiek-apostolischen in de tijd samen met andere grote eindtijdbewegingen
Te midden van roerige situaties in de samenleving en een lauwe, verdeelde kerk
Hoofdstuk 2 Het oude Werk van 1835:
De Katholiek-Apostolische Kerk in Engeland
Een beknopte weergave
Hoofdstuk 3 Het nieuwe Werk van 1935:
Geschiedenis en voortgang van het Katholiek
Apostolische Werk in Nederland
De historie van het Werk tot aan de
aankoop van kasteel de Bruinhorst
Hoofdstuk 4 De ontwikkeling van het Werk
vanaf de Bruinhorst-periode
Het vervolg van de geschiedenis van het KAW
Hoofdstuk 5 Impressies van diensten van het KAW Een verslag over hoe het toegaat in de samenkomsten
Hoofdstuk 6 Aspecten van de KAW-leer en de praktijk Opvallende onderwerpen
Hoofdstuk 7 Geestesgaven, apostelen en profeten (1) Met de bespreking van een Ned. Geref. brochure
Hoofdstuk 8 Geestesgaven, apostelen en profeten (2) Met de bespreking van een KAW-brochure van
Kees Valkenburg
Hoofdstuk 9 Bedieningen van Christus en gaven van de Geest Gaven en bedieningen in het boek ‘De dans van de blinde
bruid’
Hoofdstuk 10 De focus op de bediening van apostel
Zijn er nog apostelen in onze tijd?
Hoofdstuk 11 Waarheidsdruppels
Een dwarsdoorsnede van het KAW-blaadje
Hoofdstuk 12 WerkWoord De KAW-periodiek onder de loep
Hoofdstuk 13 Een brochure van Henk van Wijk
Over de ene heilige, algemene en apostolische kerk
Hoofdstuk 14 De dans van de blinde bruid
Recensies en reacties
Hoofdstuk 15 Seksueel misbruik, gedragscode Algemene Kerk
en het omgaan met gezagsverhoudingen
Over theorie en werkelijkheid
Hoofdstuk 16 Preek van een apostel (1) Met een inhoudelijke analyse
Hoofdstuk 17 Preek van een apostel (2) Met een inhoudelijke analyse
Hoofdstuk 18 Het Testimonium van de Britse apostelen Getoetst aan de huidige praktijk van het KAW
Hoofdstuk 19 De gang van zaken in het apostolaat De weg van de coadjutoren naar de twee getuigen
Hoofdstuk 20 Eindtijdvisie richting de komst van de Heer Een hooggespannen verwachting
Hoofdstuk 21 De radicalisering van een boetebeweging (1) Verwijdering van ambtsdragers
Hoofdstuk 22 De radicalisering van een boetebeweging (2) Contactbreuken in families
Hoofdstuk 23 Laatste ontwikkelingen in de Algemene Kerk
Nawoord Een aanzet tot een apostolisch appèl
Bijlage 1 Correspondentie tussen twee oud-dienaren
van de Algemene Kerk
Bijlage 2 Pagina’s van de oude website van de Algemene Kerk
Bijlage 3 Pagina’s van de nieuwe website van de Algemene Kerk
Bijlage 4 Gegevens diensten van het KAW/De AK in Nederland
Bijlage 5 Overzicht ambtenstructuur en ambtskledij van het KAW
Bijlage 6 Voorwaarden belastingdienst voor een ANBI
Bijlage 7 Filmpjes op YouTube
Bijlage 8 Schema Apostolischen
Bijlage 9 Chronologie van het oude Werk van 1835
Bijlage 10 De oude Katholiek Apostolische Gemeente over het ‘Groenekan-Werk’
Bijlage 11 Het blad ‘Vuur’ april 1975 en het KAW Groenekan
Bijlage 12 Over de ‘Kapel van de Grote Koning’ in Groenekan
Bijlage 13 Het vijftigjarige jubileum van het Werk
Bijlage 14 Notitie de Bruinhorst
Bijlage 15 Zeugnis 1835 & 1935
Bijlage 16 Trinitatis-Ring, Schwesterngemeinschaft in Lützschena
Bijlage 17 Typologische aanduidingen in het Werk van 1835
en dat van 1935
Bijlage 18 Brief Piet van Heijningen aan de broeders v/d
gemeenschap Utrecht
Bijlage 19 Brief Piet van Heijningen aan de CGK
Bijlage 20 Deel uit een brief van januari 2014 van
Piet van Heijningen
Bijlage 21 Artikel in het Ned. Geref. blad Opbouw over ‘Psalter’
Bijlage 22 Het Werk van God
Bijlage 23 Brief aartsdiaconaat AK aan (aarts)engelen over codicil
Bijlage 24 Reacties ds. Herman Molenaar in het blad Kontekstueel
Bijlage 25 Brief van de kerkenraad Heelsum aan gemeenteleden
over ds. Molenaar
Bijlage 26 De leer en de gemeenschap van apostelen
Bijlage 27 Boeken in de Tabor-reeks
Bijlage 28 Het kadaster over de Nieuwe Weteringseweg 52
Bijlage 29 Opmerkelijke overlijdensadvertenties
Bijlage 30 Bedrijven en stichtingen op het Taborterrein
Andere geschriften van de schrijver
Het boek is ALLEEN nog verkrijgbaar voor € 22,50 inclusief portokosten bij www.verdiepingenaansporing.nl
INHOUDSOPGAVE van deze brochure
WAT IS DE ALGEMENE KERK?
Over het Katholiek Apostolische Werk
Een beknopte opheldering over een geheimzinnige geloofsgemeenschap
Colofon 2
Voorwoord en verantwoording 4
Inleiding 8
Rectificatie 10
Hoofdstuk 1 11
DE AANLOOP
- De katholiek-apostolischen te midden van
andere eindtijdbewegingen
- Het oude Werk in Groot-Brittannië vanaf 1835
- Andere apostolische richtingen
Hoofdstuk 2 15
EEN OBJECTIEVE BESCHOUWING
- Het Katholiek Apostolische Werk in Groenekan
- Taak en ontwikkeling van het KAW vanuit Groenekan
- Voortbouwen op het Werk van 1835
- Groei van het Werk
- De volgende apostelen
- Het Werk op de Bruinhorst
- Gemeenschapsweek
- De dans van de blinde Bruid
- Enkele kenmerken van het KAW:
- Typeringen dienst
- Beslotenheid en verborgenheid
- Dubbellidmaatschap
- Naamswijziging: de Algemene Kerk
- Waar de accenten op gelegd worden
Hoofdstuk 3 23
EEN KRITISCHE BELICHTING
- Een verdeeld apostolaat
- Seksueel misbruik
- Echtscheidingen van Dolf Solinger
- In memoriam uit WerkWoord
- Gedragscode
- Reorganisatie van gemeenten
- Ontwikkelingen in het buitenland
- Apostolisch evangelist Piet van Heijningen
- Drastische nieuwe koers: mensen in de knel
- Lijst van dienaren die vertrokken zijn in
binnen- en buitenland
- Ondoorzichtig financieel beleid
- De twee getuigen, de eerstelingen en
de hoge pretenties die men koestert
- Ontnuchtering
- Absolute gehoorzaamheid aan het apostolaat
- Contactbreuken in families
- Het problematische van het dubbellidmaatschap
- De Algemene Kerk eist mensen bijna totaal op
- Macht en manipulatie van de apostelen
- Wantoestanden
- Het huwelijk op het spel
- Misstanden aan het licht
- De liefde is teloor gegaan
- De vreugde is verdwenen
- Risicogemeenschap
- Kenmerken van sektarisch denken
- Website en toegankelijkheid
- Asielzoekers
- Bezinning
- Opstapje
Hoofdstuk 4
AANVULLINGEN OP HET BOEK 55
- Respons op het boek
- Artikelen in kranten
- Verbouw van de Kapel Tabor
- Begrafenis van Sim Solinger
- Spanningen in kerken met KAW-leden
en de mogelijkheid van tucht
- De trek naar Makkum
Bijlage 1 AK-infoblad Kapel van de Grote Koning 61
Bijlage 2 Interview Protestants Nederland 65
Bijlage 3 Reactie AK-apostelen op interview Protestants Nederland 71
Bijlage 4 Artikel Leeuwarder Courant 75
Bijlage 5 Dubbelinterview Reformatorisch Dagblad 81
Bijlage 6 Dubbelinterview Nederlands Dagblad 86
Bijlage 7 Reactie AK-apostelen op interview Nederlands Dagblad 93
Bijlage 8 Artikelen op misdaadjournalist.nl 95
Bijlage 9 Artikel Provinciale Zeeuwse Courant 100
Bijlage 10 Recensie in NBD Biblion 102
Bijlage 11 Recensie in Tijdschrift
voor Nederlandse Kerkgeschiedenis
(met reactie van de auteur) 103
Bijlage 12 Recensie Religie en samenleving (met reactie auteur) 106
Bijlage 13 Plannen Verbouw van de kapel Tabor 110
Inhoudsopgave boek ‘Zijt gij niet apostelen?!’ 113
Inhoudsopgave van deze brochure 117
Andere geschriften van de schrijver 120
Covertekst 122
Andere geschriften van de schrijver:
- Zicht op het Koninkrijk der hemelen (1997)
Het toepassen van kennis over de geestelijke wereld
124 pag. 8,60 Euro.
- Met de doop in de knoop? (2000)
Bijbels licht over een ‘blinde vlek’
124 pag. 10,20 Euro.
- Hoe kijken wij naar het Joodse volk? (2001)
In het perspectief van een natuurlijke of een geestelijke Israëlvisie
51 pag. 2,70 Euro.
- De Schrift recht snijden? (2007)
Over de ultra-bedelingenleer
127 pag. 10,95 Euro.
- Wie zijn dat die twee aan twee uitgaan? (2007)
Een boekje open over de gemeenschap van werkers en vrienden
70 pag. € 8,00.
- Pure toewijding aan Jezus Christus (2011)
In het dagelijks leven
137 pag., IN PRIJS VERLAAGD: € 10,00 (uitsluitend via www.verdiepingenaansporing.nl ).
- Facetten van het werk van de heilige Geest (2013)
In balans met het Woord van God
253 pag. € 16,00.
- In het huis Mijns Vaders… (2015)
Een fascinerende ontmoeting met vijf onbekende
geloofsgemeenschappen
(Noorse broeders of CGN, Gemeente des Heeren, Spade Regen Gemeente, ‘Branham-beweging’,’Twee aan Twee-gemeenschap’ of ‘De weg’).
548 pag. IN PRIJS VERLAAGD naar € 17,50 (inclusief porto) en UITSLUITEND via www.verdiepingenaansporing.nl
- Zijt gij niet apostelen?! (2017)
Geschiedenis, leer en praktijk van het Katholiek Apostolische Werk/De Algemene Kerk
452 pag. IN PRIJS VERLAAGD naar € 22,50 (anno 2022 alleen nog verkrijgbaar via www.verdiepingenaansporing.nl
Voor bestellingen: http://www.verdiepingenaansporing.nl .
Er worden sinds september 2018 geen portokosten meer in rekening gebracht.
Deze brochure doet het geheim uit de doeken dat luidt: ‘Wat is de Algemene Kerk?’ Daarin wordt een nog niet eerder beschreven geloofsgemeenschap belicht, namelijk het Katholiek Apostolische Werk (KAW) dat in 1935 in Groenekan bij Utrecht als zelfstandige geloofsgemeenschap is ontstaan. Qua gedachtegoed sluit dit nieuwe Werk nauw aan bij het oude, oorspronkelijke Katholiek Apostolische Werk precies een eeuw eerder in Engeland (1835). Sinds 2009 gebruikt men bij de Kamer van Koophandel de naam ‘De Algemene Kerk.’
In Groenekan werden de gebroeders Johannes Leonardus en Leonardus Johannes Bos in de dertiger jaren van de vorige eeuw tot apostel geroepen en afgezonderd. Bij de latere ontwikkeling van het Werk zijn er nog enkele apostelen als zodanig gewijd die leiding geven: Arie Nieuwland (niet meer actief vanwege hoge leeftijd), Henk van Wijk en Wiebe Tilstra.
De gemeenschap draagt een verborgen en gesloten karakter. Informatie is moeizaam te verkrijgen. Het ‘Groenekan-Werk’ (zoals het genoemd wordt onder apostolischen) werd in het verleden aangeduid als Interkerkelijk Centrum, Gemeente Gods en de laatste tijd als Algemene Kerk (in engere zin), een benaming die overigens tevens gebruikt wordt voor de Algemene Kerk van alle gedoopten (in ruimere zin). Onderling spreek men over ‘het Werk.’ Het Katholiek Apostolische Werk van 1935 eist als regel geen uittreden uit de kerkafdeling waarvan iemand lid is, maar functioneert daarnaast als een extra, een compensatie voor wat men mist in de kerken, zoals de viervoudige bediening uit Ef. 4:11 en het functioneren van de Geestesgaven. De trend is echter dat steeds meerderen hun kerk verlaten en enkel voor De Algemene Kerk (AK) te kiezen. De gemeenschap wil geen denominatie wil zijn, maar is dat in wezen wel geworden. Het ‘dubbellidmaatschap’ van leden wordt de laatste tien jaar steeds meer problematisch, omdat de AK bijna alle tijd vergt en men niet ‘erbij’ kan doen. Als hoofdtaken ziet Het Werk de boetedoening voor de afval die in alle kerken en kringen gaande is en het doen van voorbede voor de nood der Kerk. Belangrijke elementen in de AK zijn doop, eucharistie, verzegeling met de Geest, profetie, heiliging en de verwachting van de spoedige wederkomst van Jezus. Naar schatting bestaat de gemeenschap uit tegen de 500 leden in ons land (met gemeenten in Groenekan, Makkum, Arnhem, Sliedrecht en Middelburg) en ruim 200 leden buiten ons land, vooral in Duitsland (met als grootste gemeente Leipzig). Het KAW is hoogstwaarschijnlijk oprecht begonnen. De laatste tien jaar is de gemeenschap geradicaliseerd en in extreem vaarwater terecht gekomen. Als gevolg daarvan zijn vele dienaren en leden ‘buiten de boot’ gevallen en is er sprake van contactbreuken in families waar een deel in de AK functioneert en een ander deel niet in de AK participeert. Een en ander heeft te maken met het gezag van en de gehoorzaamheid aan het apostolaat en hoe men met mensen omgaat.
Deze brochure beschrijft beknopt, maar niet oppervlakkig de relevante aspecten van de geloofsgemeenschap en geeft een waarschuwend signaal af wat betreft de risico’s die verbonden zijn aan een lidmaatschap van het Katholiek Apostolische Werk, ook Algemene Kerk genoemd. Daarnaast heeft de auteur een uitvoerig boek geschreven over het Katholiek Apostolische Werk of De Algemene Kerk dat heet ZIJT GIJ NIET APOSTELEN?! Deze brochure beoogt een samenvatting daarvan met aanvullingen te geven.
Over de auteur:
Jildert de Boer (1954) is getrouwd, vader van acht kinderen en opa van tien kleinkinderen. Hij is werkzaam in het speciaal onderwijs aan zeer moeilijk lerenden. Als lid van een christengemeente verricht hij spreekbeurten en is als schrijver actief, zowel over geestelijke stromingen als over geloofsopbouwende, bijbelse onderwerpen. Hij is de uitgever van het digitale gratis blad ‘Hoger-op’: www.hoger-op.nl
Over het Katholiek Apostolische Werk
Een beknopte opheldering van een verborgen geloofsgemeenschap
Deze brochure doet het geheim uit de doeken dat luidt: ‘Wat is de Algemene Kerk?’ Daarin wordt een nog niet eerder beschreven geloofsgemeenschap belicht, namelijk het Katholiek Apostolische Werk (KAW) dat in 1935 in Groenekan bij Utrecht als zelfstandige geloofsgemeenschap is ontstaan. Qua gedachtegoed sluit dit nieuwe Werk nauw aan bij het oude, oorspronkelijke Katholiek Apostolische Werk precies een eeuw eerder in Engeland (1835). Sinds 2009 gebruikt men bij de Kamer van Koophandel de naam ‘De Algemene Kerk.’
In Groenekan werden de gebroeders Johannes Leonardus en Leonardus Johannes Bos in de dertiger jaren van de vorige eeuw tot apostel geroepen en afgezonderd. Bij de latere ontwikkeling van het Werk zijn er nog enkele apostelen als zodanig gewijd die leiding geven: Arie Nieuwland (niet meer actief vanwege hoge leeftijd), Henk van Wijk en Wiebe Tilstra.
De gemeenschap draagt een verborgen en gesloten karakter. Informatie is moeizaam te verkrijgen. Het ‘Groenekan-Werk’ (zoals het genoemd wordt onder apostolischen) werd in het verleden aangeduid als Interkerkelijk Centrum, Gemeente Gods en de laatste tijd als Algemene Kerk (in engere zin), een benaming die overigens tevens gebruikt wordt voor de Algemene Kerk van alle gedoopten (in ruimere zin). Onderling spreek men over ‘het Werk.’ Het Katholiek Apostolische Werk van 1935 eist als regel geen uittreden uit de kerkafdeling waarvan iemand lid is, maar functioneert daarnaast als een extra, een compensatie voor wat men mist in de kerken, zoals de viervoudige bediening uit Ef. 4:11 en het functioneren van de Geestesgaven. De trend is echter dat steeds meerderen hun kerk verlaten en enkel voor De Algemene Kerk (AK) te kiezen. De gemeenschap wil geen denominatie wil zijn, maar is dat in wezen wel geworden. Het ‘dubbellidmaatschap’ van leden wordt de laatste tien jaar steeds meer problematisch, omdat de AK bijna alle tijd vergt en men niet ‘erbij’ kan doen. Als hoofdtaken ziet Het Werk de boetedoening voor de afval die in alle kerken en kringen gaande is en het doen van voorbede voor de nood der Kerk. Belangrijke elementen in de AK zijn doop, eucharistie, verzegeling met de Geest, profetie, heiliging en de verwachting van de spoedige wederkomst van Jezus.
Naar schatting bestaat de gemeenschap uit tegen de 500 leden in ons land en ruim 200 leden buiten ons land, vooral in Duitsland. Het KAW is hoogstwaarschijnlijk oprecht begonnen. De laatste tien jaar is de gemeenschap geradicaliseerd en in extreem vaarwater terecht gekomen. Als gevolg daarvan zijn vele dienaren en leden ‘buiten de boot’ gevallen en is er sprake van contactbreuken in families waar een deel in de AK functioneert en een ander deel niet in de AK participeert. Een en ander heeft te maken met het gezag van en de gehoorzaamheid aan het apostolaat en hoe men met mensen omgaat.
Deze brochure beschrijft beknopt, maar niet oppervlakkig de relevante aspecten van de geloofsgemeenschap en geeft een waarschuwend signaal af wat betreft de risico’s die verbonden zijn aan een lidmaatschap van het Katholiek Apostolische Werk, ook Algemene Kerk genoemd. Daarnaast heeft de auteur een uitvoerig boek geschreven over het Katholiek Apostolische Werk of De Algemene Kerk dat heet ZIJT GIJ NIET APOSTELEN?! Deze brochure beoogt een samenvatting daarvan met aanvullingen te geven.
COLOFON
WAT IS DE ALGEMENE KERK?
Over het Katholiek Apostolische Werk
Een beknopte opheldering van een verborgen geloofsgemeenschap
Jildert de Boer
© Oktober 2018
Digitale uitgave van Uitg. Verdieping en Aansporing
E-mail: verdiepingenaansporing@gmail.com
Met dank aan uitgeverij Ipenburg die het grote boek ‘Zijt gij niet apostelen?!’ in 2017 uitgaf dat als basis gebruikt is voor dit geschrift. Naast een samenvatting van dit werk geeft deze brochure behoorlijke aanvullende informatie.
In deze brochure wordt in de regel gebruik gemaakt van de NBG-vertaling van 1951. Waar andere vertalingen zijn gebruikt, is dit aangegeven.
Leeswijzer: “Veroordeelt onze wet dan een mens, tenzij men zich EERST van hem OP DE HOOGTE GESTELD heeft en KENNIS GENOMEN van wat hij doet” (Joh. 7:51).
Motto: “De liefde laat geen ruimte voor angst; volmaakt liefde sluit angst uit, want angst veronderstelt straf. In iemand die angst kent, is de liefde geen werkelijkheid geworden. Wij hebben lief omdat God ons eerst heeft liefgehad. Als iemand zegt: ‘Ik heb God lief’, maar hij haat zijn broeder of zuster, is hij een leugenaar. Want iemand kan onmogelijk God, DIE HIJ NIET GEZIEN HEEFT, liefhebben, als hij de ander, DIE HIJ WEL ZIET, niet liefheeft. We hebben dan ook dit gebod van hem gekregen: wie God liefheeft, MOET ook de ander liefhebben” (1 Joh. 4:18-21, NBV).
Copyright: Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, geluidsband, elektronisch of op welke wijze dan ook, zonder schriftelijke toestemming van de schrijver.
WOORD VOORAF EN VERANTWOORDING
In 2008 kwamen wij op vakantie in Engelsbach, Duitsland in contact met een sympathiek echtpaar, Siem en Elise Cornelisse, uit Arnemuiden (Zeeland) dat lid bleek te zijn van het Katholiek Apostolisch Werk te Middelburg. Kortweg spreekt men ook wel van KAW, het Werk en sinds 2009 van De Algemene Kerk. De familie Cornelisse was daarnaast ook lid van de PKN. Vanuit mijn persoonlijke interesse in geestelijke stromingen en het geboeid zijn door mensen die naar meer van God verlangen in hun leven raakten wij in gesprek.
Bovendien was ik vanuit het verleden enigszins bekend met deze groepering als één van de vele varianten van de apostolische gemeenschappen door het indrukwekkende standaardwerk van dr. M.J. Tang ‘Het Apostolische Werk.’
Daarnaast had ik al het boek ‘De dans van de blinde bruid’ (2000, Uitgeverij Merweboek) door Henk van Wijk gelezen dat mij intrigeerde en uiteraard bekende kost was voor het echtpaar. In mijn exemplaar staan veel uitroeptekens en hier en daar plaatste ik een vraagteken. Het maakte op mij een gedegen indruk.
Wat mij positief trof in het gesprek met dit echtpaar was het streven van deze geloofsgemeenschap naar levensheiliging en hun nadruk op gebed en verootmoediging.
Dat maakte mij nieuwsgierig naar deze groepering, die mij – behalve het gelezene – verder in praktische zin onbekend was. Van meet af aan bespeurde ik echter bij hen ook een duidelijke reserve om inhoudelijk veel te vertellen. Van het blad dat intern bleek te worden gepubliceerd lieten zij een exemplaar zien. Ik kon geen nummer te leen krijgen.
Nadien heb ik in 2009 een keer een oriënterend bezoek gebracht aan Henk van Wijk, apostel in deze gemeenschap en woonachtig in Groenekan, bij Utrecht. Hij heeft mij het één en ander uiteengezet over de achtergrond van dit Katholiek Apostolische Werk en de manier waarop deze geloofsgemeenschap wordt vormgegeven in viering, liturgie en gebedspraktijk. Hij toonde mij de Kapel Tabor en de gebruikte liturgische gewaden.
Op zijn boek ‘De dans van de blinde Bruid’ had overigens de Ned. Geref. predikant ds. Willem Smouter in 2000 direct na verschijning al een kritische recensie geschreven, die sindsdien op zijn weblog gepubliceerd staat.
Mede naar aanleiding van mijn bezoek aan Henk van Wijk en zijn boek heb ik in 2013 in mijn boek Facetten van het werk van de heilige Geest naast aandacht voor de Pinksterbeweging en de Charismatische beweging ook meer gezegd over de apostolische kringen, waaronder het KAW. In 2014 nam ik de beknopte weergave daarin over het KAW te Groenekan als artikel over op mijn website met wat neutrale basisinformatie over deze groepering. Daarbij maakte ik overigens wel melding van de verborgenheid van deze gemeenschap die geheimzinnig aandoet.
Naar aanleiding van die publicatie op mijn site werd ik in 2015 vanuit verschillende kanten benaderd door oud-leden en leden van kerken waar KAW-‘ers lid van waren. Door de ex-leden werd melding gemaakt van interne conflicten en misstanden. Daarbij waren dienaren en leden langs de zijlijn komen te staan, waarbij sprake zou zijn van machtsmisbruik.
Door mensen die KAW-‘ers kennen in hun kerkgemeenschap werd de laatste jaren steeds meer melding gemaakt van de hinderlijke geheimzinnigheid en beslotenheid van deze groepering, een subtiel ervaren houding van exclusiviteit en geestelijke arrogantie bij de AK-leden en een toenemende veroordelende geloofshouding naar andere christenen. Kortom: vroeger waren de KAW-leden doorgaans loyaal aan hun eigen kerk, maar dat is de laatste tien jaar drastisch veranderd. Een toenemend aantal AK-leden gaat ondertussen niet langer meer naar een kerkafdeling, maar kiest alleen voor de AK met als argument: ‘om des gewetens wille.’ De toespraken op de centrale plaats, de kapel Tabor te Groenekan, worden via mp3 naar alle leden verspreid en het daar gesprokene heeft diepe impact op de leden.
Ik vond de berichten die ik ontving zo alarmerend dat ik mij geroepen voelde op verder onderzoek uit te gaan. Dat heb ik met open vizier gedaan. Vanuit mijn eerdere contacten met het KAW hadden mij de toewijding en ernst van de geloofsbeleving positief getroffen. Van meet af aan heb ik daarom getracht de communicatie en het gesprek te zoeken om hoor en wederhoor toe te passen.
In de zomer van 2015 heb ik een dienst van de Algemene Kerk (AK) bezocht op Tabor, de Kapel van de Grote Koning in Groenekan.
Aansluitend heb ik geprobeerd contact te zoeken met andere afdelingen van de gemeenschap. In mijn contacten met andere leden, onder wie ook dienaren, stuitte ik echter op een sterke terughoudendheid en angst voor openbaarheid. Ik werd meestal snel verwezen naar Jasper Stam in Groenekan, die als apostolisch evangelist (of: aartsengel-evangelist) kennelijk een soort contactpersoon en woordvoerder is van de gemeenschap naar buiten.
Dit geschrift is een samenvattende weergave met toevoegingen van mijn diepgaande onderzoek naar het Katholiek Apostolisch Werk of De Algemene Kerk dat ik in 2017 in mijn boek ‘Zijt gij niet apostelen?!’ publiceerde (in september 2018 in prijs verlaagd naar 29,50 Euro zonder portokosten). Daarbij heb ik geput uit de gesprekken die ik met vele mensen heb gehad, een uitgebreide correspondentie over de mail en uit de interne geschriften van het KAW. Hoewel er positieve kanten zitten aan deze gemeenschap, moest ik ook de keerzijden benoemen die mij gebleken zijn gedurende mijn zoektocht.
Van dat boek werd door sommigen in het Werk kennis genomen door het te bestellen bij bol.com of langs andere kanalen. Om zo mogelijk allen in het Werk op de hoogte te stellen geeft deze brochure in compacte vorm het meest nodige en het belangrijkste weer.
Diverse mensen zijn lid van deze gemeenschap (geweest) vanuit een echt verlangen naar God, naar geestelijke groei en naar het doen van voorbede voor de verdeeldheid van de Kerk. Het is mijn bedoeling om concrete elementen van deze geloofsgemeenschap aan de orde te stellen. Ik wil deze plaatsen in het licht van het evangelie van Jezus Christus.
Van harte hoopte ik dat door het stevige boek een open en kritische gedachtewisseling met de bedieningen in en de leden van deze gemeenschap in bepaalde mate mogelijk zou zijn. Ik nodigde hen daartoe in mijn boek van harte uit. Wie in het licht van Christus wandelt, hoeft niets te verbergen en heeft geen enkele reden tot geheimzinnigheid!
Dat bleek een illusie te zijn. Wat in de praktijk gebeurde is dat de AK zich nog meer terugtrok in haar schulp. Mijn boek werd inhoudelijk genegeerd door het apostolaat en “de Heer zou hen niet hebben gezegd te reageren…” Nu komt bijna een jaar later deze brochure ‘Wat is de Algemene Kerk?’ die een behoorlijke samenvatting met diverse aanvullingen geeft van mijn boek over het Katholiek Apostolische Werk. Het boekwerk gaat veel dieper en uitvoeriger in op de geschiedenis, leer, leven en geloofspraktijken, kortom: vrijwel alle aspecten van het Katholiek Apostolische Werk. Bovendien is het boek van een dertigtal bijlagen voorzien die veel achtergrondinformatie verschaffen.
In de vorm van deze brochure van ca. 60 pagina’s (als ik de bijlagen even niet meereken) kon bijvoorbeeld een belangrijk onderwerp als het apostelschap (hoofdstuk 10 in het boek) niet aan bod komen. Waar het boek de geschiedenis van het KAW van 1935 uitgebreid beschrijft (hoofdstukken 3 en 4) moet ik in dit beknopte bestek daar summier over zijn. Daarom vormt deze brochure slechts een opstapje om kennis te maken met het boek.
In dit kleine geschrift zet ik uiteen wat de Algemene Kerk of het Katholiek Apostolische Werk inhoudt en houd ik haar leer en praktijk tegen bijbels licht om deze geloofsgemeenschap te toetsen.
Het is een ultieme poging en een appèl aan de gelovigen, dienaren en apostelen in de AK om eerlijk zelfonderzoek toe te passen. Dat wil zeggen: NIET ‘rücksichtslos’ het steile pad dat de laatste tien/vijftien jaar gekozen is te vervolgen.
Het zou heilzaam zijn te besluiten terug te keren naar de oorspronkelijke nederige bedoeling van het Werk om een interkerkelijk samengestelde gebedsbeweging te zijn die het positieve doel dient om weer tot zegen voor de Algemene Kerk (in de brede zin des woords) te worden.
Harderwijk, oktober 2018 De schrijver
INLEIDING
Naar aanleiding van enkele verontrustende berichten die mij in 2015 bereikten van ex-leden en buitenstaanders ben ik vanuit persoonlijke belangstelling en het peilen van de nood informatie over deze groepering gaan verzamelen.
Dit heb ik gedaan door middel van gesprekken met twee evangelisten uit het Werk, gesprekken en e-mailverkeer met oud-leden en anderen en door het vergaren en bestuderen van de verschenen bladen van het KAW, ‘Waarheidsdruppels’ en ‘WerkWoord.’
Behalve twee diensten op zondag in Groenekan (kapel Tabor) heb ik ook een zondagse dienst bijgewoond in Makkum (toen nog in kapel Hermon), doordeweeks een eucharistieviering in Arnhem en zocht ik contact met leden. Bij dat laatste stuitte ik meerdere malen op afhoudendheid. De samenkomsten zouden volgens zeggen openbaar moeten zijn, maar men is niet gewillig om de plaats van samenkomen aan je te verstrekken. Daar moet je zelf naar speuren en er langs een omweg achter zien te komen.
De huidige periodiek WerkWoord bleek niet vrij verkrijgbaar te zijn voor een buitenstaander. Enkele mailtjes aan dienaren in de gemeenschap werden onderling doorgestuurd. Ik werd als nieuweling/contact in oktober 2015 doorverwezen naar de apostolisch evangelist op Tabor, Jasper Stam. Het blijkt dat je van te voren als het ware gescreend wordt of je een geschikte kandidaat bent voor het KAW, c.q. de AK. Ik heb Jasper Stam samen met een andere evangelist, Nico van Tent uit Sliedrecht, driemaal uitgebreid gesproken en tal van vragen gesteld over het Werk, de aanduiding die onderling veelvuldig wordt gebruikt. Eveneens heb ik kort met apostel Wiebe Tilstra in Makkum na een dienst gesproken.
Op mijn vraag in het derde gesprek of ik een boek uit de Taborreeks zou kunnen kopen keken beide evangelisten elkaar aan en zeiden eenparig ‘nee.’ (dit is een serie door het KAW van 1935 in het Nederlands uitgegeven werken van het oorspronkelijke, oude Werk van 1835, geschreven door apostelen en andere dienaren in Engeland en Duitsland)
Blijkbaar was ik in de tussentijd gewogen en te licht bevonden. Men was er niet gecharmeerd van dat ik persoonlijke geloofsinteresse combineerde met een onderzoek naar de AK. Ik ben hier niet stiekem over geweest en heb getracht een eerlijke en chique manier te zoeken om informatie te krijgen. Zij konden mij dat grondige onderzoek niet verbieden, evenmin als dat zij mij de toegang tot de samenkomsten zouden kunnen ontzeggen. Immers men had zelf op de oude website en in het infoblad van de kapel van de Grote Koning (zie bijlage 1) het volgende geschreven:
“De viering van de eucharistie en de gebedssamenkomsten open zijn voor ieder die gedoopt is in de naam van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest, in een oprechte en persoonlijke geloofsrelatie leeft met Jezus Christus als zijn Heiland en Redder, en Hem wil navolgen in levensheiliging.” (cursief gezet, JdB).
Bij dieper doorvragen zet men de hakken in het zand. Jammer genoeg blijkt in de praktijk dat de AK niet open, helder en transparant wil zijn. Daarom loopt het moeizaam als je meer te weten wilt komen, omdat men niet scheutig is met het geven van informatie.
Op een andere vraag dat in het nieuwe Werk van 1935 vanuit Groenekan sprake zou zijn van de vervulling van een profetie uit het oude Werk van 1835, namelijk dat daaraan ‘een klein Werk zou worden toegevoegd’ konden de evangelisten mij geen antwoord geven waar dit zwart op wit te vinden zou zijn. Het tijdschrift WerkWoord refereert met een zekere regelmaat aan het KAW van 1935 als het ‘kleine Werk’ dat in een profetie van het oude Werk van 1835 zo zou zijn aangeduid.
Ik wilde graag verifiëren waar en wanneer deze profetie precies is uitgesproken met de letterlijke tekst. De vraag is legitiem en belangrijk genoeg. Het raakt immers het bestaansrecht van het KAW van 1935. Het bleek niet mogelijk Henk van Wijk zelf te spreken en mij werd zijn e-mailadres en dat van Wiebe Tilstra ook niet gegeven door de evangelisten. Ik had de vraag over het ‘kleine Werk’ graag op deze twee apostelen afgevuurd en bijv. direct van henzelf willen horen wat de exacte reden geweest is waarom apostel L.J. (Leo) Bos in 1953 naar Nieuw-Zeeland emigreerde. Dit alles bevestigde de sfeer van beslotenheid en een geheimzinnige floers rondom het KAW, cq. de AK.
Het eerste hoofdstuk van deze brochure geeft de aanloop. Daarin komt de voorgeschiedenis van het Werk ter sprake.
Dan volgt er een objectieve beschrijving in het tweede hoofdstuk van dit werkje, met daarin iets van de geschiedenis en de geloofsleer en -praktijk van het KAW.
Daarna geef ik in het derde hoofdstuk van deze brochure een kritische belichting van een aantal duidelijk aanwijsbare zaken die ik binnen de AK ben tegengekomen.
Voorts biedt het vierde hoofdstuk expliciete aanvullingen op het boek.
Ten slotte wordt deze brochure afgerond met tien bijlagen, waaronder alle krantenartikelen en recensies die verschenen zijn.
Het is daarbij nadrukkelijk niet mijn intentie mensen aan te vallen of de AK in een kwaad daglicht te stellen. Het is mijn bedoeling leer en leven binnen de AK te plaatsen en te toetsen in bijbels licht. Het doel daarvan is: niet alleen buitenstaanders, maar ook de leden zelf nader te informeren om stof tot nadenken, reflectie, verandering en bijstelling van de koers van de AK aan te reiken. Ook kerken waar AK-leden vertoeven kunnen zo informatie krijgen wat dit Werk voor betekenis heeft en welke opvattingen en praktijken er spelen.
Het kan eveneens van belang zijn voor andere apostolische groeperingen om zich te oriënteren op de inhoud van het ‘Groenekan-Werk.’
Rectificatie boek
Op pagina 266 van het boek ‘Zijt gij niet apostelen?!’ breng ik apostel Wiebe Tilstra in verband met het projectkoor en geef ik daarbij een internetlink. De leider van dat koor heeft exact dezelfde naam als de apostel, maar ‘onze’ Wiebe Tilstra uit Makkum heeft niets met dit koor van doen. Voor deze naamsverwisseling bied ik als auteur mijn oprechte excuses aan.
HOOFDSTUK 1
DE AANLOOP
De katholiek-apostolischen te midden van andere eindtijdbewegingen
We zien dat er zich in de negentiende eeuw een sterk bewustzijn manifesteerde van het leven in de eindtijd aan de vooravond van de naderende wederkomst van Christus. Dit is verklaarbaar vanuit het geestelijke en maatschappelijke tijdsbeeld (zie hoofdstuk 1 van het boek). Het komt onder andere tot uiting in de Katholiek Apostolische beweging (1830/1835). Maar evengoed speelde dit eindtijdbewustzijn in meerdere, andere geestelijke stromingen die in dit tijdperk opkwamen en alle omvangrijk werden. In vrijwel al deze bewegingen is er sprake van chiliasme, dat wil zeggen: het geloof in een toekomstig millennium of duizendjarig vrederijk.
We denken aan de volgende grote eindtijdbewegingen:
- De Plymouth Brethren of Broederbeweging of Vergadering van Gelovigen vanaf 1830 met John Nelson Darby.
- Het Reveil met onder andere Willem Bilderdijk en Isaäc da Costa, in ons land vanaf 1826.
- De Restauratiebeweging met Barton Stone en Alexander Campbell vanaf 1832 in Amerika. De zogenaamde Christadelphians (in Nederland: Broeders in Christus) van John Thomas (1805-1871) komt ook voort uit een afsplitsing in circa 1848 van de Restauratiebeweging van Campbell.
- De Millerites van 1833, voorloper van de Zevende Dags Adventisten met Ellen White.
- De Heiligingsbeweging voortbouwend op John Wesley vanaf rond 1865 met Phoebe Palmer, Robert Pearsall Smith en anderen.
- De beweging van de Bijbelonderzoekers vanaf 1869 met Charles Taze Russell, de voorloper van de Jehovah’s Getuigen.
- De Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen of Mormonen vanaf 1830 met Joseph Smith.
- De Pinksterbeweging van 1906 met William Seymour en Charles Parham.
- De Katholiek Apostolische beweging vanaf 1835 met o.a. John Bate Cardale en Henry Drummond wilde de hele Algemene Kerk terugroepen naar de waarheid en eenheid door Woord en Geest. Een van de gebruikte uitdrukkingen was: “Reeds wordt het laatste klokgelui van de uitvaart dezer wereld vernomen.” (uit het Testimonium van de Britse apostelen).
Het oude Werk in Groot-Brittannië vanaf 1835
Het Katholiek Apostolische Werk vanuit Groenekan oriënteert zich op de originele Katholiek Apostolische Gemeente (KAG) in Engeland (zie hoofdstuk 2 van het boek).
Edward Irving (1792-1834) wordt als een belangrijke voorloper beschouwd van wat de Katholiek Apostolische beweging en later de Katholiek Apostolische Kerk (KAK) zou worden.
Daarnaast begon Henry Drummond (1786-1860) tussen 1826-1830 met conferenties op zijn landgoed te Albury. Daar was men bezig met de grondslagen van het geloof en het onderzoek van de bijbelse profetieën. Soms spreekt men over het Albury-Werk.
De Katholiek Apostolische beweging ontstond circa 1830-1835 toen door profetie zich opnieuw twaalf mannen geroepen wisten tot apostelen van de eindtijd. Zij presenteerden zich door middel van het Testimonium in 1836, bedoeld als een getuigenis naar kerkelijke en wereldlijke leiders.
Vanaf 1847 was er officieel sprake van de Katholiek Apostolische Kerk (KAK) met katholiek-apostolische gemeenten (KAG). In de loop van de negentiende eeuw ontwikkelde de beweging zich onder andere naar Duitsland en de Verenigde Staten van Amerika.
Met het uitzenden van apostelen naar hun ‘twaalf stammen’ werd Nederland, samen met België en Denemarken als de stam Issaschar gezien en daar kreeg apostel King-Church vanaf 1851 maar moeizaam contacten. De eerste KAG werd pas in 1867 te Den Haag gesticht door evangelist Max von Pochhammer.
Geleidelijk aan stierven de oorspronkelijke apostelen en kwam de vraag boven of deze apostelen vervangen konden worden. Zover durfde men niet te gaan. Wel stelde men rond 1860 enkele ‘apostolic messengers’ aan (= apostelhelpers of coadjutoren) die alleen in opdracht van een apostel mochten verzegelen met de Geest en dienaren wijden). Het nieuwe ambt van coadjutor was puur een verlegenheidsoplossing voor de door de dood wegvallende apostelen.
De laatste apostel van dit ‘oude Werk’, Francis Valentine Woodhouse, overleed in 1901. Daarna is volgens hen de ‘tijd van stilte’ naar Openbaring 8 ingegaan. Men durfde geen nieuwe apostelen meer te roepen. Er konden geen dienaren meer gewijd worden. Men liet het aan God over om in te grijpen in stille verwachting van de wederkomst van Jezus Christus. Al hun ambten zijn ondertussen uitgestorven.
Ook in Nederland stierf de laatste onderdiaken in 2010 en bestaan er nog vijf gemeenten met ongeveer 500-600 leden. Tegenwoordig wordt de litanie nog gebeden volgens een vast gebedenboek in katholiek-apostolische diensten op zondagmiddag, terwijl men tevens gastlid is van een andere kerk. Momenteel zijn er nog twee lekenhelpers in functie van wie de één inmiddels boven de 90 jaar oud is.
Andere apostolische richtingen
Los van het oorspronkelijke Werk in Groot-Brittannië is er een veelvoud van andere apostolische groeperingen die over de jaren heen ontstaan zijn.
Heel beknopt wil ik iets vermelden over de hoofdtakken van andere apostolische groeperingen die in de geschiedenis zich hebben gevormd. Op verdere zijtakken – er zijn in Nederland zo’n tien apostolische groeperingen – kan ik in dit bestek nauwelijks ingaan.
In 1863 werd in Hamburg Friedrich Wilhelm Schwartz, buiten medeweten en zonder toestemming van de Britse apostelen, tot apostel voor Nederland geroepen. De Duitse profeet Geyer die nieuwe roepingsprofetieën uitsprak, werd samen met Schwartz en andere dienaren geëxcommuniceerd door KAG-apostel Woodhouse. Woodhouse zag dit als een vervalst werk. De reden daarvoor was dat de katholiek-apostelen successievelijk kwamen te overlijden en men voor het in Engeland geroepen twaalftal apostelen geen vervangers wilde inzetten en dit lijdzaam afwachtend in de handen van God legden.
De excommunicatie luidde het ontstaan van de Hersteld-Apostolische Zendingkerk in. Deze beweging kan gekenschetst worden als orthodox en bijbelgetrouw. In Nederland ontstond twee jaar na de dood van Schwartz een afscheiding in 1897 die het ‘nieuwe licht’ propageerde. Daarbij waren de Duitse apostel Krebs en zijn opvolger Niehaus betrokken. De Nederlandse apostel J.H. van Oosbree gold in de periode 1910 tot 1946 als de voortrekker van een vrijzinnige koers. Hij hield niet van een ‘Jezus in de blauwe azuur.’ De levende apostelen zorgden voortaan voor ‘vers hooi’ en daarbij werden de bijbelse apostelen getypeerd als ‘stilstaand putwater.’ De profetie werd afgeschaft, want profeten waren niet meer nodig. Men had de profeten immers als concurrenten van het apostelschap ervaren.
De laatste jaren is de uit 1897 voortgekomen Nieuw-Apostolische Kerk (deze naam is uit 1964) – gezien hun uitgebreide Katechismus (2012) – meer teruggegaan naar bijbelse bodem. Daarbij moet wel vermeld worden dat zij nog steeds een stamapostel als wereldleider hebben.
Na de dood van Van Oosbree kwam er een scheuring, waaruit in 1951 het Apostolisch Genootschap met apostel L. Slok sr. voortkwam die men als de eigentijdse Christus op aarde zag. Deze groepering – de grootste in aantal onder de apostolischen in Nederland – kan gezien worden als religieus-humanistisch. Tegenwoordig beschouwt men de apostel als levensvriend.
De Hersteld-Apostolische Zendingkerk (HAZK) maakte in 1931 de afsplitsing mee van de Hersteld-Apostolische Zendinggemeente (HAZG). Deze beschouwt de ambten uit Ef. 4:11 apostel, profeet, evangelist en herder/leraar als gelijkwaardig en zij kunnen alle in de plaatselijke gemeente voorkomen. Zij gaan uit van de Christologie van Edward Irving. Dat wil zeggen: zij geloven dat Christus in Zijn dagen in het vlees had kunnen vallen in ongehoorzaamheid, omdat Hij op aarde Zijn godheid heeft afgelegd, maar dat dit door de kracht van de Geest nooit gebeurde. In hun midden vindt nog steeds profetie plaats net als in de HAZK. Zij hebben 5 gemeenten met ongeveer 350 leden.
De Hersteld-Apostolische Zendingkerk beleefde opnieuw scheuringen in 1969 en 1971. De grootste en meest open groep, momenteel o.l.v. apostel J.L.M. Straetemans, telt circa 500 leden en negen gemeenten. Elk jaar beleggen zij een Ontmoetingsdag waar andere christenen welkom zijn.
Het KAW of De Algemene Kerk vanuit Groenekan, waarover het in deze brochure gaat, staat los van de andere apostolische richtingen.
HOOFDSTUK 2
EEN OBJECTIEVE BESCHOUWING
Het Katholiek Apostolische Werk in Groenekan
Het Katholiek Apostolische Werk ontstond onafhankelijk van het oorspronkelijke Werk van 1835 om en nabij 1935 in Groenekan bij Utrecht. De broers Leonardus Johannes (Leo) Bos en Johannes Leonardus (Johan) Bos te Groenekan misten begin dertiger jaren in de kerken de viervoudige bediening uit Efeze 4 en de Geestesgaven van 1 Korinthiërs 12 (voor wie uitvoerig de geschiedenis van het KAW van 1935 wil lezen, verwijs ik naar hoofdstuk 3 en 4 van het boek).
Beiden ervoeren – onafhankelijk van elkaar – een innerlijke roeping tot apostel, die bevestigd werd door een profetie van zuster Cornelia Johanna Nijland in een interkerkelijke gebedsgroep te Utrecht. Zuster Nijland sprak de profetische woorden, wijzend op de broeders Bos: “Zijt gij niet apostelen? Hebt gij niet Jezus Christus gezien?”
Kanttekening: het is in de geschiedenis van de apostolischen in het algemeen zeer ongebruikelijk dat een bevestiging van een roeping tot apostel uitgesproken wordt door een profetie van een vrouw, JdB.
De datum waarop dit gebeurde was bijzonder: 31 oktober 1932 en pas naderhand realiseerde men zich dat dit exact dezelfde datum was waarop honderd jaar eerder de roeping van de eerste Britse apostel, John Bate Cardale, plaatsvond.
Volgens het klassieke boek ‘Het Apostolische Werk in Nederland’ van dr. M.J. Tang gebeurde dit op 7 november 1832, maar het andere Nederlandse standaardwerk van Berry Brand ‘Nieuw licht op oude wegen’ geeft twee mogelijkheden: 31 oktober of 7 november 1832. Kijk je onder John Bate Cardale op Wikipedia dan is het 31 oktober 1832. In het boekwerkje ‘Lezingen over het ontstaan van het ALBURY-WERK’ (2e druk, 1963) staat 7 november 1832. In het Engelse standaardwerk ‘Gathered under apostles’, A Study of the Catholic Apostolic Church van C.G. Flegg lezen we op blz. 58: “It is therefore possible that, as some sources suggest, Cardale was called to the apostleship on more than one occasion”, JdB.
Toen zuster Nijland profeteerde was Leo Bos 30 jaar en Johan Bos 25 jaar. L.J. en J.L. Bos ontvingen enkele jaren onderwijs in de oude katholiek-apostolische gemeente te Utrecht.
Hun getuigenis werd door de oude KAG, op wie de broers een beroep deden zowel in Londen als in Den Haag onbeantwoord gelaten. Het oude Werk accepteerde geen nieuw geroepen apostelen. Na dit tevergeefse beroep op de ‘oude ordening’, die bleef zwijgen, richtten zij toen een nieuw Katholiek Apostolisch Werk op. Daar kent men sinds 1937 de viervoudige ambtsbediening door middel van apostelen, profeten, evangelisten en herders/leraars (Ef. 4:11). Hun centrale ontmoetingsplaats werd de Kapel Tabor, Nieuwe Weteringseweg 52a te Groenekan bij Utrecht, gebouwd naast het woonhuis van de apostelen Bos, en ook wel genoemd de Kapel van de Grote Koning of eenvoudigweg Apostelkapel.
Taak en ontwikkeling van het KAW vanuit Groenekan
Het Katholiek Apostolische Werk ziet zichzelf als de voortzetting van de Katholiek Apostolische Gemeente in Engeland, al erkent men dat het Werk in Groenekan zelfstandig is ontstaan. De Hersteld Apostolische Zendingkerk (HAZK) en andere daaruit voortgekomen afsplitsingen, zoals de Nieuw Apostolische Kerk, worden door het KAW van 1935 als vals gezien in navolging van Francis Valentine Woodhouse, de laatste apostel van het oorspronkelijke Werk in Groot-Brittannië.
De hoofdtaak van het Werk (zoals men het onderling noemt) is het zich verootmoedigen voor de verdeeldheid van de Kerk in zijn geheel. Daarvoor doet men boete en schuldbelijdenis. Daarnaast richt de gemeenschap zich op het doen van voorbede.
Voortbouwen op het Werk van 1835
Zelf wil het een voorbeeldfunctie of miniatuurmodel geven in eenheid, geleid door de viervoudige bediening uit Efeze 4:11 en het leergezag van apostelen. Oprecht gelooft men dat de apostelen van het Werk van 1835 door de Geest een blauwdruk hebben gekregen hoe de Kerk eruit moest zien volgens de tabernakelordening. Er wordt getracht het Werk van de oorspronkelijke Britse apostelen kleinschalig voort te zetten. Toen men eens aan Johan Bos vroeg, waarom hij weinig naar buiten deed, antwoordde hij: “Ik ben als apostel geroepen om het Werk van 1835 te bewaren. Ik ben slechts een kleine aanvulling.”
De groei van het Werk
In de veertiger en vijftiger jaren bestond het Werk uit slechts een handjevol mensen. Pas in de jaren zestig en zeventig kwam er beweging en aanwas. Impulsen daartoe kwamen onder meer uit de charismatische beweging Vuur en in Sliedrecht bijv. uit het koffiebarwerk van Youth for Christ.
In de loop der jaren ontstonden naast het centrum Tabor in Groenekan gemeenschappen in Utrecht, Maarssen, Sliedrecht, Arnhem, Middelburg, Ede, Almelo, Den Haag, Rozenburg, Arkel en Makkum (voor Friesland/Groningen).
De volgende apostelen
In 1952 emigreerde apostel Leo Bos naar Nieuw-Zeeland. Behalve de gebroeders Bos, van wie Leo Bos in 1968 in Nieuw-Zeeland overleed en Johan Bos in 1997 stierf, functioneerde tussen 1941-1961 ook hun zwager Hendrik van Manen als apostel. Tussen 1961(?)-1971 functioneerde Jaap Godschalk nog als apostel. Er zijn in de loop der jaren verscheidene apostelen geroepen, maar dezen namen de roeping om verschillende redenen niet als zodanig aan. In 1969 ontving Arie Nieuwland een roeping tot apostel.
Johan Bos benoemde en zegende voor zijn overlijden (1997) Arie Nieuwland – pas als apostel afgezonderd in 1988 – als zijn opvolger, dat wil zeggen als eerste onder zijn gelijken. Diacones Marian Fokkens was daarbij als enige getuige aanwezig. Arie Nieuwland uit Middelburg is nu de 90 jaar gepasseerd en niet meer actief. Henk van Wijk (Groenekan) en Wiebe Tilstra (Makkum), geroepen en afgezonderd in resp. 1989 en 1995, vormen nu samen het apostolaat. Ook in Duitsland is – na een periode dat Cees Solinger als aartsengel (= bovengemeentelijk voorganger) leiding gaf aan alle Duitse gemeenten – in 2007 Friedrich Kruschwitz tot coadjutor (= apostelhelper) aangesteld. In 2013 werd in zijn plaats Winfried Kruschwitz de apostolisch coadjutor voor Duitsland. Cees Solinger is momenteel apostolisch herder in de viervoudige bediening op Tabor te Groenekan.
In Nederland is Johan Hogeweg coadjutor van Henk van Wijk. Een coadjutor is een apostelhelper. In opdracht van een apostel mag hij mensen onder handoplegging verzegelen met de Heilige Geest en dienaren afzonderen en inwijden.
Het Werk op de Bruinhorst
Vanaf 1980 was het KAW van 1935 in het bezit van het kasteel ‘de Bruinhorst’, Luntersekade 1 te Ederveen dat op basis van profetie destijds door apostel Johan Bos werd aangekocht voor de opleiding van de zeventig (vergelijk Luk. 10:1). In de jaren 1995-1998 van de vorige eeuw werden daar in drie en een half jaar zeventig personen – van wie de meesten uit Duitsland – verzegeld met de Heilige Geest door apostolische handoplegging en zij kregen daar hun opleiding. Sommigen van hen waren belijdende nazaten van het oude Werk van 1835. Dit duidt men als: ‘Ezra is gekomen.’
Terzijde merken we op dat er bijvoorbeeld ook Evangelisch-Luthersen en Nieuw-Apostolischen in het KAW verzegeld werden door de Nederlandse apostelen, JdB.
Omdat de opdracht om de zeventigers op te leiden als vervuld werd beschouwd, de kosten van onderhoud hoog waren en er profetische aanwijzingen voor waren, heeft men het kasteel de Bruinhorst in 2009 verkocht. Op het kasteel werden ook jeugdkampen gehouden waaraan velen goede herinneringen hebben.
Gemeenschapsweek
Lang heeft de gemeenschap zomervakantieweken met elkaar gehouden op diverse plekken in den lande die door de leden van het KAW als opbouwend en samenbindend zijn ervaren. Deze zijn circa 2010 stopgezet omdat de apostelen dit geen kernactiviteit meer vonden.
De dans van de blinde Bruid
Uit deze kring schreef apostel Henk van Wijk op profetische aanwijzing het interessante en lezenswaardige boek ‘De dans van de blinde Bruid’ (uitgave Merweboek, 2000). Dit was een van de zeldzame momenten waarop dit Katholiek Apostolische Werk zich naar buiten presenteerde, zij het zonder haar naam te noemen.
Er werd niet duidelijk gemaakt dat Henk van Wijk als apostel functioneert in het Katholiek Apostolische Werk (‘nieuwe ordening’), dat tegenwoordig De Algemene Kerk genoemd wordt. Zelfs degenen die het boek aanbevolen hebben op de achterflap wisten niet dat het om het Katholiek Apostolische Werk ging. Henk van Wijk werd als lid van de Ned.-Geref. Jeruzalemkerk te Utrecht neergezet, terwijl hij daar vanwege zijn apostolische bediening op Tabor toen al niet meer kwam en ondertussen al meer dan twintig jaar niet meer komt. In een recensie over het boek van ds. Smouter (Ned. Geref. predikant) werd hem dit kwalijk genomen en zijn handelwijze en die van uitgever Merweboek ervaren als stiekem, een niet strijden met open vizier.
Enkele kenmerken van het KAW
Hieronder beschrijf ik enkele kenmerken van het KAW:
- Viervoudige bediening
In de gemeenschap functioneert de viervoudige bediening uit Ef. 4:11: apostel, profeet, evangelist, herder en leraar. Binnen de apostolische traditie ziet men ‘herder en leraar’ als twee aspecten van één ambt. In de Kapel Tabor te Groenekan en de Sint Martinuskerk te Makkum staan voorin bij het altaar vier knielbanken voor deze bedieningen, de viervoud genoemd, die qua kleur van hun gewaad van elkaar onderscheiden worden. Apostel Henk van Wijk functioneert in de regel in Groenekan en apostel Wiebe Tilstra doet dat in Makkum. Toen apostel Arie Nieuwland nog actief kon zijn, functioneerde hij in Middelburg. In de plaatselijke gemeenten is de engel der gemeente de voorganger.
- Typeringen dienst
Binnen de gemeenschap functioneert regelmatig profetie en visioenen zijn niet ongewoon. Belangrijke beslissingen gebeuren alle op basis van profetische aanwijzing. In de diensten is Woordverkondiging (Schriftuitleg en homilie). De eucharistieviering (het avondmaal) staat centraal. Ook kinderen ontvangen geregeld de communie. Vrouwen en meisjes gebruiken hoofdbedekking. De diensten hebben een hoogkerkelijk karakter en lijken nog het meest op een Anglicaanse viering (ongeveer de helft van de Britse apostelen van het oude Werk en de helft van de deelnemers van de toenmalige Albury-conferenties waren van Anglicaanse afkomst). Men hanteert de katholiek-apostolische liturgie (met enkele toevoegingen) in de diensten: een vast patroon in de diensten met veel schuldbelijdenissen en voorbeden. Dat gebeurt inclusief de kledij voor de priesterlijke ambten. Er wordt wierook ontstoken als symbool van aanbidding. In de diensten is een ‘stille tijd’ ingepland en daarin is er ruimte voor het uitoefenen van Geestesgaven.
- Beslotenheid en verborgenheid
Het KAW hult zich in geheimzinnigheid, vandaar dat we meer dan een tipje van de sluier willen oplichten. Hun periodiek ‘WerkWoord’ is alleen beschikbaar voor hen die in deze kring van het Katholiek Apostolische Werk vertoeven. Ook het voorheen uitgegeven ‘Waarheidsdruppels’ met onder meer artikelen van apostel Johan Bos werd intern gehouden. Openheid naar buiten ontbrak. Het liturgie- of dienstboek dat ze – afgeleid van de oude Katholiek Apostolische Kerk in Engeland – hebben uitgegeven is niet voor buitenstaanders beschikbaar. Wel is hun Psalter (gregoriaans en chants) bij Jongbloed uitgegeven. Ook de uit het Engels en Duits vertaalde katholiek-apostolische boeken in de Taborreeks zijn alleen voor gebruik in het Werk bestemd.
Informatie is moeilijk verkrijgbaar door de terughoudende opstelling die de mensen die tot de AK behoren aannemen. De gemeenschap leeft in de verborgenheid. Men is niet missionair of naar buiten gericht. Mensen die gaan deelnemen aan de gemeenschap, komen er meestal via via bij, door persoonlijke contacten. Een website kwam er pas eind 2015. Die werd nogal algemeen gehouden en verdween ook weer eind 2016. De AK wilde aanvankelijk geen openbaarheid op de website geven van haar financiën en verloor begin 2017 haar ANBI-status bij de belastingdienst. Nadien kwam er een heel erg beperkt gehouden website die tevens enkele summiere financiële gegevens aanreikte: http://algk.nl .
- Dubbellidmaatschap
De leden van dit Werk zijn in de regel tevens lid van een andere kerk. Ik heb de indruk gekregen dat van de ‘kerkafdelingen’ het percentage Nederlands-Gereformeerden het hoogst is. Rond Utrecht/Nieuwegein heeft destijds de aanzuigende werking van de bijbelstudiekring van Henk van Wijk met leerlingen van het Oosterlichtcollege daar zeker aan bijgedragen. Indertijd was Henk van Wijk daar aardrijkskundeleraar en later gaf hij er ook godsdienstlessen.
Het Werk vult aan en compenseert wat men in de gewone kerken en geloofsgemeenschappen mist. De katholiek-apostolische diensten worden als regel doordeweeks gehouden (Middelburg, Sliedrecht, Arnhem) en op zondag gaan de meeste mensen doorgaans naar de eigen ‘kerkafdeling’ (jargon dat gebruikt wordt onder katholiek- en hersteld-apostolischen, JdB). In de kapel Tabor te Groenekan heeft men op zondag een eigen dienst, evenals dat in Makkum in de Sint Martinuskerk en in Leipzig (D) het geval is. De grote, algemene Gemeente bestaat in hun zienswijze uit alle gedoopten, waarmee men in de regel de als kind gedoopten bedoelt, tenzij mensen later als volwassenen gedoopt zijn.
- Naamswijziging: De Algemene Kerk
Opmerkelijk is dat sinds 26-08-2009 het kerkgenootschap in Groenekan zich bij de Kamer van Koophandel heeft laten inschrijven als De Algemene Kerk. Een vondst die echter ook vaag en tegelijkertijd veelzeggend is. Enerzijds associeert deze gemeenschap zich met het brede begrip van de Algemene Kerk van alle gedoopten, maar anderzijds gebruikt men de Algemene Kerk in enge zin als naam voor de eigen gemeenschap. Men wil pertinent geen aparte denominatie zijn, maar in de praktijk is dat in wezen wel het geval.
In het verleden noemde het Katholiek Apostolische Werk (KAW) van 1935 zichzelf wel Inter-Kerkelijk Centrum (I.K.C.) en daarna was de Stichtingsnaam vele jaren ‘Gemeente Gods.’
- Waar de accenten op gelegd worden
Net als de overige apostolischen staat men de kinderdoop voor. Men wijst de overdoop af. Voor het avondmaal gebruikt men het woord eucharistie (= dankzegging) en qua opvatting baseert men zich op het consubstantiatie, dat is Luther’s standpunt (= brood en wijn zijn doortrokken van Christus).
Het KAW beijvert zich op het gebied van gebed, verootmoediging en boete, het werk van de heilige Geest: waaronder profetie en de verzegeling door handoplegging van een apostel (naar Hand. 8:14-17 en Hand. 19:1-6) en de heiliging.
De verwachting van de wederkomst van Jezus Christus wordt erg intens beleefd. De opname van de eerstelingen onder de gelovigen is – volgens de AK – zeer spoedig aanstaande. Met het begrip ‘eerstelingen’ bedoelt men voornamelijk hen die in het oude Albury-Werk van 1835 en in het nieuwe Groenekan-Werk van 1935 verzegeld zijn geworden door hun apostelen.
HOOFDSTUK 3
EEN KRITISCHE BELICHTING
Hieronder volgt een beknopte, kritische belichting van wat ik in gesprekken, e-mailverkeer, samenkomsten en onderzoek van de lectuur van het KAW ben tegengekomen.
Een verdeeld apostolaat
Binnen het apostolaat van het KAW was bijna vanaf het begin (ca. 1935) geen eenheid tussen de apostelen.
De hoofdreden voor het vertrek van Leo (L.J.) Bos op 21 april 1952 naar Nieuw-Zeeland was onenigheid met zijn broer Johan (J.L.) Bos. Het boterde niet erg tussen hen. Dit was ook de meest aannemelijke reden dat Leo Bos al eerder vertrok van Tabor. Zoals blijkt uit de persoonskaart van zijn vrouw, Augusta Bos-Meijer, eerst om vanaf 5-12-1946 in Eibergen te gaan wonen en daarna vanaf 3-10-1950 in Rijssen, allebei plaatsen op een flinke afstand van Groenekan.
In 1955 was er ruzie tussen apostel Hendrik van Manen en apostel Johan Bos rond de benodigdheden voor de eucharistie en bouwde Van Manen zijn eigen witte kapel op hetzelfde terrein voor de enkelen van deze mini-afsplitsing. Tot aan de dood van Van Manen in 1961 te Arkel werd dit conflict niet bijgelegd, hoewel Van Manen getrouwd was met Toos Bos, de oudste zuster van Johan Bos. Jan van Nifterik, schoonzoon van Van Manen, bracht het afgescheiden groepje na diens overlijden terug onder de vleugels van apostel Johan Bos.
In 1968 overleed apostel Leo Bos in Nieuw-Zeeland. De kleine groep die zich daar om hem heen verzameld had, keerde in 1969 naar Nederland terug. Daar had apostel Johan Bos voor hen het grote huis aan de Herenstraat 17 te Utrecht gekocht als onderkomen.
In 1971 was er een afscheiding van een groep mensen die meenden – onder invloed van het oude Werk – dat de altaren afgedekt moesten worden en de eucharistie niet langer mocht worden gevierd. Onder hen was Arie Nieuwland, die – samen met zijn zwager Jaap Godschalk die al eerder in het begin van de zestiger jaren apostel werd – in 1969 een roeping tot apostel had gekregen. Tussen 1971-1980 stond Arie Nieuwland buiten het Werk, maar begon vanaf 1975 weer de eucharistie in zijn huis in Middelburg te vieren met enkele medestanders.
In 1980 verzoende Arie Nieuwland zich na de bemiddeling van apostolisch evangelist Piet van Heijningen met apostel Johan Bos. Arie Nieuwland werd in 1988 opnieuw als apostel afgezonderd.
In 1997 wees apostel Johan Bos voor zijn heengaan Arie Nieuwland aan als zijn opvolger, als primus inter pares (=eerste onder zijn gelijken, in termen van het oude Werk ‘pilaarapostel’) ten opzichte van de in 1989 en 1995 afgezonderde apostelen Henk van Wijk en Wiebe Tilstra.
Volgens het getuigenis van meerdere oud-leden van het KAW werd apostel Nieuwland van meet af aan door zijn beide medeapostelen niet als eerste van de drie aanvaard. Hij werd volgens het getuigenis van oud-leden door de anderen gaandeweg min of meer in een derde positie gemanoeuvreerd. Tot in WerkWoord van december 2006 officieel werd medegedeeld: “Broeder Arie Nieuwland heeft gezien zijn hoge leeftijd een aantal van zijn taken overgedragen aan de beide andere apostelen.”
Seksueel misbruik
Er ging een beerput open toen bleek dat een hoge dienaar in het Werk zich ruim dertig jaar (ongeveer tussen 1970-2000) vergrepen had aan vrouwen uit de gemeenschap. Daarvan werden meer dan dertig vrouwen het slachtoffer in de relatief kleine groepering. Klachten over dit seksueel misbruik bij de apostelen door de jaren heen gingen de doofpot in. De waarschijnlijk eerste melding werd al rond 1970 gedaan door een non aan de toenmalige apostel Jaap Godschalk.
De betrokken dienaar was Dolf Solinger (de toenmalige apostolisch profeet op Tabor en lange tijd de rechterhand en vertrouweling van broeder Johan Bos) in wie men een bijna onbegrensd vertrouwen had. Was er een klacht of akkefietje geweest, dan werd hem absolutie of vrijspraak van zonden verleend (o.a. door apostolisch herder André Hoek) zonder de klachten van meerdere vrouwen grondig te onderzoeken naar het woord: “gij zult geen klacht tegen een oudste aannemen, tenzij er twee of drie getuigen zijn” (1 Tim. 5:19).
Dit misbruik kwam pas na overlijden van de dader aan het licht eind 2005. Het openbaar maken van dit gebeuren door Wilma, de jongste dochter van de dader, veroorzaakte een enorme crisis binnen de gemeenschap. Kenmerkend voor de aanpak was dat er interne hulp door de dienaren van het KAW aan de slachtoffers werd aangeboden. Professionele hulp voor de verwerking van het intens aangedane emotionele en psychische leed werd vanuit het Werk niet aanbevolen en aangeboden. Deze benadering zorgde er bovendien voor dat het voor de buitenwereld verborgen bleef en er geen aangiften van strafbare feiten bij de politie werden gedaan.
De huidige apostelen beschouwden zelfs deze vrouwen deels als medeschuldig en zij moesten hun aandeel als schuld belijden. In het magazine WerkWoord werd met geen woord over het seksueel misbruik gerept, zelfs geen pastoraal artikel om de slachtoffers te erkennen, te steunen en te vertroosten.
Heel merkwaardig is dat door het AK het seksueel misbruik zelf ook geduid wordt als een bevestiging van de roeping van de AK als vertegenwoordiger van de Kerk als geheel. Het misbruik vond namelijk hoofdzakelijk plaats in de plaatselijke gemeente van het KAW te Maarssen die in de KAW-typologie symbool stond voor Tyatira of de Rooms-Katholieke Kerk (volgens de leer van het KAW verwijzen de zeven gemeenten van Openb. 2 en 3 profetisch naar zeven gemeenschappen van het KAW in Nederland). Toen het misbruik openbaar kwam, werd gezegd dat het toch bijzonder was dat het misbruik juist in deze afdeling had plaatsgevonden en dat het misbruik in deze plaatselijke KAW-gemeenschap eerder aan het licht kwam dan in de Rooms-Katholieke Kerk.
Werd zo het misbruik in feite gezien als iets dat misschien wel ‘had moeten gebeuren?’ Hebben de vrouwen die het slachtoffer zijn geworden in wezen een rol mogen spelen in de profetische duiding van de afdeling Maarssen? Dat zou wel een heel bizarre redenering zijn om onder de eigen verantwoordelijkheid voor dit grote en grove onrecht uit te komen! In elk geval voelden de apostelen zich eveneens slachtoffer van het misbruik in geestelijke zin, JdB.
Echtscheidingen Dolf Solinger
Toen er in het najaar van 2005 aangifte werd gedaan van zijn overlijden kwamen voor de familie pijnlijke gegevens boven tafel die zij niet wisten uit de voorgeschiedenis in het leven van Dolf Solinger. Ik zal dit nu wat uitvoeriger uit de doeken doen dan in het boek het geval was.
Een broeder die werkte op het Centrum voor Genealogie stuurde de inhoud van de persoonskaart van Dolf Solinger aan het apostolaat.
Uit die gegevens blijkt dat Dolf Solinger driemaal getrouwd is geweest. Zowel het eerste als het tweede huwelijk eindigde na acht jaar in een scheiding en beide keren is hij binnen een maand opnieuw getrouwd.
Toen ik deze gegevens aan enkele ex-leden van de AK voorlegde, waren zij verbijsterd. Over zijn eerste huwelijk en zijn zoon Bob heeft hij nooit gesproken (iemand zei mij: “er kwam wel een soort neefje af en toe over de vloer, dat moet Bob geweest zijn”). Over zijn tweede huwelijk heeft hij altijd verteld dat zijn vrouw in het kraambed is gestorven. Hij beweerde dat hij weduwnaar was en dat hij vooral om de kinderen getrouwd zou zijn met de gezinsverzorgster.
Hierbij de persoonskaart van het centrum van Genealogie in Den Haag betreffende Dolf Solinger en familie die iets heel anders laat zien:
Fragmentgenealogie Solinger:
25 oktober 2005
- Cornelis Jacob Solinger, geb. Schiedam 12 mei 1887, † Zwijndrecht 10 jan. 1949,
- Schiedam 1 juni 1911 Wilhelmina Elisabeth van Walsum, geb. Ridderkerk 24 sept. 1888, † xxx.
Uit dit huwelijk o.a.:
- Dolf Solinger, geb. ’s-Gravenhage 31 aug. 1918, † Maarssen 6 okt. 2005,
- 1e Zwijndrecht 27 aug. 1937 (echtsch. ingeschr. ald. 20 nov. 1945) Sientje Cornelia Bergijk, geb. Zwijndrecht 21 aug. 1917, † ald. 28 sept. 1992, dr. van Andries en Mijnsje van Nugteren;
- 2e Dordrecht 12 dec. 1945 (echtsch. ingeschr. ald. 24 jan. 1953) Jacoba Hendrika van der Matten, geb. Dordrecht 27 april 1913, † (mitraalvitium, longembolie, embolie in arteria iliaca) Amsterdam 1 maart 1955, dr. van Hendrik Hijtman en Jacoba Johanna Hetterschij;
- 3e Delft 18 febr. 1953 Siementje (Sim) Koelstra, geb. Achtkarspelen 3 april 1923.
Uit het eerste huwelijk:
- Bob Solinger, geb. Zwijndrecht 22 nov. 1937, † ald. 17 maart 1978.
Uit het tweede huwelijk:
- xxx (Kees) Solinger, geb. xxx, tr. xxx.
- xxx (Gonneke) Solinger, geb. xxx, tr. xxx.
Uit het derde huwelijk:
- Wouter Jan (Wouter) Solinger, geb. Delft 13 april 1953, tr. xxx.
- Herman Frank (Frank) Solinger, geb. Amsterdam 12 sept. 1954, tr. xxx Antje den Ouden, geb. Utrecht 14 jan. 1957.
- Wilhelmina Elisabeth (Wilma) Solinger, geb. Utrecht 25 sept. 1958, tr. xxx Marinus Hubertus (Bert) Clarenbach, geb. Maarssen 23 dec. 1955.
De eerste zoon was Bob die slechts 40 jaar werd en wiens moeder, de eerste vrouw van Dolf, tot 1992 doorleefde. De tweede vrouw overleed in 1955, twee jaar na de echtscheiding in 1953. De derde vrouw was Sim en zij overleed in 2018 (zie hoofdstuk 4).
Was deze man behalve engel van Maarssen ook een pathologische leugenaar? Iemand die enkel op seks belust was? In het Werk hield hij er jarenlang een ‘onrechtmatige relatie’ (een uitdrukking van het apostolaat) op na. Hij hield zichzelf in de praktijk totaal niet aan de pastorale afstand tot het andere geslacht die hij op de interne priesteropleiding van het Werk wel met de mond beleed en doceerde. Het is een feit dat de man blindelings door de mensen in het KAW vertrouwd werd, terwijl uit bovenstaande gegevens blijkt hoe onbetrouwbaar hij was. Hoe zou zo’n profeet in zijn profetieën te vertrouwen kunnen zijn?
De inhoud van de persoonskaart is op 25 oktober 2005 aan de apostelen toegestuurd, dus waren zij van deze feiten op de hoogte. En het is aannemelijk dat de familie hen daarvoor al had geïnformeerd.
In memoriam uit WerkWoord
In WerkWoord van november 2005 staat een in memoriam afgedrukt dat geschreven is door apostel Wiebe Tilstra, waarin de door de mand gevallen hoge dienaar nog rooskleurig wordt afgeschilderd. Hierbij zijn volledige tekst die ik cursief weergeef:
In Memoriam Dolf Solinger
Binnen twee weken na het overlijden van broeder Jack Holt is een tweede aartsengel-profeet overleden: broeder Dolf Solinger. Dolf is niet meer bij ons – en toch ook wel, want in Christus zijn en blijven wij allen met elkaar verbonden, één lichaam, levenden en ontslapenen.
Al sinds 1963 is Dolf door God geroepen en geplaatst in het Werk ter voorbereiding van Christus’ komst: eerst in de verzegeling en later als diaken, priester en aartsengel. Samen met broeder Bos en de andere broeders uit de vroege jaren was hij voor velen het instrument waardoor geopenbaard werd welk werk de Heer in de kerk deed. Daarbij was Dolf nauw verbonden aan broeder André Hoek. André heeft daar in de dienst bij de begrafenis een ontroerend getuigenis van gegeven.
Als ik aan Dolf terugdenk dan is dat in de eerste plaats aan hem als engel in Maarssen. Zoals voor velen, geldt ook voor mij dat ik in Maarssen de Heer in zijn Werk heb ontmoet. Ik heb Dolf daar leren kennen als een engel die er in gesprek en gebed altijd voor je was, zelfs al ging je wonen op een plaats die voor velen het buitenland leek. Als een engel die altijd weer getuigde van Jezus en zijn liefde en ons zo bracht tot het hoogste wat wij op deze aarde kunnen doen: de aanbidding van de Almachtige. Als een engel ook die in navolging van broeder Bos dag en nacht getuigde van de hoop die ons gegeven is om niet te sterven maar overkleed te worden. Dat wil niet zeggen dat Dolf daarmee een volmaakt man was. In al die dingen was hij ook gewoon mens, een zondig mens, onvolmaakt, net als wij allen, niet meer en niet minder. Dat hebben wij ook ervaren, zoals anderen dat weer van en aan ons ervaren. Hoe dichter je naast iemand mag leven, hoe meer je ook mag zien dat wij allen slechts leven uit de genade en er in onszelf naar de mens geen goed is.
Als ik aan Dolf terugdenk dan is dat ook aan hem als profeet van de Allerhoogste. Aan het altaar in de kapel van de Grote Koning heeft hij God gediend als apostolisch profeet op de plaats die God zelf aan hem geopenbaard had als de plaats waar hij mocht staan en dienen. Dat heeft hij in grote trouw en liefde gedaan vanaf de dag van zijn ordening tot aan zijn overlijden. Een grote gave van God aan de kerk, waarvan wij allen de rijke zegen hebben mogen ontvangen. Die zegen uitte zich onder andere in het vele licht dat Dolf mocht ontvangen en meer nog in hoe God door hem heen ons hart steeds weer naar boven richtte in lof, aanbidding, hoop en verwachting. Ook als profeet was hij gewoon mens, onvolmaakt als wij allen. Maar ook een man Gods. Want hij wist en beleed dat Gods kracht in zwakheid wordt volbracht. Hij wist dat hij een profeet was (en zal blijven), niet omdat hij zich als mens op iets kon laten voorstaan, maar omdat God hem geroepen had. Op die roep van God heeft Dolf ja gezegd. In grote trouw, vele lange jaren, elke dag opnieuw. In bewuste afhankelijkheid van zijn Heer en Heiland. Een voorbeeld voor ons allen. Profeet van de Allerhoogste. Daarvoor danken wij God.
Dat ook Dolf spoedig mag opstaan om de dag waar hij naar uitzag te vieren samen met alle heiligen, in een nieuw en onsterfelijk lichaam, op de bruiloft van het Lam, met ongekende vreugde.
Tot die dag volharden wij hier op aarde in de hoop waarvan Dolf dag en nacht getuigd heeft:
Verwacht de komst des Heren,
O mens, bereid u voor:
Reeds breekt in deze wereld
Het licht des hemels door.
Nu komt de Vorst op aard’,
Die God zijn volk zou geven;
Ons heil, ons eigen leven
Vraagt toegang tot ons hart.
Wiebe Tilstra
Ik heb in de nummers van WerkWoord daaropvolgend niets kunnen vinden van een correctie op dit ‘in memoriam.’ Al was het maar de betreurenswaardige formulering die ik hier fictief bedenk zoals het apostolaat wellicht had kunnen reageren:
Rectificatie
Helaas hebben we moeten constateren dat het ‘in memoriam van Dolf Solinger’ in ‘WerkWoord’ bijstelling behoeft. Wij moeten als apostolaat erkennen dat het ‘in memoriam’ een eenzijdige voorstelling van zaken weergeeft. De betrokkene heeft – hoe erg ook – vele jaren een dubbelleven geleid, waarin hij aartsengel-profeet op Tabor was, maar intussen ook volop in de zonde leefde. Wij zien het als een ernstig feit dat zijn dienst gemengd is geweest met bedrog. Wij bieden als apostolaat onze oprechte verontschuldigingen aan en betreuren in hoge mate het seksuele, psychische en emotionele leed dat is aangedaan aan diverse zusters in ons midden. Wij zullen ons als apostolaat tot het uiterste inzetten om genoegdoening te doen en in hulp te voorzien aangaande het diepe leed waardoor zij als slachtoffer getroffen zijn. Wij zijn niet waakzaam genoeg geweest en deze schokkende feiten hadden niet jarenlang in onze gemeenschap plaats mogen grijpen. Wij hebben als apostelen de signalen die met een zekere regelmaat binnenkwamen over het gedrag van de voormalige dienaar genegeerd, niet serieus genomen en we hebben verzuimd eerder in te grijpen. Laten wij ons allen als gemeenschap diep voor God verootmoedigen!
W/g het apostolaat: Arie Nieuwland, Henk van Wijk en Wiebe Tilstra (JdB).
Echter, helemaal NIETS van dit alles dat een dergelijke openheid te vinden zou zijn in een van de volgende nummers van WerkWoord! De apostelen voelden zichzelf het slachtoffer van het almaar verhulde gedrag van de genoemde, overleden dienaar. De werkelijke slachtoffers – de seksueel misbruikte vrouwen – kregen echter niet altijd de zorg en hulp die zij verdienden.
Gedragscode
Er werd hierna noodgedwongen een Gedragscode Algemene Kerk (Hier in enge zin bedoeld als het KAW, JdB) ontworpen die – gezien de latere ontwikkelingen – een papieren tijger bleek te zijn. Er staat onder andere in dat er op niemand druk mag worden uitgeoefend. De bewijzen van pressie op mensen stapelden zich op in de jaren daarna echter op.
In het ‘vooraf’ staat het volgende:
“De door God gegeven orde van de kerk wordt bewaard door de bedieningen die door God geroepen en gesteld zijn (zie o.a. 1 Tim. 3:14-15). In die zin zijn een gedragscode en vertrouwenspersoon niet nodig (sic! JdB). Maar deze orde en bedieningen geeft God in sterfelijke en zondige mensen, die datgene wat God door hen heen wil openbaren kunnen verduisteren: zij zijn uit zichzelf niet beter dan wie dan ook. Om de gevolgen daarvan te ondervangen is toch deze gedragscode opgesteld en zijn er vertrouwenspersonen aangesteld.”
In het kader van de Gedragscode werden aanvankelijk drie vertrouwenspersonen aangesteld, waaronder iemand van buitenaf, voor de gesprekken met slachtoffers, ook van machtsmisbruik. Toen de apostelen kennelijk de bemoeienis en inmenging van de onafhankelijke externe vertrouwenspersoon te groot vonden, werd zij vriendelijk, maar dringend verzocht haar taak te beëindigen. De persoon in kwestie moest rapporteren aan het apostolaat en zij vond geen gehoor namens mensen die in gesprek met het apostolaat in de knoop raakten.
Anno 2018 bestaat de indruk dat de Gedragscode van de AK weinig meer is dan een papieren tijger.
Reorganisatie van gemeenten
Het openbaar komen van het seksueel misbruik door een hoge dienaar gaf veel opschudding en tumult in de KAW-gemeenschap. Het Werk verklaarde dat het in feite ‘geestelijk failliet’ was. Met als lichtpunt dat God hen in genade een doorstart gunde.
Vanaf 2010 is er een reorganisatie geweest, waarbij de kleine gemeenschappen Rozenburg, Den Haag, Arkel, Maarssen, Ede en Almelo toegevoegd zijn aan grotere gemeenten. De gemeenten zijn nu in Groenekan, Middelburg, Arnhem, Sliedrecht en Makkum. In Makkum, Groenekan en Leipzig is er op zondag dienst voor de Algemene Kerk. In Makkum ging men in 2017 over van de Kapel Hermon (op het erf van het huis van apostel Wiebe Tilstra) naar de aangekochte Sint Martinuskerk. De aankoopprijs bedroeg slechts € 246.000,-
Ontwikkeling in het buitenland
Daarnaast werden in de loop der tijd in enkele andere landen, zoals Duitsland (Leipzig, Dresden, Berlijn en Gera plus nog eucharistievieringen op een paar andere plaatsen: Stralsund, Mariënberg, München en Heidelberg) en Oostenrijk (Wenen) gemeenten gevormd.
Gevormde gemeenten in Engeland te Londen, Noord-Ierland te Rostrevor en in de Verenigde Staten in Minneapolis zijn echter de laatste jaren buiten de gemeenschap van de AK vanuit Groenekan terecht gekomen. Dat geldt sinds 2002 ook voor de gemeenschap Herne-Castrop in Duitsland. Ook de dienaren in deze landen raakten buiten de gemeenschap van het Groenekan-Werk (zoals de gemeenschap onder apostolischen in de wandelgangen wordt genoemd). Naar zeggen van ‘Groenekan’ allemaal door eigen keus, maar in werkelijkheid vaak onder druk van de apostelen er als het ware uit geduwd.
Apostolisch evangelist Piet van Heijningen
De ontstane buitenlandse contacten zijn vooral tot stand gekomen door het werk van aartsengel- (= bovengemeentelijk) evangelist Piet van Heijningen († 2014). Hij kwam in 1947 in contact met het Werk en op Pinksteren 1951 ontving hij de verzegeling met de Heilige Geest onder handoplegging van apostel Leo Bos. Deze ijverige en bewogen evangelist werd in 2001 als engel (=voorganger) van Utrecht aan de kant geschoven door de drie apostelen Nieuwland, Van Wijk en Tilstra. Piet van Heijningen had veel kennis van het Werk van 1835, stelde kritische vragen en wist ook goed wat het oude Werk zei over de twee getuigen uit Openbaring 11. Hij was engel-evangelist en voorganger van Utrecht, maar dat was niet wat het apostolaat wilde. Zij wilden dat alle zeven gemeenten van de kandelaar een engel-ouderling zouden hebben. Daarbij was Piet van Heijningen een sta-in-de-weg die eerst door schorsing aan de zijlijn kwam te staan en daarna helemaal buiten het Werk belandde, ondanks dat hij de gemeenschap meer dan 50 jaar gediend had.
Drastische nieuwe koers: mensen in de knel
In de laatste tien jaar is er sprake van een nieuwe koers, van radicalisering van de Algemene Kerk. Het heeft er alles van weg dat er een zuivering en loutering in de gelederen gaande is. Heiligmaking wordt extreem benadrukt.
De apostelen Henk van Wijk en Wiebe Tilstra eisen in toenemende mate absolute gehoorzaamheid aan het apostolaat. Men beroept zich daarbij op een tekst als: “Wie naar u hoort, hoort naar Mij; en wie u verwerpt, verwerpt Mij” uit Luk. 10:16. De AK-apostelen stellen zichzelf op gelijke hoogte aan bijbelse apostelen als Paulus, Petrus en Johannes.
Diverse engelen – dat wil zeggen voorgangers – priesters en diakenen in de gemeenten zijn de laatste jaren óf zelf weggegaan óf zijn door het apostolaat buiten de groep gezet dan wel zo onder druk gezet dat zij zich wel terug moesten trekken. Het puntje bij het paaltje is vrijwel altijd dat een in diskrediet geraakte dienaar niet gehoorzaam genoeg geweest zou zijn tegenover het apostolaat. Naar gemeenteleden presenteert men dit alsof de dienaren in alle gevallen zelf wilden weggaan. Het betreft veel te veel verdwenen dienaren om deze uitleg aannemelijk te maken. Deze voorstelling van zaken is op zijn minst erg eenzijdig. De meeste dienaren wilden helemaal niet weg en waren er doorgaans niet op uit oppositie tegen de apostelen te voeren.
Om het minste of geringste worden leden door de apostelen op het matje geroepen en daarbij wordt men steeds fanatieker. Velen zijn buitengesloten of wordt het functioneren onmogelijk gemaakt door bijvoorbeeld per e-mail aan te geven dat men op het hoofdcentrum Tabor in Groenekan niet meer welkom is, meestal zonder opgave van redenen (daar moet de betrokkene zelf maar achter komen). Een voorbeeld is het Taborverbod dat is opgelegd aan Marianne Solinger, de vrouw van de aartsengel-herder op Tabor, Cees Solinger.
Er is een behoorlijke leegloop gaande die mogelijk een vierde of zelfs een derde deel van de leden betreft. Naar schatting telde het KAW rond 2006 ongeveer 750 betrokkenen in Nederland en 250 in het buitenland. In totaal dus ongeveer 1000 leden. Anno 2018 zijn er waarschijnlijk bijna 500 leden van de Algemene Kerk in Nederland over en ruim 200 in het buitenland, vooral in Duitsland. Voor zover ik het kan overzien hebben de gemeenten Middelburg, Sliedrecht, Arnhem en Groenekan inclusief de kinderen alle vier meer dan 100 personen en in Makkum beslaat de groep ongeveer 25 mensen. Zo kom ik aan een aantal van tegen de 500 leden in Nederland en waarschijnlijk ongeveer 300 verzegelden. Als ik het globaal genomen juist taxeer zijn er plusminus 200 jonge mensen van onder de 21 jaar.
Lijst van dienaren die vertrokken zijn in binnen- en buitenland
Wat ik in het boek niet gedaan heb, doe ik nu: een opsomming geven van dienaren die buiten de AK gekomen zijn in de periode 2000-2016. Het heeft er veel van weg dat de AK-leden dit alles hebben geslikt en er geen vragen over durfden te stellen. De lijst is waarschijnlijk niet helemaal volledig, maar verhoudingsgewijs betreft het veel dienaren in zo’n kleine gemeenschap van in totaal nog zo’n 700 personen.
De verklaring van het apostolaat is dat zij er allemaal voor kozen buiten de gemeenschap te komen. Dat is een halve waarheid, want zij zijn in de allermeeste gevallen door een traject met hoge dienaren heengegaan, waarin zij onder druk gezet werden en bij hen de geestelijke duimschroeven werden aangedraaid (volgens meerdere getuigenissen van oud-dienaren die mij bereikten, JdB). Feit is dat het apostolaat in eigen ogen nooit oorzaak geweest is of aanleiding kan zijn dat mensen buitengesloten zijn. Blijkbaar hebben de apostelen geen fouten gemaakt in de omgang met deze dienaren. In elk geval hebben zij nooit vergeving gevraagd aan wie dan ook van de dienaren die de wijk moesten nemen, omdat er voor hen geen plaats meer was in de AK.
Ik noem de namen van 35 dienaren die buiten de AK terecht kwamen per gemeente:
Maarssen:
- Hans de Kruijff, engel van Maarssen en coadjutor tot 2013.
- Martin de Kruijff, priester te Maarssen tot 2012.
- Ad de Kruijff, priester te Maarssen tot 2000?
- Jos Plum, priester in Maarssen tot 2012.
- Rein Bonhof, diaken in Maarssen tot 2012.
- Melis Twillert, priester te Maarssen tot ongeveer 2008?
- Tom van Es, hulpengel te Maarssen tot 2008?
- Martin Noordzij, priester te Maarssen tot 2012.
- Utrecht
- Piet van Heijningen, apostolisch evangelist en engel van Utrecht (tot 2001).
- Adrian Los, engel van Utrecht (van 2001-2010).
- Pieter Donkers, priester- te Utrecht tot plusminus 2013.
- Edo van der Maas, priester te Utrecht tot 2008.
- Paul Hollander, priester-profeet te Utrecht tot 2009.
- Arie Schilling, priester te Utrecht tot 2013?
Sliedrecht:
- Joop van den Dool, priester-ouderling te Sliedrecht tot 2014.
- Jan Huisman, engel van Sliedrecht tot 2013.
- Kees Bezemer, priester te Sliedrecht tot 2010.
- Gert van Tent, diaken te Sliedrecht tot 2012.
- Henk van Soest, diaken te Sliedrecht tot 2000?
Middelburg:
- ·Bram van Moolenbroek, priester te Middelburg.
- Henk Vermeulen, priester te Middelburg.
- Stefan de Wijs, diaken te Middelburg.
Arkel:
- Jan van Nifterik, engel van Arkel tot 2008, in 2010 uit de AK. Is ruim 50 jaar in het Werk geweest).
- Koos Isarin, diaken te Arkel tot 2010.
Rozenburg:
- Tonny Jacobse, priester te Rozenburg.
- Arend van Hartingsveldt, diaken te Rozenburg tot 2012.
Makkum:
- Menno Kosters, engel van Makkum (tot plusminus 2003?).
Duitsland, Herne-Castrop:
- Martin Pogorzelski, engel van Herne-Castrop (D) tot 2002.
- Friedhelm Peters, aartsengel-profeet te Herne-Castrop (D) tot 2002.
Duitsland, Leipzig:
- ·Tobias Lindemann, priester te Leipzig (D) tot 2016.
Londen:
- Jonathan Pitts, engel te Londen tot ongeveer 2005?
N-Ierland, Rostrevor:
- Eugene Boyle, aartengel-profeet in Rostrevor, N-Ierland tot 2012.
Minneapolis:
- Paul Kyle, aartsengel te Minneapolis tot 2012 (Hij is ook de schrijver van Opwekking 237 ‘Jezus wij verhogen U, wij erkennen U als Heer…’ Met het terugkerende: ‘Als wij aanbidden, bouw Uw troon…Kom, Heer Jezus en neem Uw plaats’).
- J. Zwier, dienaar in Minneapolis tot 2012.
- Ben Tucker, diaken in Minneapolis tot 2012.
Ondoorzichtig financieel beleid
Hoewel er een jaarverslag is en er zowel kascontrole als accountantscontrole plaatsvindt, zijn de geldstromen niet transparant voor de gewone leden die trouw hun tienden aan de Algemene Kerk schenken. De leden hebben er geen idee van wat de verkoop van kasteel de Bruinhorst in 2009 heeft opgeleverd en waar dat geld vervolgens aan is besteed. Welnu, uit het kadaster bleek dat de Bruinhorst € 1.525.000,00 heeft opgeleverd. De verkoop van het pand Herenstraat 17 in Utrecht met de kapel in de tuin vond plaats in 2015, waar het KAW-Utrecht vanaf 1969 een thuisbasis had. Broeder Johan Bos had dit pand in 1969 gekocht voor de groep die uit Nieuw-Zeeland terugkeerde na het overlijden van apostel Leo Bos daar in 1968.
Het pand stond te koop voor 1,2 miljoen op Funda. De gemeenteleden zijn niet op de hoogte van het verkoopbedrag en hebben er geen notie van wat voor bestemming dit geld heeft gekregen.
Kennelijk worden de financiën beheerd op basis van vertrouwen in de aartsdiaken, de engelen (=voorgangers) en de apostelen. Ik zeg niet dat er onregelmatigheden hebben plaatsgevonden. Daarvoor ontbreekt het bewijs. Wel teken ik aan dat het behoort tot het normale christelijke fatsoen om gemeenteleden van de Algemene Kerk die hun tienden offeren aan het Werk openheid dienen te krijgen over de begroting, de balans en de reserves.
De leden van de AK geven 10% van hun inkomen voor het Werk en velen doen daar nog een schepje bovenop.
De twee getuigen, de eerstelingen en de hoge pretenties die men koestert
Gezegd wordt dat Henk van Wijk en Wiebe Tilstra zich sinds 2004 beschouwen als de twee getuigen, de Mozes en de Elia van de eindtijd uit Openbaring 11 en Zacharia 4. In het algemeen geldt dat wonderlijke invullingen worden gegeven aan bijbelse profetische lijnen en getallen. Bijvoorbeeld ‘tijd, tijden en een halve tijd’ uit de Openbaring is geen drie en een half jaar, zoals de meeste uitleggers menen, maar in het KAW 30, 60 en 15 jaar. Dit wordt ingekleurd door en praktisch ingepast in de gebeurtenissen in de eigen, kleine gemeenschap:
- 1901 overlijden Woodhouse,
- 30 jaar= half uur stilte (een tijd van wachten);
- 1931: begin van de werking van de Geest op Tabor;
- 60 jaar: tijd van br. J.L. Bos;
- 1991: oprichting altaar in Makkum;
- Een halve tijd: 15 jaar= tijd van de twee getuigen;
- 2006: opstanding van de twee getuigen en begin Nehemia-werk.
- De oogst is begonnen, 2010. Dit werd gezien met het oog op Minneapolis: de oogst vindt plaats in het midden van Jer-USA-lem (Ezech. 9), waarbij de USA in Jeruzalem dan zou verwijzen naar de Verenigde Staten.
Dat is duidelijk inlegkunde. Men laat de Bijbel typologisch buikspreken en met grote willekeur krijgen bijbelse aanduidingen een verwrongen toepassing in de krampachtige eindtijdvisie die binnen het Werk heerst.
Van het Werk in de USA te Minneapolis (waar Paul Kyle aartsengel was) is sinds 2012 niets meer over. Dit zogenaamde licht (=profetie, visioen of droom) is dus geen waarheid geworden in de praktijk. Er is niets te zien van de oogst. Wat schromelijk ontbreekt, is dat de AK een dergelijke profetische miskleun openlijk erkent en hardop het onjuist geblekene ervan belijdt en rechtzet.
De naam Benjamin in Ps. 80 wordt van toepassing verklaard op apostel Arie Nieuwland en de namen Efraïm en Manasse op de apostelen Henk van Wijk en Wiebe Tilstra. Het is hachelijk, om niet te zeggen gevaarlijk, zo om te gaan met typologie in de Bijbel en dit in verband te brengen met personen in je eigen groepering.
Er zijn in de AK heel veel profetische uitingen geweest. Als die niet uitkwamen en ernaast bleken te zijn, werd daar niet eerlijk op teruggekomen dat men de plank had misgeslagen, maar ging men zwijgend gewoon verder op het ingeslagen pad.
De roeping van de AK koestert hoge pretenties voor de eindtijd. De door het apostolaat van het Werk van 1935 met de Geest verzegelde gelovigen beschouwen zichzelf samen met de verzegelden onder het oude Werk van 1835 als de uitverkoren eerstelingen (Openb. 14:4; vergelijk Jak. 1:18; 2 Thess. 2:13). Zoals gezegd zien de beide apostelen Van Wijk en Tilstra zich als de twee getuigen van de eindtijd (Openb. 11; Zach. 4), als Mozes en Elia.
Ontnuchtering
De apostelen van de AK beginnen op leeftijd te komen. Wiebe Tilstra is 64 jaar en Henk van Wijk is 68 jaar. Wat gaat er gebeuren in de AK-gemeenschap als de Heer nog uitblijft te komen en we 15 à 20 jaar verder zijn en alle aspiraties en ambities van Henk en Wiebe als twee getuigen met een hoofdrol in de eindtijd niet uitkomen? Zal dat een ontgoocheling worden als de hoge pretenties niet vervuld worden in de praktijk? Komt men dan tot de rechte nuchterheid? Of geven hun opvolgers dan een draai aan de feiten?
Absolute gehoorzaamheid aan het apostolaat
Wie niet onvoorwaardelijk gehoorzaamt aan het apostolaat, kan buiten de gemeenschap worden geworpen of zodanig op een zijspoor gezet dat hij of zij niet meer actief kan functioneren. Dit heeft alle schijn van machtsmisbruik. Iemand die niet gehoorzaamt – in de ogen van de apostelen – wordt geschorst of in het jargon binnen de AK ‘de woestijn in gestuurd.’ Daarna is het buigen voor het apostolaat en door het stof gaan waarbij de betrokkene belijdt ‘niet goed gestaan te hebben’ tegenover de apostelen. Of als de ambtsdrager in kwestie dat volgens zijn geweten niet kan of niet wil, wordt het barsten en verdwijnt hij uit de Algemene Kerk, vrijwillig of gedwongen. Hoe legt het apostolaat hun vertrek uit? De apostelen zeggen dat dit de eigen keuze van zulke dienaren is. De foutieve verklaring die gegeven wordt dat dienaren ervoor kiezen zelf weg te gaan, wordt door het apostolaat verdedigd met de volgende omkering van de feiten: “je kiest ervoor niet gehoorzaam te willen zijn.” In deze kromme redenering plaats je je daarmee zelf buiten de gemeenschap. In werkelijkheid is de oorzaak de starre, onbeweeglijke opstelling van het apostolaat.
Ex-dienaren van de gemeenschap worden gezien als afvallig en besmet en als men ze op straat tegenkomt wordt men zelfs niet meer gegroet (zo bevestigde zuilevangelist Nico van Tent mij op mijn vraag daarover in een gesprek in het najaar van 2015 met een verwijzing naar 1 Kor. 5:11 en 2 Joh. 10, JdB). Men laat ze als melaatsen links liggen. In een preek van Henk van Wijk (opgenomen in hoofdstuk 17 van het boek ‘Zijt gij niet apostelen?!’ met bespreking, JdB) roept hij ook op tot het niet aan tafel zitten met de onrechtvaardigen en de verjaardag van ‘de zoon van Kajafas’ (bij wijze van spreken) niet bij te wonen.
Contactbreuken in families
Achter de schermen gebeurt er veel waarvan een gewoon, oprecht AK-lid geen weet heeft. Deze mensen zijn naïef en argeloos en vertrouwen erop dat het wel goed zit met wat de apostelen en de hoge dienaren (aartsengelen) doen. Dit heeft tot gevolg dat hij of zij ook nauwelijks meer geneigd is het te geloven als men het te horen of – zoals hier – te lezen krijgt. Ik kom met onloochenbare feiten.
Er is sprake van ernstige contactbreuken van ouders ten opzichte van hun kinderen of van kinderen tegenover hun ouders als er verdeeldheid is tussen gezinsleden die wel en die niet tot de Algemene Kerk (in enge zin) behoren. Waar het contact verbroken is, komt het voor dat een ouder niet op een bruiloft van een eigen kind wordt uitgenodigd, geen kaartje krijgt van geboorte van kinderen en naast de kinderen ook de kleinkinderen niet meer te zien krijgt. Hoe wrang en wreed is dat! De dienaren verschijnen niet op de begrafenis van hun ouders en hebben zelfs op het ziekbed van hun vader of moeder geen enkele blijk gegeven van belangstelling en betrokkenheid. Jezus Zelf echter spoorde zijn moeder Maria en de apostel Johannes tot wederzijdse genegenheid aan: “Vrouw, zie uw zoon” en “Zie, uw moeder.” “En van dat uur af nam de discipel haar bij zich in huis” (Joh. 19:26-27).
Families worden kapot gemaakt in verbindingen waar AK-invloed heerst. De verhalen hieromtrent zijn hartverscheurend en ontzettend pijnlijk voor de betrokkenen. De apostelen deinzen er niet voor terug om deze rigoureuze maatregelen in stand te houden (of zelfs dringend te adviseren het contact met familie te verbreken). Als zij dit niet adviseren, zoals zij opperen, dan blijft de vraag waarom zij niets doen om zulke desastreuze zaken tegen te gaan en te voorkomen. Dit komt vooral voor als de vrouw van de man met een bediening in de AK zelf niet deelneemt in de zogenaamde Algemene Kerk (in de smalle betekenis, JdB).
Dit alles wordt dan bijvoorbeeld gerechtvaardigd met teksten als Matth. 10:37: “Wie vader of moeder liefheeft boven Mij is mij niet waardig” en Luk. 9:60 “laat de doden hun doden begraven.” Het komt voor dat mannen het e-mailverkeer en het belgedrag van hun vrouwen controleren, zeker als die niet in de AK zijn.
Er worden banden doorgesneden met familieleden om niet besmet te raken door hen die niet de wil van God doen. De gelovigen in het KAW zijn in de optiek van de AK de geestelijke familie en zij doen de wil van God. Men handelt zo alsof er in de natuurlijke familie geen christenen zouden kunnen zijn.
Het problematische van het dubbellidmaatschap
AK-leden die tevens in een kerkafdeling participeren, zijn allengs kritischer geworden in hun kerk en steeds meerderen van hen storten zich helemaal in de AK en veel minder op het lidmaatschap van een kerkafdeling. In kerken waarbinnen AK-leden functioneren, wordt hun houding door andere kerkleden vaak als onzuiver aangevoeld. Ervaren wordt dat AK-leden subtiel een elitementaliteit demonstreren ten opzichte van de andere kerkleden en gemeenteleden aanspreken vanuit veroordeling en een hooghartige houding. Men is veel meer bezig met de eigen AK-groep, dan met de universele Kerk als geheel. AK-leden nemen doorgaans ook geen verantwoordelijkheid op als ouderling of diaken in de gemeente waar zij lid van zijn. Het kiezen met meerderheid van stemmen zien zij als Laodicea= volksregering.
De Algemene Kerk eist mensen bijna totaal op
Vroeger – zeker in de tijd van broeder Johan Bos – was men allereerst lid van een kerk en deed men het Werk erbij. Er was toen nog een bepaalde gemoedelijkheid, een informele manier van met elkaar omgaan die met het verstrijken van jaren langzamerhand geheel is verdwenen.
De AK spoort de leden nu regelmatig aan de dagelijkse, korte vieringen (morgen- en avondoffer genoemd) om 6.00 u. en 17.00 u. bij te wonen. Dit vergt enorm veel energie en tijd van de leden. De mensen MOETEN steeds meer in de AK en het is zelden of nooit goed genoeg! Sommige leden staan onder een onverantwoord hoge pressie. Dit is een trek die nagenoeg altijd voorkomt bij bewegingen die een hang richting het sektarische hebben.
Macht en manipulatie van de apostelen
Voor bijna elke beslissing vragen de leden om advies aan het apostolaat. Besluiten worden vaak genomen op grond van profetische aanwijzingen of visioenen. De uitleg van deze geestesuitingen vindt plaats volgens de interpretatie van de apostelen. Heeft men bijvoorbeeld een dienaar in de gemeenschap in een gezicht als een ‘gesluierd persoon’ gezien, dan haalt men daaruit een negatieve, goddelijke aanwijzing over die persoon en de betreffende persoon wordt daar ook op aangesproken. Dit veroorzaakt veel pijn als de geestesuiting ten onrechte op de verkeerde persoon van toepassing wordt verklaard.
Manipulatie (manus= hand, manipulatie betekent zoveel als ‘iemand naar je hand zetten’) is daarbij zeker een gevaar, vooral omdat we weten dat er geen vragen mogen worden gesteld over de gang van zaken.
Het biechtgeheim waarbij mensen persoonlijke moeiten vertrouwelijk delen met het apostolaat wordt geregeld geschonden, omdat op een gegeven moment uitkomt dat er elementen uit gesprekken doorverteld zijn aan andere hoge dienaren.
Velen leven onder psychische druk en angst voor de macht, de manipulatie, de intimidatie en de controle van de apostelen. Ex-leden zijn verwond en beschadigd. De uitgeoefende tirannie leidt tot geknakte mensen die geïndoctrineerd en gehersenspoeld zijn. Het lijkt niet meer primair om de gehoorzaamheid aan Christus en aan de Bijbel te gaan, maar om de absolute onderwerping aan het apostolisch gezag van Henk van Wijk en Wiebe Tilstra. In de gemeenschap heerst onder de gelovigen een volgzaam, gelaten en gedwee klimaat.
Achter de schermen
Veel leden van het Katholiek Apostolisch Werk zijn oprecht. Door een betoverende werking die van de goede facetten van de AK uitgaat, raken mensen gedeeltelijk verblind voor de kwalijke kanten. Veel probleemgesprekken achter de schermen worden niet opgemerkt door de gewone, trouwe leden. Zij merken niet of in onvoldoende mate dat de door hun geliefde apostelen achter de coulissen niet zo hoffelijk en mild met mensen omgaan als zij in goed vertrouwen denken.
Hierdoor worden zij op het verkeerde been gezet en sommigen menen dat ik mij in mijn onderzoek door satan laat gebruiken om het Werk aan te vallen. Daar heb ik toch helemaal geen belang bij. Ik tracht slechts eerlijk aan te tonen waar het niet pluis is in de AK en waar de daden van het apostolaat niet deugen. Dat heb ik gedaan op basis van 2 of 3 getuigen. Veel dienaren en leden zijn de dupe geworden van de op hen uitgeoefende pressie. Er zijn veel meer dan drie betrouwbare getuigen die mijn waarneming kunnen bevestigen.
Eerherstel en rehabilitatie
Zelfs mannen als Piet van Heijningen en Jan van Nifterik, die beide zo’n 50 jaar hebben gefunctioneerd, moesten in het Werk het veld ruimen onder de strenge bewindvoering van de apostelen van de AK. Beide inmiddels overleden broeders hebben hun hele leven gegeven voor de Heer en het Werk. Hun verdiensten uit het verleden werden kennelijk niet meer hooggeacht en gewaardeerd, maar ook zij werden uit de gelederen van het KAW gerangeerd. Zulke mannen verdienen rehabilitatie, eerherstel! Wanneer is het apostolaat daartoe bereid? Inderdaad, dat zal bij henzelf persoonlijke verootmoediging gaan kosten dat ook zij grote fouten hebben gemaakt en dat lang niet al hun beslissingen uit God waren.
Wantoestanden
Voor de zich in sektarische richting ontwikkelende geloofsgemeenschap moet beslist gewaarschuwd worden. Wij willen deze ontmaskeren als een ongezonde beweging die gesloten leeft en waarbinnen momenteel vreemde toestanden voorkomen.
We denken bijvoorbeeld aan een hoge dienaar die de sloten van zijn huis verving, zodat zijn vrouw – die niet in het Werk, maar in de kerk is – niet meer naar binnen kon. Zij waren in gemeenschap van goederen getrouwd en het wisselen van de sloten om de toegang tot het huis aan de vrouw te ontzeggen is lijnrecht in strijd met de Nederlandse wet. Menselijk gesproken is dit al erg onfatsoenlijk. Als zij juridische hulp had gevraagd, was dit ongetwijfeld aangepakt en de betrokken vrouw in het gelijk gesteld. In een poging om haar huwelijk te redden heeft de vrouw dit uit coulance niet gedaan. De betreffende dienaar, Frank Solinger, is nota bene apostolisch profeet op Tabor en op zijn initiatief is de echtscheiding in 2017 definitief doorgezet, hoewel er van bijbelse gronden daarvoor geen sprake was. Het apostolaat heeft hem voortdurend de handen boven het hoofd gehouden en hem niet van scheiding weerhouden. Dat moet aan de kaak gesteld worden, te meer daar het om een gemeenschap gaat die altijd fel tegen echtscheiding en hertrouwen was.
Tot nu toe is de AK nog met zulke schrijnende situaties weggekomen. Maar men moet er niet op rekenen dat men hiermee ongezien maar door kan gaan. Het wordt wel degelijk opgemerkt. Ik heb er met mijn boek de schijnwerpers op gezet. Er hangen overal ‘geestelijke camara’s’: de Heer ziet het en merkt het kwade terdege op dat niet welgevallig is in Zijn ogen!
Onder dienaren in de aartsengelrang – dat wil zeggen dat zij op bovengemeentelijk niveau functioneren – komt het voor dat men scheidt van tafel en bed in de praktijk of zelfs tot definitieve echtscheiding overgaat zonder bijbels geldende redenen (er is namelijk geen sprake van overspel of kwaadwillige verlating).
Dit staat volledig haaks op de strenge opvatting binnen het KAW over huwelijk en echtscheiding en de ‘uitweg’ die men kiest is het standpunt dat voor God – geestelijk gezien – het huwelijk in stand blijft. Alsof dit een legitiem alibi is om op aarde als mens te scheiden wat God heeft samengevoegd (Matth. 19:6). Het lijkt erop dat men de echtscheiding voornamelijk ziet als een papieren kwestie, maar echtbreuk is er volgens de AK niet, want het huwelijk blijft in Gods ogen intact en hertrouwen is uitgesloten zolang beide partners leven. Een uiterst kromme redenering!
Men is op grond hiervan overigens ook fel op alle mensen die hertrouwen na een scheiding. Er wordt daarbij nauwelijks gekeken naar de diverse oorzaken van scheiding. Het is voorgekomen dat mensen uit de kerkafdelingen die hertrouwd zijn na scheiding van KAW-‘ers in hun kerk het verwijt kregen in overspel te leven. Het KAW zou er beter aan doen de hand in eigen boezem te steken en zich te concentreren op de perikelen in de huwelijkspraktijken in eigen kring. Die zijn een trieste zaak.
Het huwelijk op het spel
Staat de laakbare handelwijze van Frank Solinger tegenover zijn wettige vrouw (Mal. 2:14-16) op zichzelf? Nee, ik ken vier voorbeelden van echtscheiding in de AK vanwege ‘het Werk.’
In 2005 al werd Bert Clarenbach geforceerd tot scheiding van zijn vrouw Wilma Solinger (profetes op Tabor) na jarenlang huwelijkspastoraat door Henk van Wijk. Het Werk speelde hierbij de ‘zwarte piet’ alleen aan Bert Clarenbach toe, maar dat is de halve waarheid.
In Leipzig vluchtte in 2016 de vrouw van de Duitse coadjutor Kruschwitz naar Zwitserland, blijkbaar vanwege de drukkende strengheid in huwelijk en/of AK. Een bron dichtbij zegt dat zijn vrouw hem heeft verlaten wegens ‘mishandeling’ door haar man (geestelijke mishandeling of fysieke mishandeling? JdB). Toen een andere dienaar daarover vragen stelde en opmerkingen maakte naar de apostelen of dit zo wel kon in de Algemene Kerk, werd hij door het apostolaat geëxcommuniceerd. De apostelen houden helemaal niet van bemoeienis met hun stringente beleid.
In 2018 liet engel-evangelist Jan Mook zich na nota bene 48 jaar huwelijk scheiden van zijn vrouw. Hij had daar geen enkel bijbels criterium voor. Zijn vrouw is volop actief in de kerk en dat was naar de vroegere maatstaven in het KAW onder apostel Johan Bos (heengegaan in 1997) prima.
De jurist in het Werk, Job Keijser, zal Jan Mook wel geholpen hebben bij deze betreurenswaardige stap. Daarmee ben je dus medeplichtig aan een verkeerde daad in Gods ogen (Job Keijser was zelf engel van Den Haag en werd in 2015 door het apostolaat uitgerangeerd, maar is vrij spoedig met berouw teruggekeerd naar de AK, JdB).
Het lijkt erop dat dienaren met een niet in het Werk zijnde vrouw hun gevoelsleven knevelen en onder aandrang van het apostolaat gewoon (? JdB) gaan scheiden. En die vrouwen maar wassen en koken voor hun bijna voortdurend op Tabor bivakkerende man. Wie is de volgende dienaar die de echtscheiding aanvraagt? Als de apostelen niet adviseren tot scheiding, wat zij hardop beweren, dan doen zij er bar weinig aan om zo’n breuk te voorkomen. Zij kunnen in de AK immers door hun apostelschap een grote ingrijpende invloed aanwenden. Het apostolaat doet kennelijk niets om na 48 jaar huwelijk van de fam. Mook deze toch dwaze breuk tussen mensen van boven de 70 te verhinderen. Dit echtpaar was op weg naar hun gouden huwelijksjubileum, maar deze droom werd wreed door het Werk verstoord. Het lijkt erop dat engel-evangelist Jan Mook zo’n rigoreus besluit genomen heeft onder de zware beïnvloeding van de (bij hem geïndoctrineerde) handelwijze van de apostelen die zelf ook familiebreuken gepleegd hebben. Kennelijk is hij zo gehersenspoeld dat hijzelf een willoze persoon geworden is die in de ban is van het apostolaat en voor hen alles doet. Het is een laffe daad naar zijn vrouw, al wordt die in de AK misschien als een heldendaad beschouwd. Kan men dit een wijze beslissing voor Gods aangezicht noemen? Natuurlijk niet, want God haat de echtscheiding en niet één doet zo die voldoende geest heeft (Mal. 2:15-16).
In de liturgie bidt men – in een aan de liturgie toegevoegd gebed – vroom voor de christelijke huwelijken. Ik citeer uit de tijdelijke gebeden dat als los inlegvel in het dienstboek van de AK zit en zet dat cursief:
“Wij bidden U voor allen, die als man en vrouw door het huwelijk met elkaar verbonden zijn. Wilt U hen daarin rein en heilig bewaren [, voor U en voor elkaar, te midden van de aanvallen van de duivel, de verleidingen van de wereld en die van hun eigen hart. Geef dat de eenheid van Christus met zijn kerk in ieder christelijk huwelijk werkelijk wordt uitgebeeld, zoals U hebt bedoeld]. Amen.”
Ondanks dit fraaie gebed staat de praktijk in de AK hier volledig haaks op. Dit gebed komt over als je reinste huichelarij, een daad van hypocrisie van jewelste. Het klopt niet met de waargenomen praktijken in eigen gelederen. De apostelen adviseren, dan wel bevestigen gebroken huwelijken als zij menen dat ‘de wil van God’ een echtbreuk rechtvaardigt. Zoals gezegd, de apostelen hebben ook in eigen familie contactbreuken gemaakt die ernstig zijn en beslist niet stroken met wat de Bijbel leert. Het staat dwars tegenover de naastenliefde (in het boek daarover meer in hoofdstuk 22). Zo verscheen Henk van Wijk niet op de begrafenis van zijn tot de Nederlands Gereformeerde kerk behorende ouders en bezocht hij ze niet eens op hun ziekbed. Het is kenmerkend geworden voor de harde wijze van handelen van de AK.
Misstanden aan het licht
Ik schrijf dit omdat de misstanden in deze gemeenschap openbaar moeten komen. Daarom geef ik een duidelijk signaal af. Het is belangrijk dat mensen op hun hoede zullen zijn voor deze beweging die onder het mom van het doen van schuldbelijdenis en voorbede schone, maar holle klanken produceert. Henk van Wijk noemde Tabor zelfs eens de ‘grootste voorbede-centrale’ ter wereld. Dit alles wordt omlijst door een vroom decorum van plechtige, liturgische diensten door mannen met het uiterlijk vertoon van lange ambtsgewaden, kledij die in het Nieuwe Testament niet voorkomt. Daar gaat het voornamelijk over God aanbidden in geest en waarheid (Joh. 4:20-24). Hun werken getuigen van zeer weinig respect in de omgang met de medemens, de medebroeder en -zuster die in de knel komt en angst aangejaagd wordt. In de AK heerst een angstcultuur voor de macht van de apostelen. Dat blijkt uit zinnetjes als: “niet zeggen dat ik jou aan de telefoon heb gehad, hoor” of: “niet doorgeven dat ik jou gezien en gesproken heb.” O wee, er zouden zomaar represailles op kunnen volgen…
De gewone broeders en zusters in de Algemene Kerk zijn vaak oprecht in hun geloof. Zij zijn gehecht aan de liturgie van de diensten en velen hebben deze als mooi ervaren door de jaren heen en zijn erdoor gezegend. Velen van hen hebben nog steeds geen idee van de intriges en manipulatieve gedragingen en daden die achter de schermen plaatsvinden, waardoor vele aartsengelen, engelen (=voorgangers), priesters en diakenen hun bediening in het Werk hebben moeten opgeven. De apostelen zeggen tegen gemeenteleden dat die dienaren allemaal zelf de AK verlaten hebben, maar dat is qua aantallen volstrekt ongeloofwaardig in een verhoudingsgewijs niet grote gemeenschap. Zoals blijkt en aangetoond kan worden uit de lijsten met dienaren gaat het om meer dan 30 personen in de afgelopen 15 jaar.
Het vertrekken van zoveel dienaren wordt door de AK verklaard met de woorden van Paulus in 2 Tim. 1:15: “Allen in Asia hebben zich van mij afgekeerd” en in 2 Tim. 4:16: “Allen hebben mij in de steek gelaten.” De situatie bij Paulus was wel heel anders naar mijn begrip. Bijv. Demas verliet hem “uit liefde voor de tegenwoordige wereld” (2 Tim. 4:10), dat wil niet zeggen dat hij een ongelovige werd, maar hij bleef – hoogstwaarschijnlijk – een christen die een rustig aards leven wilde leiden, terwijl je in de omgeving van Paulus altijd lijden en verdrukking te wachten stond. Demas wilde de prijs van de vervolgingen ter wille van het evangelie niet langer betalen, maar de tekst hoeft zeker niet te betekenen dat hij verloren ging.
Bij de AK is ‘het afkeren en in de steek laten’ veroorzaakt door een regime waarbij de getroffen dienaren geen schijn van kans kregen. Deze mensen zijn echt niet allemaal verdwenen omdat ze het Werk ontrouw wilden zijn. Zij wilden echter op een gezonde, evenwichtige en bijbelse wijze functioneren, in plaats van een speelbal te worden van de heerschappij van de apostelen van de AK.
Zij werden soms beschuldigd van eigen autonomie in plaats van de verschuldigde gehoorzaamheid ten toon te spreiden tegenover het apostolaat. Echter, zij kregen niet de ruimte om naar hun eigen geweten te handelen en de meesten van hen kwamen helemaal niet in verzet en voerden helemaal geen oppositie tegenover het apostolaat. De apostelen zouden zich bezig moeten houden met het gebed en de bediening van het Woord (Hand. 6:4) en het stichten van gemeenten. Zij bemoeien zich in de Algemene Kerk echter met alles, niet alleen met geestelijke dingen, maar zelfs met het controleren van allerlei aardse zaken (bijv. of gemeenteleden op vakantie mogen, of ze mogen verhuizen, of ze een boek mogen uitgeven, hoe ze hun huis ingericht hebben, enzovoort).
De liefde is teloor gegaan
Men zegt in de AK dat men God meer liefheeft dan mensen. Daarbij vergeet men dat het tweede gebod om de naaste lief te hebben als zichzelf gelijk staat aan het eerste gebod (Matth. 22:34-40).
De positieve omgang met de medemens is in de AK in het vriesvak gezet. Kille en ijzige reacties komen in het tegenwoordige Werk veel voor. Men schroomt er niet voor te weigeren op begrafenissen te verschijnen van eigen ouders en de apostelen geven hierin het slechte voorbeeld. Dat is in ieder geval gebrek aan normaal menselijk fatsoen en bovendien geeft het blijk van een ongeestelijke handelwijze.
Als men het over liefde heeft in de AK, dan gaat het vooral over de liefde tot de waarheid. De AK brengt geen liefde op voor mensen die eens tot haar leden behoorden, maar nu in hun ogen afvallig zijn geworden.
Wat zegt de Bijbel echter? Het is gemakkelijk om te beweren God die je niet ziet lief te hebben, maar ondertussen de ander die je ziet NIET lief te hebben. Hierbij de betreffende passage uit Gods Woord:
“Geliefde broeders en zusters, als God ons zo heeft liefgehad, moeten wij ook elkaar liefhebben. Niemand heeft ooit God gezien. Maar als we elkaar liefhebben, blijft God in ons en is zijn liefde in ons ten volle werkelijkheid geworden.”…”De liefde laat geen ruimte voor angst; volmaakte liefde sluit angst uit, want angst veronderstelt straf. In iemand die angst kent, is de liefde geen werkelijkheid geworden. Wij hebben lief omdat God ons eerst heeft liefgehad. Als iemand zegt: ‘Ik heb God lief’, maar hij haat zijn broeder of zuster, is hij een leugenaar. Want iemand kan onmogelijk God, DIE HIJ NIET GEZIEN HEEFT, liefhebben, als hij de ander, DIE HIJ WEL ZIET, niet liefheeft. We hebben dan ook dit gebod van hem gekregen: wie God liefheeft, MOET ook de ander liefhebben” (1 Joh. 4:11-12,18-21, NBV).
De vreugde is verdwenen
Niet alleen de liefde is weggeëbd in de AK, ook de blijdschap is allengs verdwenen. Vroeger sprankelende en joviale christenen in het Werk met een vreugdevol geloof in Christus zijn mensen geworden die hard geworden zijn. Zij zijn door al het ‘moeten’ hun blijdschap kwijtgeraakt. Maar deze geloofskenmerken zijn als vrucht van de Geest onmisbaar (Gal. 5:22).
Risicogemeenschap
Ik wil een krachtige waarschuwing geven voor deze katholiek-apostolische stroming die zich De Algemene Kerk noemt. De beweging is hoogstwaarschijnlijk omstreeks 1935 met goede motieven begonnen, maar De AK is verworden tot een sektarische beweging, waar geestelijk machtsmisbruik en psychische terreur plaatsvindt.
Het is belangrijk voor mensen die met de gemeenschap in aanraking komen te weten, dat deze een risicogemeenschap vormt. Er zijn sektekenmerken aan te wijzen. Ik merk op dat er sprake is van:
- Het apostolische gezag dat aan de top van de hiërarchische piramide staat. Dit voert tot onvoorwaardelijke gehoorzaamheid aan het apostolaat dat alleen aan God verantwoording schuldig is. Dit gaat ten koste van het individuele geweten van de gelovigen.
De (kleine) Algemene kerk (lees: KAW) is belangrijker geworden dan de (grote) Algemene Kerk waar alle christenen deel van uitmaken. Waar de Kerk in het boek van Henk van Wijk ‘De dans van de blinde bruid’ in het jaar 2000 evenwichtig wordt beschouwd als heilig EN katholiek (=algemeen), is deze verhouding helemaal uit lood geraakt en daardoor is de balans verstoord. De nadruk ligt nu op de heiligheid van een keurgroep (het Werk van 1935) ten koste van de katholiciteit van de Kerk.
- Een exclusief denken (wij worden geleid door een unieke viervoudige bediening). Dat houdt in: anderen uit- of buitensluitend die niet tot de besloten groep behoren. De Algemene Kerk is niet zo algemeen als de naam die daaraan doet denken. Mensen die tegen KAW-leden zeggen “ik behoor ook tot de Algemene Kerk” krijgen dit uit de mond van hen de laatste jaren niet meer bevestigd.
- Een elitaire houding (wij hebben geestelijk meer licht dan andere christenen). Dat wil zeggen: als een elitechristen of elitegemeenschap kijkt men neer op andere christenen die het minder zouden doen dan zij of men doet neerbuigend over andere kerken of geloofsgemeenschappen die op een geestelijk lagere trede zouden staan. Dat kan zelfs gebeuren onder veel schuldbelijdenissen, verootmoediging en voorbede voor de Kerk. “Gij echter, wat oordeelt gij uw broeder? Of ook gij, wat minacht gij uw broeder?” (Rom. 14:10).
- De geheimzinnigheid van wat binnen het Werk geloofd wordt en gebeurt, omdat men de parels niet voor de zwijnen wil werpen. Men ziet het zo dat de geheimenissen van God alleen zijn voor degenen die in dit Werk worden ingewijd door verzegeling van hun apostelen tot het eerstelingschap. Daarin beschouwen zij zichzelf als uniek.
- Krampachtig leven in het perspectief van de eindtijd speelt een hoofdrol. Men perst Bijbelteksten in het stramien van de eigen, kleine groepering en verklaart ze van toepassing op de eigen apostelen. Daardoor raakt men het zicht kwijt op het grote geheel van de christenheid en is de geloofsverwachting niet meer ontspannen.
- Er heerst een onderwaardering en zelfs een minachting voor bloedbanden. Onder het motto van het doorvoeren van de wil van God verbreekt men de familiebanden, zelfs als het christenen betreft. Criterium lijkt te zijn: wie niet in het Werk van 1935 is, doet de wil van God niet.
Kenmerken van sektarisch denken
In mijn boek ‘In het huis Mijns Vaders…’ een fascinerende ontmoeting met vijf onbekende geloofsgemeenschappen (2015, Uitgeverij Ipenburg) heb ik de basiskenmerken van sektarisch denken nader beschreven. Een aantal daarvan ben ik tegengekomen in de AK. Ik volsta hier met het vermelden van deze typeringen zonder ze uit te werken. Ieder die de AK uit ervaring kent, kan zelf zien welke punten op hen van toepassing zijn.
Identificatie van een christelijke sekte of een naar het sektarische neigende christelijke groepering kan gemakkelijker worden gemaakt als we weten wat zij leren over:
- Wie Jezus Christus is
- Wat hun gezagsbron is: de Bijbel of de Bijbel plus …
- Hoe het leiderschap is: dienend of heersend (door macht of op een voetstuk geplaatst worden door de volgelingen)
- Wat de weg van redding is
- De wijze waarop zij in verhouding staan tot andere christenen
Deze vijf punten kunnen als eerste toetsstenen worden gebruikt.
Vervolgens geef ik twaalf kenmerken die typerend zijn voor sektarisch denken:
- Naast Christus treden de persoon van de stichter en de huidige leider(s) van de beweging op de voorgrond
- Naast de Bijbel als Gods Woord komen de geschriften en/of openbaringen van de grondlegger van de groep (of zelfs: worden deze maatstaf van of leeswijzer bij de Bijbel)
- De eigen beweging of groep wordt gezien als de enige echte kerk, Gods ware gemeente en/of (de vorming tot) de Bruid van Christus
- De meeste naar het sektarische neigende, christelijke groepen werken vooral onder christenen om hen in hun groep in te lijven, maar evangeliseren weinig onder heidenen
- Onderwaardering van de rechtvaardiging uit het geloof en overbeklemtoning van de rechtvaardiging uit goede werken (zich houden aan regels)
- Overaccent op een deelwaarheid of een eenzijdige nadruk op een bepaald punt
- Onderwaardering van studie, familiebanden en hobby´s
- Ongezond omgaan met geld en/of macht en/of seks
- Geheimzinnige geslotenheid betreffende de geloofsinhoud
- Opgedrongen gelijkvormigheid
- Krampachtig leven in het perspectief van de eindtijd
- Manipulatie, intimidatie, indoctrinatie en controle spelen een niet geringe rol
Website en toegankelijkheid
De website is kort van stof en vaag. De website biedt geen contact- en adresgegevens van de kapel Tabor te Groenekan en evenmin van de plaatselijke gemeenschappen die doordeweeks eucharistievieringen hebben. Er is slechts de mogelijkheid om via een contactadres informatie te vragen:
Kerkgenootschap De Algemene Kerk
T.n.v. JCT van Wijk
Postbus 126
3360 AC Sliedrecht
Zo houdt de AK zelf de controle over wie bij hen toegang krijgt. Mensen met belangstelling komen bij de evangelisten terecht die als een soort sluiswachters de doorgang vrijmaken of gesloten houden al naar gelang hun screening van nieuwe mensen uitpakt. Jasper Stam, de aartsengel-evangelist van Tabor, noemde dit in een gesprek met mij ‘het bewaken van de geestelijke orde.’ Gelukkig heeft onze Heer Jezus nooit zo’n toelatingsbeleid ingesteld en de bijbelse apostelen en evangelisten gingen beslist niet zo te werk.
We lezen in 1 Kor. 14:23: “Indien dan de gehele gemeente bijeengekomen is en allen in tongen spreken, en er komen toehoorders of ongelovigen binnen, zullen zij niet zeggen, dat gij wartaal spreekt? Maar als allen profeteren en er komt een ongelovige of toehoorder binnen, dan wordt hij door allen weerlegd, wordt hij door allen doorgrond, het verborgene van zijn hart komt aan het licht en hij zal zich ter aarde werpen, God aanbidden en belijden, dat God inderdaad in het midden is.”
Zonneklaar staat hier dat het zeer wel mogelijk is dat ongelovigen of toehoorders zomaar op de samenkomst komen, maar ook wat voor goede geestelijke uitwerking dat kan hebben. De half-geheime bijeenkomsten van de AK zijn een sta-in-de-weg voor nieuwe mensen. Zo’n blokkade zou geslecht moeten worden.
Asielzoekers
De laatste jaren werft de AK vooral onder asielzoekers die men alleen maar helpt als ze trouw naar de diensten komen. Op Tabor komen nu zo’n drie gezinnen van vluchtelingen. Uiteraard betreft het hier een doelgroep die afhankelijk is en daardoor in een kwetsbare positie zit waardoor men beïnvloedbaar is. Het is een dubieuze praktijk om zich juist op deze groep te richten.
Bezinning
We hopen dat mensen binnen de gemeenschap na zullen gaan denken over wat er in werkelijkheid gebeurt achter de façade van de plechtige, liturgische diensten. In plaats van klakkeloos hun apostelen te volgen is er broodnodig bezinning en zelfreflectie nodig op de meedogenloze manier waarop met mensen omgegaan is/wordt in de naam van God.
Dat de apostelen zich zullen bekeren van hun rigide, strakke en liefdeloze koers ten opzichte van alle vertrokken dienaren en zich zouden verootmoedigen over het aangerichte leed door meestal onnodige familiebreuken is mijn vurige wens.
Dat de AK open en transparant zal worden over de inhoud en de uitwerking van datgene wat binnen het KAW geloofd wordt, zou een heilzame koerswijziging kunnen zijn. Een christelijke groepering die Christus navolgt zou geen enkele reden moeten hebben om daarover geheimzinnig, stiekem en terughoudend te zijn. Tenzij men misschien iets te verbergen heeft.
Dat oprechte gelovigen binnen de AK werkelijk licht van God zullen ontvangen, opdat hun ogen opengaan voor de kwalijke kanten van de AK, is mijn gebed. Wat zou het mooi zijn als de AK tot inkeer kwam en terugkeerde naar de oorspronkelijke bedoeling: een kleine interkerkelijke gebedsbeweging zijn die tot zegen kan zijn voor de grote Algemene Kerk.
Opstapje
Dit geschrift is slechts een opstapje. Naast deze gecomprimeerde brochure verwijs ik graag naar mijn uitvoerige bij Uitgeverij Ipenburg in 2017 verschenen boek ‘Zijt gij niet apostelen?!’ over het Katholiek Apostolische Werk oftewel de Algemene Kerk waarin de geloofsgemeenschap uitgebreid wordt besproken. Het binnen dit beknopte bestek beperkt aangereikte is daarin met veel meer argumenten en voorbeelden onderbouwd. De achterin in deze brochure geplaatste inhoudsopgave van het boek geeft een eerste indruk.
Daarnaast zijn er twee video’s opgenomen waar de schrijver het een en ander vertelt over het KAW. Deze zijn vindbaar via mijn website hppt://www.verdiepingenaansporing.nl en ze staan op YouTube onder De Algemene Kerk Groenekan.
HOOFDSTUK 4
AANVULLINGEN OP HET BOEK
Behalve de algemene toevoegingen die ik in de vorige hoofdstukken nu en dan heb ingelast naast het samenvatten van het boek, wil ik in dit hoofdstuk enkele specifieke aanvullingen geven.
Respons op het boek
Persoonlijk ontving ik geen enkele reactie van het apostolaat, van dienaren of van leden van de AK op het boek ‘Zijt gij niet apostelen?!’ (2017). Ook wanneer de apostelen de gelegenheid werd gegeven tot hoor en wederhoor gaven zij geen commentaar. Het is een bij sektarische bewegingen gebruikelijk fenomeen dat men kritische input beantwoordt met een politiek van stilzwijgen, van negéren van het te berde gebrachte. Hoeveel ik ook op het ‘bord’ van de apostelen en dienaren heb gelegd, zij willen niet tot zelfrefectie overgaan en de gezindheid van de mensen in Berea hebben: “dezen onderscheidden zich gunstig van die te Tessalonica, daar zij het woord met alle bereidwilligheid aannamen en dagelijks de Schriften nagingen, of deze dingen zo waren” (Hand. 17:10-11). Ik heb in het boek zonder meer veel de Bijbel zelf laten spreken, maar het zwaktebod dat de apostelen geven is daar niet op te willen ingaan onder de vrome dooddoener “de Heer heeft niet gezegd dat wij moeten reageren” (zie voor de magere reacties van de apostelen de bijlagen 3 en 7, JdB).
Naar mijn begrip hebben zij niet de bereidheid getoond om nuchter het boek inhoudelijk te toetsen en mij te wijzen op planken die ik heb misgeslagen. Evenmin hebben zij op punten waar ik raak sla, hoe pijnlijk ook, toe durven geven waar in de AK de schoen wringt onder het motto ‘wie de schoen past, trekke hem aan.’ In de AK heeft men het vaak over verootmoediging en schuldbelijdenis, maar blijkbaar is dat hier allemaal te zwaar en te lastig als het op de keper beschouwd henzelf betreft.
Hoe mooi zou het zijn dit niet alleen in theorie te beweren, maar om recht voor de draad praktisch te erkennen dat er op vele fronten behartenswaardige zaken zijn geuit. Daar zou de AK haar voordeel mee kunnen doen als ze dat zou willen en daar zit nou juist de kneep. Wat men nu doet past helemaal bij het geheimzinnige karakter van de AK: men steekt als de struisvogel opnieuw de kop in het zand. Het onrecht van de meer dan 30 verdwenen dienaren en het funeste van breuken in familierelaties, onder andere door echtscheidingen, worden niet toegegeven. Men wil kennelijk voortgaan op de ingeslagen desastreuze, dat is heilloze koers.
Er werden via mij geen exemplaren van mijn boek vanuit het Werk zelf besteld, op 1 uitzondering na. Natuurlijk weet ik dat diverse dienaren het boek via bol.com of langs andere kanalen hebben bemachtigd, maar als collectieve gemeenschap gaat men er niet op in. Het zij zo.
Via via vindt het boek zijn weg wel. Er bereikte mij een bericht dat iemand die het boek gelezen heeft naar Groenekan ging voor een gesprek, maar daar geen bevredigende antwoorden kreeg. De persoon heeft inmiddels de AK verlaten en waarschijnlijk zijn er nog enkelen die op de nominatie staan om dat te doen.
In deze beknopte brochureversie hebben de AK-leden en dienaren een ultieme kans om alsnog eerlijk te onderzoeken of datgene wat ik heb aangedragen hout snijdt of niet.
Artikelen in kranten
In januari en februari 2018 hebben er artikelen in kranten gestaan, waar door middel van recensies en interviews ingegaan werd op het boek, namelijk in:
· Protestants Nederland
· Het Reformatorisch Dagblad
· De Leeuwarder Courant
· Het Nederlands Dagblad
· De Provinciale Zeeuwse Courant
Voor wie zo’n publicatie heeft gemist, heb ik alle interviews en recensies in de bijlagen van deze brochure gezet.
Verbouw van de Kapel Tabor
Oorspronkelijk was er tot 2013 een gemeente in Utrecht die voor haar doordeweekse diensten gebruik maakte van de Kapel achter Herenstraat 17, Utrecht. Lang niet allen woonden wekelijks ook op zondag de diensten voor de Algemene Kerk op Tabor in Groenekan, maar velen bezochten dan hun eigen kerk. Vanaf 2013-2016 zijn de samenkomsten verplaatst naar een gehuurde plek in Nieuwegein. Het pand Herenstraat 17 met de Kapel in de tuin werd in 2015 voor 1,1 miljoen Euro verkocht.
Vanaf het najaar van 2016 werden de samenkomsten voor de gemeenschap Utrecht/Nieuwegein gehouden op Tabor te Groenekan. Daaruit ontstond de onmiddellijke behoefte om de Kapel aan de Nieuwe Weteringseweg 52a grondig te verbouwen en het aantal zitplaatsen te verhogen tot 150 (de in 1990 gebouwde Kapel van de Grote Koning was ingericht voor 70 personen). De sacristie wordt ook vergroot, want op zondag moeten ongeveer 30 priesters zich kunnen omkleden.
Er is een behoorlijke afname gaande van mensen die in de omgeving Utrecht/Nieuwegein op zondag nog naar een kerkafdeling gaan en de trend is dat steeds meer mensen louter voor de AK op Tabor kiezen en daar ook op zondag zijn. Ook in dat opzicht is er dus behoefte aan meer plek.
Tijdens het afronden van het boek in 2017 was ik ervan op de hoogte dat de Kapel ingrijpend verbouwd zou worden. Ten onrechte heb ik geschreven dat de bouw al gerealiseerd zou zijn. Mijn verwachting was dat dit in een half jaar zijn beslag zou kunnen krijgen. Ik was er toen nog niet van op de hoogte dat de vergunning van de gemeente zo lang op zich heeft laten wachten. Er was een namelijk een wijziging van het bestemmingsplan voor nodig en dat had nogal wat voeten in de aarde. Bovendien is er ook toestemming nodig van de omwonenden. De concretisering van de verbouw van de Kapel kan daarom waarschijnlijk pas in 2019 zijn beslag krijgen.
In de raadsvergadering van 17 mei 2018 van de gemeente De Bilt kwam de omgevingsvergunning aan de orde onder agendapunt 5:
5 Vaststellen verklaring geen bedenkingen omgevingsvergunning Nieuwe Weteringseweg 52 te Groenekan
Mathildezaal
De bijbehorende stukken heb ik opgenomen (zie bijlage 10)
Het ontwerp van de uitgebreide Kapel Tabor oftewel de Kapel van de Grote Koning ziet er prachtig uit, ik kan niet anders zeggen!
Begrafenis van Sim Solinger
Sim Solinger was de weduwe van de in 2005 overleden Dolf Solinger. Zij raakte naderhand in onmin bij het Werk nadat de apostelen haar het zwijgen opgelegd hadden over de precaire kwestie waarin haar man de hoofdrol speelde. Dat betrof de grote seksueel misbruikzaak die haar jongste dochter Wilma Solinger eind 2005 aanhangig had gemaakt. Sim heeft onder dit alles een moeilijk leven gehad. Zij werd 94 jaar oud.
In februari 2018 vond haar begrafenis plaats. Hierbij kwam haar zoon Frank Solinger niet opdagen en ook haar dochter Wilma niet, evenmin als haar stiefzoon Cees Solinger en haar zoon Wouter Solinger. Als pleister op de gevoelige wonde was wel haar stiefdochter Gonneke met haar man Paul Hollander aanwezig, evenals haar schoondochters Marianne Solinger (van Cees) en Antje den Ouden (ex-vrouw van Frank). Zij zijn allen buiten de AK terecht gekomen, maar hadden een hartelijke liefde voor Sim na haar jarenlang trouw bezocht te hebben, ook in haar laatste periode van ziekte en zwakte. De opdracht om te zien naar weduwen in hun druk als kenmerk van zuivere godsdienst (Jak. 1:27) werd vervuld door deze familieleden en door trouwe predikanten en ouderlingen van haar PKN-gemeente in Maarssen, waar de AK ernstig in te kort schoot.
Antje, juist Antje, vroeg tijdens de rouwdienst heel fijngevoelig aandacht voor Cees, Wouter, Frank en Wilma die het op dat moment toch vast ook moeilijk gehad moesten hebben, omdat ze er niet bij waren (omwille van het Werk, JdB). De predikant nam dit over in zijn gebed. Wat Antje hier deed was het in de praktijk brengen van de tekst: “Laat u niet overwinnen door het kwade, maar overwin het kwade door het goede” (Rom. 12:21).
Spanningen in kerken met AK-leden en de mogelijkheid van tucht
Kerken merken dat de mensen in de gemeente die ook AK-lid zijn zich de laatste jaren anders zijn gaan gedragen.
Zij leveren forse kritiek op het beleid, hun houding is soms hautain en in hun gedrag erkennen zij vaak ambtsdragers niet meer.
Dit leidt tot spanningen. Een voorbeeld: in 2013 kon PKN-predikant in Heelsum ds. Herman Molenaar, tevens priester in de AK, niet langer daar meer blijven vanwege gerezen verschillen. Het jaarverslag van de bewuste kerk sprak over een traumatisch vertrek.
Kerkenraden brengen over het algemeen veel liefde en geduld op en bidden voor de KAW-mensen in eigen gelederen.
Er zullen kerkenraden zijn die er ten langen leste toe over willen gaan kerkelijke tucht toe te passen. Niet om deze leden weg te stoten, maar om het verkeerde te genezen. Tucht komt immers van het Oud-Nederlandse woord ‘tijgen’ dat trekken betekent. Wanneer een kerk tucht toepast of gaat toepassen, dan zal dit vanuit het oogpunt van de AK wel als smaad en vervolging om Jezus’ wil worden uitgelegd. Het is echter zo dat de AK dit in wezen zelf over zich afroept door de in- en opstelling van haar leden in de kerken en geloofsgemeenschappen. Ik weet van één zaak waar een kerkelijke gemeente met zeer veel geduld en wijs beleid een tuchtprocedure heeft toegepast ten aanzien van een aantal gezinnen die naast hun lidmaatschap van een kerk tevens lid zijn van de AK Groenekan. Zij stelden zich steeds meer met aversie op tegenover hun kerk en wilden van geen correctie weten. Omdat het een interne kwestie betreft, kunnen er geen verdere mededelingen over worden gedaan.
Ten slotte: wanneer gaat de NGK-Jeruzalemkerk in Utrecht ertoe over om hun kerklid, apostel Henk van Wijk, duidelijk en krachtig aanspreken op zijn a- en anti-kerkelijke houding en gedrag? Waarom brengt Henk van Wijk zelf het fatsoen niet op om zich af te melden bij een kerk die hij als Babylon beschouwt en waar hij al ruim twintig jaar nooit meer komt?
BIJLAGE 1
AK-INFOBLAD KAPEL VAN DE GROTE KONING
De ‘Kapel van de Grote Koning’ in Groenekan
Eén lichaam van Christus, de Kerk
Wij zijn een gemeenschap van christenen uit verschillende landen en van verschillende kerkelijke achtergronden. Wij verstaan het als onze roeping om te leven vanuit de eenheid van het lichaam van Christus, de Kerk, en boete te doen voor de verdeeldheid daarin, voor het ongeloof en de ongehoorzaamheid aan de wil van onze Heer. Dit alles vanuit het besef dat wij daar zelf net zo verantwoordelijk voor zijn, en in gelijke mate deel aan hebben als ieder ander die tot dat lichaam behoort door de doop in de naam van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest. In niets zijn wij beter dan onze broeders en zusters en wij hebben niets waarop wij ons kunnen laten voorstaan. In onze gemeenschap komen zowel de nood en de zonden van de Kerk aan het licht, als een getuigenis van hoe de verrezen Heer persoonlijk in zijn Kerk tegenwoordig en werkzaam is.
Hoop
Daarin zijn wij allen niet zonder hoop. Maar die hoop is niet gebaseerd op wat mensen kunnen bedenken of bewerken. Die hoop is louter en alleen gefundeerd in de trouw en de liefde van God, en in wat Hij zelf tot stand brengt en spreekt. Uiteindelijk wordt die hoop vervuld in de realiteit van de persoonlijke wederkomst van onze Heer Jezus Christus en de openbaring van zijn koninkrijk op aarde.
Geloof
Wij geloven dat die hoop het hart en het leven van ieder gedoopt mensenkind mag en hoort te vervullen. Dat de dag waarop Jezus Christus terugkomt werkelijk nabij en aanstaande is. Maar wij beseffen ook dat zijn klemmende vraag aan ons hart is: ‘Als de Mensenzoon komt, zal Hij dan het geloof vinden op aarde?’ (Lucas 18: 8). Het geloof om Hem op zijn woord te vertrouwen en na te volgen in gehoorzaamheid. Het geloof om Hem te verwachten, dwars tegen het doen en denken van de wereld in. Het geloof dat Hij werkelijk het Hoofd van zijn lichaam is en wij werkelijk zijn lichaam zijn. Waarover Hij alleen zeggenschap heeft.
Zijn komst
De Heer belooft zijn Kerk dat de dag van zijn komst haar niet hoeft te overvallen. Maar Hij spoort ons wel aan om waakzaam te zijn (1 Tessalonicenzen 5: 4 en 6). Waakzaam, ook in de zin van ervoor klaar gemaakt en op voorbereid zijn. Hij voorziet er zelf in dat dit gebeurt. Doordat Hij spreekt tot ons en werkt in ons door de Heilige Geest. In zijn persoonlijke bediening van apostelen, profeten, evangelisten en herders en leraars. En door de gaven van de Heilige Geest en de krachten van God die Hij in zijn lichaam uitwerkt (Efeziërs 4: 11 e.v. en 1 Korintiërs 12: 4 – 12).
Zijn werk van voorbereiding
Ons getuigenis is dat de Heer in onze dagen zijn werk doet om ons klaar te maken en voor te bereiden op zijn komst. Een werk in de volle kracht van zijn bediening. Een werk van door Hem zelf geroepen en uitgezonden apostelen en de aan hen verbonden bedieningen van profeten, evangelisten en herders. Een werk van verootmoediging en voorbede, maar ook van troost en hoop. Een werk waartoe allen die in de naam van de Drie-enige God gedoopt zijn zich mogen laten uitnodigen en roepen. Zijn werk in en aan zijn ene Kerk. Een werk waarvan wij ons deelgenoot weten, ondanks onze medeschuld en medeverantwoordelijkheid voor de verdeeldheid en de geloofsafval in die Kerk. Een werk dat geen eigen naam heeft. Maar zich alleen noemt met de naam die in de geloofsbelijdenis van Nicea voor de ene Kerk wordt gebruikt: katholiek en apostolisch. Zijn werk om in het hart van ieder die gelooft en gedoopt is een geest van berouw, bekering en boete te wekken; en het verlangen: ‘Kom, Heer Jezus!’
Onze roeping
Wij geloven en begrijpen onze roeping in dit werk van God allereerst en allermeest als een opdracht om Hem te aanbidden door het vieren van het volkomen en volmaakte offer van Christus tot verzoening van de zonden van de hele wereld. De Heer Jezus zelf vervult zonder ophouden zijn dienst als onze eeuwige Hogepriester in de hemelse gewesten. Daarvan maakt zijn Geest ons deelgenoot als ‘zijn strijdende Kerk op aarde’. In geestelijke eenheid en verbondenheid met Hemzelf vieren we op zondag de heilige eucharistie. Overeenkomstig zijn eigen opdracht om Hem telkens door het eten van zijn lichaam en het drinken van zijn bloed te gedenken. Totdat Hij komt (naar 1 Korintiërs 11: 23 – 27). Het offer van Christus en de viering daarvan is ook de basis voor de dagelijkse gebedsdiensten. Naar het woord van de apostel Paulus om ‘allereerst smekingen, gebeden, voorbeden en dankzeggingen te doen voor alle mensen’ (1 Timoteüs 2: 1, NBG).
Het vieren van de heilige eucharistie – het avondmaal – en de dagelijkse gebedsdiensten is ook een uitdrukking van de verbondenheid in en met het gehele lichaam van Christus, de Kerk. Daarin past ons oprechte boete en verootmoediging over onze gemeenschappelijke schuld van verdeeldheid, geloofsafval en ongeloof. Tegelijkertijd is het een bevestiging en belijdenis van de trouw van God en van zijn macht tot redding en verlossing. En het is een roep om de spoedige komst van zijn koninkrijk in de persoonlijke terugkeer van zijn Zoon, onze Heer Jezus Christus.
Getuigenis en geestelijke zorg
Naast de viering van de heilige eucharistie en de dagelijkse gebedsdiensten verstaan wij het ook als onze roeping om getuigenis af te leggen van de spoedige komst van Christus en zijn koninkrijk, en van zijn werk van toebereiding en voorbereiding daarop. Een getuigenis dat uitgaat van door Hemzelf geroepen en gezonden apostelen. Zo was het aan het begin van de weg van de Kerk door de tijd, zo heeft Hij het bedoeld te zijn gedurende heel haar tijd in deze wereld, zo is het en zo zal het zijn bij de voleinding van de Kerk wanneer Hij terugkomt. Immers: ‘Jezus Christus blijft dezelfde, gisteren, vandaag en tot in eeuwigheid!’ (Hebreeën 13: 8).
Dat getuigenis is uitgegaan. In de dagen van Paulus en Petrus. In de dagen van de hernieuwde uitzending van apostelen, profeten, evangelisten en herders in de 19e eeuw als een roep van de Heer aan de geestelijke leiders van de Kerk en de bestuurders van de – toen nog – christelijke naties. En ook in deze tijd is vanuit dit werk het getuigenis van de Heer uitgegaan naar de centrale plaatsen in zijn Kerk; naar patriarchen en bisschoppen en anderen die een geestelijke verantwoordelijkheid dragen.
Ten slotte weten wij ons geroepen om diegenen die bij dit werk van God betrokken zijn of op ons pad komen, geestelijk op te bouwen en toe te rusten en hen pastorale en diaconale zorg te bieden.
Betrokken bij de kerkelijke denominaties
De gemeenschap van dit werk van God is ontstaan in de jaren dertig van de 20e eeuw op grond van openbaring van en roeping door de Heer van de Kerk. Dit vond plaats naar eenzelfde patroon en in geestelijke eenheid en verbondenheid met het katholiek apostolisch werk zoals dat in de jaren dertig van de 19e eeuw in Engeland tot stand kwam. Het is echter eigenstandig en afzonderlijk daarvan ontstaan.
Zoals gezegd zijn wij afkomstig uit allerlei kerkelijke denominaties. Naast deelname aan de liturgische diensten en het ontvangen van geestelijke zorg zoals hierboven omschreven, blijven wij in de regel deel uitmaken van de kerkelijke gemeenschap waarin we gedoopt zijn. Tenzij de geloofsafval die iemand daar ontmoet zodanig is, dat hij of zij in gewetensnood komt en daardoor verhinderd wordt nog langer actief te kunnen deelnemen.
Kapel van de Grote Koning
Deze kapel is gewijd op zaterdag voor Advent 1990 en staat op de plaats waar in 1937 een eerste kapel werd gebouwd met dezelfde gebruiksintentie als deze kapel. De diensten die hier worden gevierd zijn allereerst diensten van en voor de ene heilige katholieke en apostolische Kerk. Zij die hier als priester voorgaan hebben hiertoe een roeping en bediening ontvangen van het enige Hoofd van de Kerk: Jezus Christus, onze Grote Koning. Hij alleen is zelf de grote Voorbidder en eeuwige Hogepriester, die volhardend pleit op Gods trouw aan heel zijn schepping (Hebr. 7: 25, 26 en 8: 1 – 6). Wij zien uit naar het moment dat zijn koninklijk priesterschap in volle glorie openbaar zal worden op aarde in het midden van heel zijn Kerk van alle tijden en alle plaatsen. Tot eer van God en tot heil van mensen en de gehele schepping.
De viering van de heilige eucharistie op zondag om 10.00 en de dagelijkse gebedsdiensten om respectievelijk 06.00 en 17.00 staat open voor een ieder die gedoopt is in de naam van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest, in een oprechte en persoonlijke geloofsrelatie leeft met Jezus Christus als zijn Heiland en Redder, en Hem wil navolgen in levensheiliging.
Het is ons verlangen dat het gebruik van deze kapel een middel in zijn hand zal zijn om spoedig te voltooien wat Hij begonnen is te doen.
BIJLAGE 2
INTERVIEW PROTESTANTS NEDERLAND
Januari 2018
door: Tera Voorwinden
Ex-lid Katholiek Apostolisch Werk Groenekan:
“Grens met sekte is inmiddels ver overschreden”
Velen in ons land zijn misschien inmiddels de #metoo-hype waarschijnlijk wel moe. Voor Emka kan de hype niet lang genoeg duren omdat er na alle aandacht voor seksueel misbruik van kinderen nu eindelijk ook aandacht is voor misbruik van volwassenen. Zelf is ze als jonge vrouw misbruikt door een leider van het Katholiek Apostolisch Werk in Groenekan. En zij was niet de enige. Blij is ze daarom ook met het boek Zijt gij niet Apostelen?! van Jildert de Boer dat vorige maand bij uitgeverij Ipenburg in Elburg uitkwam over deze geloofsgemeenschap. Voor PN doet ze haar verhaal, vooral ter bemoediging van hen die inmiddels met de gemeenschap hebben gebroken of eruit verwijderd zijn. Maar ook omdat ze vindt dat aan de slachtoffers van het misbruik nog steeds geen recht is gedaan.
Het Katholiek Apostolisch Werk is een groepering van christenen die sinds 1935 bijeenkomt om zich te verootmoedigen wegens de verdeeldheid van de kerk. Initiatiefnemers waren de gebroeders L. J. en J. L. Bos uit Utrecht, afkomstig uit de Gereformeerde Kerken (synodaal). De broers misten de viervoudige ambtsbediening uit Efeze 4 (apostelen, profeten, evangelisten en leraars) en de geestesgaven uit 1 Kor. 12. Ze claimden een openbaring te hebben ontvangen ‘waarin de Heer hen tot apostelen riep’.
‘Het Werk’, zoals de gemeenschap door haar aanhangers genoemd wordt, houdt in de week en op zondag samenkomsten, waarin de eucharistie wordt gevierd met kleurige gewaden en symbolen. Ze kent de vier ambten uit Efeze 4. De apostelen Henk van Wijk uit de hoofdgemeente in Groenekan en Wiebe Tilstra uit Makkum zijn de hoogste leidinggevenden van de gemeenschap. De leden blijven lid van de kerkelijke denominaties waarin ze zijn gedoopt. Henk van Wijk presenteerde zichzelf bij de uitgave van zijn boek De dans van de blinde bruid in 2000 als lid van de Nederlands Gereformeerde Kerken.
Naar schatting telde het KAW rond 2006 ongeveer 750 betrokkenen in Nederland en 250 in het buitenland. Anno 2017 zijn er waarschijnlijk nog 450 à 500 leden in Nederland over en ruim 200 in het buitenland, vooral in Duitsland. Nederlandse gemeenten bevinden zich behalve in Groenekan in Sliedrecht, Arnhem, Middelburg en het Friese Makkum, waar de gemeenschap vorig voorjaar de St. Martinuskerk kocht.
De groepering treedt niet graag in de openbaarheid. Eind 2015 lanceerde ‘het Werk’ een website, die echter eind 2016 uit de lucht is gehaald. De Groenekanse kapel Tabor annex woonhuis van apostel Henk van Wijk aan de Weteringseweg 52a is onzichtbaar voor wie de locatie niet kent. Wel is de groepering ingeschreven bij de Kamer van Koophandel onder de naam ‘Algemene Kerk.’
Oecumenisch
Wat trok Emka aan in de Groenekanse geloofsgemeenschap? “Ik had het boek Kruis in de asfaltjungle gelezen en was daar erg van onder de indruk. Ik wilde toen graag met de Heilige Geest gedoopt worden. In de kerk in het dorp waar ik opgroeide was dat een onbekend fenomeen. Op mijn vervolgopleiding kwam ik in aanraking met ‘het Werk’ via een klasgenoot. Ik ging met haar mee naar een jeugdavond. Daar vertelden ze me dat er om te kunnen worden gedoopt met de Heilige Geest apostelen moesten zijn. En die waren er in Groenekan. Dat sloeg bij mij in als een bom. Ik kon dus daar worden gedoopt met de Heilige Geest. Dat was in 1968, ik was toen 18 jaar.”
Ook het oecumenische van de groepering sprak Emka aan. “In mijn geboortedorp passeerden hervormden en gereformeerden elkaar op zondag op het bruggetje over de singel en gingen vervolgens elk naar hun eigen kerk. Als kind vond ik dat heel vreemd, want we hoorden toch bij elkaar. Het uitgangspunt van ‘het Werk’ is dat alle gedoopte christenen bij elkaar horen in een algemene kerk.”
Wat Emka ook aantrok was de liturgie. “De diensten heb ik altijd erg mooi gevonden. Er is elke zondag eucharistieviering en er zijn liturgische gewaden en symbolen. En mensen die voor deze gemeenschap kiezen, willen in alle oprechtheid God dienen en hebben daar alles voor over. Ook mijn man voelde zich aangetrokken tot de gemeenschap.”
Charisma
Wel was er vanaf het begin onenigheid in ‘het werk’ en is er in de jaren zeventig van de vorige eeuw een scheuring geweest, vervolgt ze. “In die jaren zeventig begon ook het misbruik door de toen belangrijkste leider van het werk. Ik had hem op de jeugdavonden leren kennen en hij speelde een grote rol in mijn leven en geloof. Hij kwam bij mij op bezoek en hij deed alsof onze relatie heel speciaal was. Ook vertelde hij me dingen over anderen, waardoor ik het gevoel kreeg dat ik zijn bijzondere vertrouwelinge was. En hij deed het voorkomen alsof onze relatie uniek was en dat hetgeen daarin gebeurde, de liefde van God was. Hij had een enorm charisma. Ik ben erin getrapt. Ook toen het na een aantal jaren stopte, heb ik nooit gedacht dat er iets niet goed was.”
Toen de voorganger overleed in 2005 kwamen de verhalen los. “Toen het nieuws me bereikte besefte ik na 35 jaar dat ook ik slachtoffer was. Dat was een enorme klap. Ik had mijn contacten met hem altijd als iets positiefs en bijzonders gezien. Toen ik hoorde dat ook andere vrouwen eenzelfde soort relatie me hem hadden, was ik kapot. In dertig jaar tijd zijn meer dan dertig vrouwen slachtoffer geworden van hem. Ik zou tegen alle refo-opvoeders willen zeggen: voedt uw kinderen niet te beschermd op, zodat ze weten wat er te koop is en geen dingen normaal vinden die het niet zijn.”
Een belangrijke reden waarom Emka haar verhaal kwijt wil, is dat er nog steeds geen recht is gedaan aan de slachtoffers. ”Er is wel toegegeven dat de dader verantwoordelijk was voor zijn daden, maar de schuld werd voor een groot deel ook bij de slachtoffers gelegd. Die hadden het huwelijk van de dader in gevaar gebracht en ervoor gezorgd dat hij voor zijn kinderen niet de vader geweest was die hij had moeten zijn. Het erge is dus dat de slachtoffers schuldig gesteld werden. Ze moesten ook schuld belijden en naar hun eigen aandeel in de zaak kijken.”
“Het gebeurde werd door de leiding gezien als overspel, niet als misbruik. Het is zelfs zo dat een slachtoffer zover is gegaan dat ze alle familieleden van de dader langs is geweest om vergeving te vragen. Er was totale minachting voor mijn gevoelens als slachtoffer. Er is wel een gedragscode opgesteld, maar hulp aan de slachtoffers is niet toereikend aangeboden. Het nare is ook dat een apostel nooit verantwoording af hoeft te leggen en niemand iets hoeft uit te leggen.”
#metoo
De #me too-hype geeft inzicht in de aard van seksueel misbruik van volwassenen, vindt Emka: “Het is onbegrijpelijk dat actrice Katja Schuurman het in een tv-programma opneemt voor regisseur Job Gosschalk, terwijl de beschuldigingen tegen hem vanwege seksueel misbruik zich opstapelen. Je hoor het wel vaker: het is zo’n aardige man. Maar we hebben het over roofdieren die continu op jacht zijn naar slachtoffers.”
Naar eigen zeggen heeft Emka het trauma verwerkt. “Maar ik heb wel het KAW moeten verlaten in 2010, omdat er daar niet over gesproken mag worden. Het is als die grote grijze olifant die midden in de kamer staat en waarvan iedereen weet dat hij er staat, maar waarvan iedereen toch net doet alsof hij er niet is.”
Het is niet alleen de afhandeling van het misbruik in de gemeenschap waar ze zich zorgen om maakt. “De laatste tien jaar zie ik dat er allerlei dingen veranderen en dat de regels enorm worden aangescherpt. Minstens zo erg als het misbruik zijn de contactbreuken tussen familieleden die in de gemeenschap plaatsvinden. Mensen die er uitgaan worden soms volledig uit het leven van hun familie geschrapt en hun bestaan wordt genegeerd. Er mag op dringend advies van de apostelen geen contact meer zijn met hen die eruit gaan. Waar het contact verbroken is, komt het voor dat een ouder niet op een bruiloft van een eigen kind wordt uitgenodigd en behalve de kinderen ook de kleinkinderen niet meer te zien krijgt. Families worden kapot gemaakt.”
Contactbreuken komen vooral voor als de vrouw van de man met een bediening in het KAW zelf niet deelneemt aan de gemeenschap. “Mannen controleren het e-mailverkeer en het belgedrag van hun vrouwen, zeker als die niet in ‘het Werk’ zijn. Vrouwen zijn bang voor hun mannen uit angst om te worden verstoten door hen. Apostelen adviseren zelfs echtscheiding en ik weet van twee personen die bij thuiskomst andere sloten aantroffen op de deur en hun huis niet meer in konden. Men wil zo voorkomen besmet te raken door hen die niet de wil van God doen. De gelovigen in ‘het werk’ denken dat alleen zij de wil van God doen. Achter de schermen gebeurt er veel wat een gewoon oprecht lid niet weet en haast niet zou kunnen geloven als hij of zij het aan de weet zou komen. Onlangs heeft een evangelist uit Groenekan iemand die uit de gemeenschap is gegaan gemeld dat hij zich buiten de genade van God heeft geplaatst. Zo radicaal was het voorheen niet. De grens naar een sekte is naar mijn idee ver overschreden. En deze waarheid moet wel aan het licht komen.”
Gelukkig heeft Emka het geloof behouden. “Al die tijd heb ik me heel dicht bij de Heer gevoeld, ondanks alle vragen en twijfels, ondanks alle verdriet en boosheid. We hebben nu een fijne plek gevonden in de katholieke gemeenschap in ons dorp.”
Onverbrekelijk
Desgevraagd reageert apostel Henk van Wijk op wat Emka aandraagt. Hij ontkent het misbruik niet. “Het is wel zo dat we na het bekend worden hiervan in 2006 op de meest brede manier binnen het KAW er aandacht aan hebben besteed. Er kunnen echter situaties zijn waarin de betreffende vrouw ook een verantwoordelijkheid heeft. In die situaties is – hoe ongelijk eventueel ook – eveneens sprake van schuld en vonden diverse vrouwen het maar al te interessant om met de betreffende persoon over grenzen te gaan. Wij delen dus de visie niet dat we geen recht hebben gedaan aan de slachtoffers.”
Ook de contactbreuken binnen families ontkent Van Wijk niet. “Wanneer binnen een huwelijk de man bij de visie en het functioneren in het KAW blijft en de vrouw niet meer, ontstaat er soms een breuk. In een zeldzaam geval is het gedrag van de betrokkene zo storend dat volwassen kinderen zelf besluiten dat zij hun moeder niet meer op een normale manier kunnen ontmoeten. Dan hebben jonge kleinkinderen ook geen contact meer met hun grootmoeder. Wij adviseren dat echter niet en dringen ook niet aan op echtscheiding. Maar de vijandschap jegens de man (en soms de kinderen) die bij het KAW betrokken blijft /blijven is soms dermate groot dat het daar wel van komt. Wij zien een huwelijk overigens als principieel onverbrekelijk zodat ook een formele wettelijke scheiding niet betekent dat het huwelijk in geestelijke zin ontbonden is.”
Over het KAW is meer te vinden op de site van Jildert de Boer en op:
https://stichting-promise.nl/sekten/de-schijnwerpers-op-het-katholiek-apostolische-werk.htm. J.M. Tang schreef in 1982 een dissertatie over het KAW: Het apostolische Werk in Nederland (tegen de achtergrond van zijn ontstaan in Engeland en Duitsland) (Den Haag: Boekencentrum), ISBN 9023914724.
De Boer’s boek Zijt gij niet apostelen?! Geschiedenis, leer en praktijk van het Katholiek Apostolische Werk/De Algemene Kerk (ISBN/EAN: 978-90-70105-31-0) verscheen afgelopen december. De Boer schreef naast nog diverse andere boeken ook In het huis Mijns Vaders. Een fascinerende ontmoeting met vijf onbekende geloofsgemeenschappen (Elburg: Ipenburg 2014), ISBN 978-90-70105-22-8
BIJLAGE 3
REACTIE AK-APOSTELEN
OP INTERVIEW PROTESTANTS NEDERLAND
Beste meneer Tilstra,
Zou u op onderstaande willen reageren? Of mij de correcte gegevens van Henk van Wijk kunnen geven? Alle mails naar Henk van Wijk komen terug en zijn (vaste) telefoon geeft alleen een ingesprektoon.
Beste meneer Van Wijk,
Ik heb uw naam doorgekregen van een oud-lid van het KAW. Ik heb dat oud-lid geïnterviewd voor het blad Protestants Nederland. Ze heeft mooie dingen gezegd over het KAW, maar ook minder mooie. En wat betreft die minder mooie wil ik ook graag de kant horen van het KAW. Ik heb inmiddels geprobeerd te bellen, maar het nummer uit de telefoongids geeft alleen een in gesprektoon. Daarom probeer ik het via mail.
U mag het per mail doen, als u liever belt is dat ook goed. Dan zou ik graag een nummer krijgen dat het doet.
Als u niet reageert, respecteer ik dat en zal ik dat vermelden bij het interview. Maar ik wil het KAW wel graag recht doen door ook uw kant te horen en mee te nemen.
Met vriendelijke groet, Tera Hofman
Beste mevrouw Tera Hofman,
Dank voor uw mail. Hieronder treft u in cursief onze reactie aan. Mijn vaste telefoon is sinds kort kapot of gestoord. Jammer dat u vergeefse moeite moest doen. Ik zal zien dat een en ander gerepareerd of vervangen wordt.
Mijn mailadres is al tientallen jaren hetzelfde. U weet nu via deze mail welk adres dat is.
U schrijft overigens in uw mail een paar keer over ‘de apostel’. Voor de zekerheid zij u bekend dat erin onze tijd meer apostelen zijn dan eentje. Drie daarvan zijn direct bij het KAW betrokken.
En tenslotte: wij spreken meestal van de Algemene Kerk in plaats van het KAW. Onder die eerste naam zijn wij ook officieel geregistreerd.
Met vriendelijke groet,
Henk van Wijk.
Ik zou graag willen dat u op de volgende zaken reageert die in het gesprek naar voren zijn gekomen.
1.Klopt het dat er vanaf de jaren zeventig sprake is geweest van seksueel misbruik van vrouwen en dat het KAW vindt dat deze vrouwen zelf naar hun eigen aandeel in de zaak moeten kijken en ook schuld moesten belijden omdat ze het huwelijk van de dader in gevaar hadden gebracht? Vindt u dat er genoeg recht gedaan is aan de slachtoffers?
De door u geïnterviewde persoon doelt waarschijnlijk op situaties van misbruik door een iemand die in 2005 is overleden. Een en ander heeft zich inderdaad met name in de zeventiger en tachtiger jaren afgespeeld. Dat daar sprake was van misbruik is helaas pas na de dood van de betreffende persoon duidelijk geworden. Aan dit misbruik is na het bekend worden hiervan in 2006 op de meest brede manier binnen het KAW aandacht besteed. Bij ons is van één van de betrokken vrouwen bekend dat zij vindt dat haar onvoldoende recht gedaan is. Dat kan zo zijn maar die visie delen wij niet.
Wanneer iemand een pastorale of andere verantwoordelijkheid heeft over degene met wie, op welke manier dan ook, sprake is van ontucht, treft die verantwoordelijke altijd de eerste en meeste blaam. Er kunnen situaties zijn waarin de betreffende vrouw ook een verantwoordelijkheid heeft. In die situaties is – hoe ongelijk eventueel ook – eveneens sprake van schuld. In de betreffende situatie vonden diverse vrouwen het maar al te interessant om met de betreffende persoon over grenzen te gaan. Wij zijn daarin tot onze schande niet beter dan de eerste christengemeenten, de denominaties van de kerk, het bedrijfsleven of welke ander samenwerk-verband dan ook. Dat maakt overigens de schuld van de pastoraal verantwoordelijke niet kleiner.
2. Klopt het dat er sprake is van ernstige contactbreuken in families en tussen mannen en vrouwen bij echtparen van wie de man actief is in het KAW,
Ja, dat komt voor. Wanneer binnen een huwelijk de man bij de visie en het functioneren blijft zoals dat vaak al vele jaren het geval was, en de vrouw niet meer, ontstaat er soms een breuk.
dat de apostel dat ook adviseert
Wij adviseren niet tot een breuk.
en soms aandringt op echtscheiding?
Wij dringen niet aan op echtscheiding, integendeel. Maar de vijandschap jegens de man (en soms de kinderen) die bij het KAW betrokken blijft (blijven) is soms dermate groot dat het daar wel van komt. Wij weten van twee situaties waarin dat in de afgelopen veertig jaar gebeurde. Wij zien een huwelijk overigens als principieel onverbrekelijk zodat ook een formele wettelijke scheiding niet betekent dat het huwelijk in geestelijke zin ontbonden is.
Is het zo dat ex-leden op advies van de apostel hun kinderen en kleinkinderen niet meer ontmoeten?
Dat adviseren wij nooit. In een zeldzaam geval is het gedrag van de betrokkene echter zo storend dat volwassen kinderen zelf besluiten dat zij hun moeder niet meer op een normale manier kunnen ontmoeten. Dan hebben jonge kleinkinderen ook geen contact meer met hun grootmoeder. Dit is ons bekend van één situatie en het heeft niets te maken met een beleidslijn binnen het KAW.
En wat is de gedachte hierachter?
Die is er van ons uit niet.
- Klopt het dat er geen website is, dat deze er alleen in 2016 was? (Ik heb die site wel eens bezocht, en kan hem niet meer vinden?) Waarom is de site uit de lucht gehaald?
In het kader van de ANBI is er een site van de Algemene Kerk http://algk.nl. In de afgelopen 180 jaar (ook in de 80 jaar dat het KAW in Nederland bestaat) is wereldwijd op veel manieren van dit Werk getuigenis afgelegd. Wij hebben dat in 2015/16 gedurende precies een jaar ook gedaan via een website. Net als alle andere manieren waarop wij bekendheid hebben gegeven aan ons geloof, hebben wij dat ook via deze site gedaan zolang als wij meenden daartoe door de Heilige Geest te worden aangezet. Een samenvatting van de hoofdpunten van deze site treft u aan in de bijlage.
- Klopt het dat het KAW de financiën niet openbaar wenst te maken?
Dat klopt niet
BIJLAGE 4
ARTIKEL LEEUWARDER COURANT
Wantoestanden in ‘sektarische kerk’:
verbroken familiecontact en toegedekt misbruik
Leeuwarder Courant 20 januari 2018 door Wiebe van der Hout
De Algemene Kerk, een katholiek-apostolisch geloofsgenootschap met onder meer een vestiging in Makkum, is uitgegroeid tot een sekte met wantoestanden. Radicaliserend leiderschap, toegedekt seksueel misbruik en onder subtiele aandrang verbroken familiecontact zijn er aan de orde. Dat schrijft Jildert de Boer na twee jaar onderzoek in het boek Zijt gij niet apostelen?!.
Het Katholiek Apostolisch Werk of de Algemene Kerk (AK) – kortweg ook wel het Werk genoemd – is schimmig en zelden in het nieuws. Begin vorig jaar kreeg de overname van de rooms-katholieke Sint Martinuskerk in Makkum de nodige publiciteit. Tot dan toe hield de noordelijke tak van de gemeenschap haar diensten en andere activiteiten in de kapel Hermon op het erf van voorganger ‘apostel’ Wiebe Tilstra (64).
”Sommige mensen in het Werk menen dat mijn boek een satanische aanval op hun genootschap is en dat ik laster verspreid met een zwartboek”, meldt Jildert De Boer in het voorwoord van Zijt gij niet apostelen?! Hij noemt de toonzetting echter voorzichtig en gematigd-kritisch, maar wil wel waarschuwen voor de risico’s die ‘dienaren’ er lopen. De evangelisch-christelijke auteur – die twee jaar onderzoek deed – kraakt harde noten ”om de leiding van AK een spiegel voor te houden.”
Heiliging
De Boer schrijft in zijn 453 bladzijden tellende boek dat de groepering in de laatste tien jaar geradicaliseerd is en een extreme koers vaart. Hoewel het genootschap zelf grotere aantallen meldt, houdt de schrijver uit Harderwijk het erop dat er momenteel in Nederland een kleine 500 leden zijn en tegen de 250 daarbuiten, voornamelijk in Duitsland.
Er zou een ‘zuiveringsproces’ aan de gang zijn dat de kerk landelijk een kwart van haar volgelingen kostte.
Leer en praktijk lijken uiteen te lopen. “De leden willen echt serieus naar de Bijbel leven en streven naar heiliging van hun leven. De kerkdiensten zijn plechtig en ernstig.” Dat de bijeenkomsten openbaar zouden zijn, wordt door de onderzoeker een halve waarheid genoemd. Op zondag zijn ze dat formeel wel in Groenekan (bij Utrecht) en Makkum, maar de AK is ‘uiterst afhoudend’ met het aangeven van plaatsen waar doordeweeks samenkomsten met eucharistieviering zijn. ”Je moet in feite eerst een sluis door en gescreend worden. Dat gebeurde mij ook.”
‘Meeste leden zijn zich niet bewust van intriges achter de coulissen’
Een ernstige uitwas noemt De Boer het door leiders van nu en voorheen toegedekte seksueel misbruik van tientallen vrouwen door ‘een hoge dienaar’ uit het Werk. ”Na diens overlijden in 2005 ging er een beerput open. Het bleek dat de broeder jarenlang een dubbelleven had geleid. Ruim dertig vrouwen meldden zich als slachtoffer.”
De gemeenschap deed er alles aan dit schandaal binnenskamers te houden. ”In plaats van de slachtoffers professionele hulp aan te bieden, deed de leiding van de Algemene Kerk dit doorgaans zelf. (…) Veel vrouwen voelden zich verraden door de apostelen.” Volgens De Boer is het ondenkbaar dat de belangrijke apostel Henk van Wijk er niet van wist. Die kreeg eind jaren negentig de opdracht met de over de schreef gaande man in gesprek te gaan. Ook Wiebe Tilstra, de huidige kerkleider in Makkum, moet hier volgens de auteur van geweten hebben, hoewel hij dat net als Van Wijk ontkent.
Gedragscode
Inmiddels kwam AK wel met een gedragscode over ‘seksuele reinheid’ en het ‘gebruik van macht.’ De indruk van de auteur is dat de gedragscode inmiddels een ‘papieren tijger’ is, omdat er pressie op mensen wordt uitgeoefend die lijkt op machtsmisbruik.
De apostelen Van Wijk en Tilstra vorderen inmiddels absolute gehoorzaamheid, wat tot gevolg heeft dat onwillige leden – die in veel gevallen ook nog elders kerklid zijn – met zachte of desnoods harde hand uit de AK worden gezet. De Boer beschrijft ook contactbreuken tussen ouders en kinderen en andersom. Van Wijk, op papier ook nog altijd lid van de Nederlands Gereformeerde Kerk, verbrak het contact met zijn aan die kerk verbonden moeder en verscheen niet op haar begrafenis vorig jaar en eerder ook niet op die van zijn vader.
”Voor bijna elke beslissing vragen de leden om advies van het apostolaat’’, staat in Zijt gij niet apostelen?! “Velen leven onder pressie en angst voor de apostelen. In huwelijken komen starre maatregelen voor, die soms kunnen leiden tot echtscheiding als man of vrouw niet tot de AK behoort. Mannen controleren het e-mailverkeer en het belgedrag van hun vrouwen, zeker als die niet in de AK zijn.”
Ontmaskering
Jildert de Boer constateert dat het in 1935 met oprechte motieven gestarte KAW door scheefgroei verworden is tot een sekte met geestelijke druk en emotionele pressie. De meeste leden zijn zich volgens hem nog steeds niet bewust wat voor intriges er achter de coulissen spelen. “De AK zit in haar eigen geestelijke bubbel, die geen contact heeft met de werkelijkheid en de waarheid”, wordt een ex-lid anoniem geciteerd.
Apostel Wiebe Tilstra liet zich een jaar geleden interviewen door deze krant, maar wilde niet op de foto. Hij noch de vertegenwoordigers van de Rooms-Katholieke Kerk wilden een uitspraak doen over het bedrag waarvoor de Sint Martinuskerk door de AK-groep was aangekocht. In het onlangs verschenen boek is onthuld dat het om ‘slechts’ 246.000 euro ging voor kerk, pastorie, nevenruimten en de ondergrond.
De auteur constateert dat de Makkumer kerk met 150 plaatsen veel te groot is voor de lokale groep met 20 tot 25 leden. Men paste prima in de kapel Hermon op het erf bij het huis van Tilstra. De Boer: ”Gaan er mensen uit de AK naar Friesland verhuizen?” AK heeft ook afdelingen in Groenekan, Arnhem, Middelburg en Sliedrecht.
“Ik heb mijn zorg uitgesproken over de geloofspraktijken binnen de AK. Laten de leden dat toetsen en nagaan of het klopt”, zegt De Boer. Hij vindt dat er een eind moet komen aan wat hij ziet als psychische aanranding en beschadiging van mensen. “Daarom hebben we de AK ontsluierd, onthuld en waar nodig ontmaskerd.”
Ex-lid: ‘wij waren elitechristenen’
Een Friezin (27), die anoniem wil blijven, verliet twaalf jaar geleden na vijftien jaar de Algemene Kerk (AK) in Makkum. Haar moeder en zusje bleven. “Het kwam door mijn karakter dat ik uittrad. Ik heb een sociale beperking”, zegt ze. Ze was wereldvreemd door de afzondering in de kerk. “Ik zocht mijn toevlucht bij een vriend en werd meteen zwanger.”
Ze was al snel weer gescheiden van de vader van haar kind en woont nu weer samen in Leeuwarden. Aan de AK-periode hield ze een trauma over. “Bij mij is de stress-stoornis ptss vastgesteld. Ik heb een burn-out gehad, ben een jaar in therapie geweest en slik nog antidepressiva.”
Apostel Wiebe Tilstra herinnert ze zich als bazig en autoritair. “Een echte leider, geen woord tegenin te brengen. Wij waren elitechristenen, deden veel aan bijbelstudie en stonden dichter bij God dan mensen van andere kerken. Van dat grote geval van seksueel misbruik heb ik gehoord, maar ik heb alleen geestelijk misbruik meegemaakt: subtiele dwang.” Haar moeder verbrak vorig jaar de banden. “Ik heb moeite om het te zeggen, maar wat ik in documentaires over sektes heb gezien herken ik in de Algemene Kerk. Het draait steeds meer om macht.”
Het oud-lid meldde de AK ook aan bij meldpunt Sektesignaal, opgezet door de rijksoverheid. Daar wil men geen mededelingen doen of er meer klachten over het genootschap zijn binnengekomen. “Wij mogen zelf geen groepen labelen”, zegt Marc Janssen van Sektesignaal.
‘Zelfde zonden en fouten bij ons’
Apostel Wiebe Tilstra uit Makkum, de leider van de noordelijke tak van de Algemene Kerk, weigert te reageren op de kritiek dat de kerkleiding radicaliseert en het genootschap sektarisch wordt. “Wij zijn er heel open over dat bij ons dezelfde zonden en fouten voorkomen als in andere kerken”, wil hij slechts kwijt. “Ik ken de inhoud van het boek. Wij gaan er niet op in. De andere leiders ook niet.”
Zijt gij niet apostelen?!, Jildert de Boer. Uitgeverij Ipenburg, Elburg, 453 blz., 34,50 euro. (per september 2018: 29,50 Euro).
BIJLAGE 5
DUBBELINTERVIEW REFORMATORISCH DAGBLAD
Door Tera Voorwinden
18 januari 2018
Auteur Jildert de Boer over Katholiek Apostolisch Werk:
“Groepering radicaliseert richting het sektarische’’
In 2014 schreef hij onder de titel In het huis mijns vaders een boek over vijf kleine geloofsgemeenschappen. Zelf maakte hij met zijn gezin vijftien jaar deel uit van de zogenoemde Noorse Broeders. En eind vorige maand verscheen bij uitgeverij Ipenburg in Elburg zijn boek Zijt gij niet apostelen ?!. Deze publicatie van de Harderwijkse auteur Jildert de Boer (geb. 06-11-1954) is gewijd aan het Katholiek Apostolisch Werk, een groepering die vijf gemeenten telt in ons land en de hoofdzetel heeft in Groenekan. Met dit werk wil hij onder meer mensen waarschuwen die op het punt staan zich aan te sluiten bij deze gemeenschap die naar zijn zeggen “sterk radicaliseert en neigt naar het sektarische.’’
De Boer – in het dagelijks leven werkzaam als leerkracht op een school voor moeilijk lerende kinderen en lid van een evangelische gemeente – kwam in contact met leden van het KAW tijdens vakantie in Duitsland (2008). Daarbij was hij onder de indruk van het – in brede kerkelijke kringen positief ontvangen – boek De dans van de blinde bruid dat apostel Henk van Wijk uit Groenekan in 2000 publiceerde. De Boer: “Van Wijk behandelt hierin belangrijke thema’s uit de kerkgeschiedenis zoals doop, kerk, ambten, avondmaal en de viervoudige ambtsbediening uit Efeze 4:11 (apostelen, profeten, evangelisten en leraren), zoals het KAW die ook zelf hanteert.”
Aansprekend vindt De Boer het accent op de wederkomst van Christus binnen het KAW. “Het wil een interkerkelijke beweging zijn die zich daarop voorbereidt door middel van de levensheiliging. Dit is een goed aspect, temeer omdat dit in de traditionele kerken nogal eens wordt gemist. Men zag zichzelf ook als een oecumenische proeftuin. ”
Al met al besloot De Boer twee jaar geleden onderzoek te gaan doen naar de groepering die sinds 1935 bijeenkomt, in eerste instantie om zich te verootmoedigen wegens de verdeeldheid van de kerk. Initiatiefnemers waren de gebroeders L.J. en J.L. Bos uit Utrecht, afkomstig uit de Gereformeerde Kerken (synodaal). De broers misten de viervoudige ambtsbediening uit Efeze 4 en claimden een openbaring te hebben ontvangen ‘waarin de Heer hen tot apostelen riep’.
Verzegeling
‘Het Werk’, zoals de gemeenschap door haar leden genoemd wordt, houdt dagelijks samenkomsten waarin een voorgeschreven liturgie uit een eigen dienstboek wordt gevolgd en de eucharistie wordt gevierd met kleurige gewaden en symbolen. Het kent naast de vier ambten uit Efeze 4 ook de verzegeling met de Heilige Geest. De apostelen Henk van Wijk uit de hoofdgemeente in Groenekan en Wiebe Tilstra uit Makkum zijn de hoogste leidinggevenden van de gemeenschap. De leden blijven lid van de kerkelijke denominaties waarin ze zijn gedoopt. De Boer: ”Henk van Wijk presenteerde zichzelf bij de uitgave van zijn boek als lid van de Nederlands Gereformeerde Kerken, waar relatief veel leden uitkomen.”
Naar schatting telde het KAW in 2006 ongeveer 750 betrokkenen in Nederland en 250 in het buitenland. Anno 2018 zijn er waarschijnlijk nog 450 à 500 leden in Nederland over en ruim 200 in het buitenland, vooral in Duitsland. Nederlandse gemeenten bevinden zich behalve in Groenekan in Sliedrecht, Arnhem, Middelburg en het Friese Makkum, waar de gemeenschap vorig voorjaar de St. Martinuskerk kocht.
De groepering treedt niet graag in de openbaarheid. Eind 2015 lanceerde ‘het Werk’ een website, die echter eind 2016 uit de lucht is gehaald. De Boer: “De Groenekanse kapel Tabor annex woonhuis van apostel Henk van Wijk aan de Nieuwe Weteringseweg 52a is onzichtbaar voor wie de locatie niet kent en inmiddels staat er ook een eigen-wegbordje. Wel is het ingeschreven bij de Kamer van Koophandel onder de naam ‘Algemene Kerk’.”
De Harderwijkse auteur beschrijft in zijn boek niet alleen de geschiedenis en de leer van het KAW, maar ook het functioneren van de gemeenschap in de praktijk. Vooral dat laatste bleek een moeilijke klus: “Leden van het KAW bleken terughoudend in hun contacten. De maandelijkse periodieken Waarheidsdruppels (1975-1989) en WerkWoord (vanaf 1989) zijn alleen beschikbaar voor insiders. Gelukkig heb ik via een omweg deze bladen in handen gekregen. Ook had ik een oriënterend gesprek met Henk van Wijk en is mijn informatie aangevuld door correspondentie en gesprekken met mensen binnen en buiten het werk.”
Zuivering
Contacten met ex-leden leverden gaandeweg schokkende inzichten op voor de schrijver: “Er bleek vanaf de jaren zeventig gedurende 30 jaar sprake te zijn geweest van seksueel misbruik door een apostel van meer dan dertig vrouwen. Ook lijkt het erop dat er rond 2000 een omslag is gekomen waarbij de lijnen in het KAW strakker getrokken worden dan ooit. Meer dan 30 dienaren zijn sindsdien op een vervelende manier buiten ‘het werk’ gezet. Er wordt absolute gehoorzaamheid gevraagd aan de apostelen die zelf niemand verantwoording af hoeven te leggen. Ook worden er grote financiële offers gevraagd van de leden en slokt het KAW al hun tijd op; vrije tijd, hobby’s en vakanties zijn volgens de apostelen uit den boze.”
Van een beweging is de gemeenschap volgens De Boer een denominatie geworden die sterk focust op de eigen kleine kring. “Er is een sterke zuivering van de groepering aan de gang. Mailwisselingen en telefooncontacten van vrouwen worden gecontroleerd en er heerst een zwijg- en angstcultuur. Ook over het misbruik mag niet worden gesproken.”
Diverse leden kwamen de afgelopen jaren in de knel en braken met ‘het Werk.’ De Boer: “Dat betekende voor diegenen wel dat de achterblijvende familie de bloedbanden terzijde schoof; hij/(meestal) zij bestaat niet meer voor hen. In ‘het werk’ is degene die de wil van God doet je familie en dat zijn de broeders en zusters uit de gemeente. Bijzonder schrijnende verhalen kwamen mij ter orde. Recent nog meldde iemand mij dat haar man echtscheiding had aangevraagd en dat hij zichzelf een held vond. Het bizarre is ook dat gescheidenen volgens de apostelen voor God getrouwd blijven.”
De Boers focus is gedurende het onderzoeks- en schrijfproces verschoven van historische documentatie van een oprechte boetebeweging naar het openbaar maken van de misstanden van een groepering die radicaliseert en steeds meer sektarische trekken krijgt. “Als het zo doorgaat en niemand dit stopt, kunnen er nog wel eens gekkere dingen gebeuren.” De auteur wil met zijn boek mensen waarschuwen die overwegen zich aan te sluiten, maar ook mensen ondersteunen die op het punt staan uit te treden. Tevens wil hij ex-leden bemoedigen in hun keus die ze gemaakt hebben. De Boer: “Het is ook mijn verlangen dat de apostelen na gaan denken naar aanleiding van mijn boek, maar dat is menselijk gesproken onmogelijk.”
Onrecht
Ex-lid Antje Solinger-den Ouden is blij met het boek van De Boer, zo zegt ze desgevraagd. Ze is zes jaar geleden uitgetreden en heeft haar 4 kinderen en kleinkinderen niet meer gezien sindsdien. Juli 2014 zocht ze op advies van de politie en met instemming van haar man na een echtelijke ruzie een tijdelijk onderkomen buitenshuis. Toen ze na enkele dagen naar huis ging om wat spullen te halen, trof ze nieuwe sloten aan op de deur van de gezamenlijke woning. Afgelopen zomer is ze op initiatief van haar man van hem gescheiden.
Solinger was via haar man met wie ze trouwde bij ‘het Werk’ terechtgekomen. In 1978 is ze er verzegeld met de Heilige Geest. “Ik wilde dat omdat dat iedereen het deed, maar ben wel vanaf het begin terughoudend geweest en had altijd mijn vragen. Vooral de man-vrouw verhouding zoals die gezien wordt, heb ik moeite mee; je hebt als vrouw geen enkele inbreng. We konden er echter lange tijd wel een weg in vinden.”
Er waren ook mooie dingen, benadrukt Solinger. “De mensen zijn betrokken op elkaar en er waren fijne vakantieweken. Maar de regels zijn de laatste jaren zo aangescherpt dat het geen doen meer is. Ik mag wel terugkomen maar alleen op de voorwaarden van ‘het Werk.’ Dat ervaar ik als een groot onrecht. Ik kies dan ook niet meer voor het Werk, maar voor de kerk. Maar dat ik mijn kinderen en kleinkinderen niet zie, breekt me.”
Solinger ervoer dat er nergens een balie was waar ze verhaal kwijt kon. “Het meldpunt Sektesignaal, waar het KAW bekend is, kon niets doen. Daarom ben ik blij met het boek van De Boer waarin hij de misstanden aan de kaak stelt. Hij heeft een integer boek geschreven, niet om de groep door de modder te halen, maar omdat hij begaan is met mensen de gebroken zijn vanwege contactbreuken in de familie.”
Op de vraag of het boek rechtdoet aan de groepering, wil apostel Henk van Wijk geen antwoord geven. Bij navraag meldde hij dat het KAW “geen commentaar heeft op het boek van de heer De Boer.”
De Boer Zijt gij niet apostelen?! Geschiedenis, leer en praktijk van het Katholiek Apostolische Werk/De Algemene Kerk (Elburg: Ipenburg 2017), ISBN/EAN: 978-90-70105-31-0, 452 blz. 34.50 euro (ANNO sepetember 2018 29,50, JdB)
BIJLAGE 6
DUBBELINTERVIEW NEDERLANDS DAGBLAD
Angstcultuur binnen katholiek-apostolische sekte
Nederlands Dagblad 26-01-2018 door Gerald Bruins
Het Katholiek Apostolische Werk heeft zich ontwikkeld tot een sekte waarin sprake is van ‘scheefgroei, geestelijke druk en emotionele pressie’. Dat schrijft sekte-expert Jildert de Boer. ‘De leiders hebben absolute macht en de leden mogen niet meer handelen naar hun eigen geweten.’
Het Katholiek Apostolische Werk (KAW) onttrekt zich aan de openbaarheid. De gelovigen komen doordeweeks bij elkaar, maar op zondag zitten ze ‘gewoon’ in hun eigen kerkelijke gemeente: protestants, rooms-katholiek, christelijk-gereformeerd, Nederlands-gereformeerd of vrijgemaakt-gereformeerd. De leiding is in handen van twee ‘apostelen’, Henk van Wijk en Wiebe Tilstra, aan wie de leden gehoorzaamheid zijn verschuldigd. Daarnaast zijn er (aarts)engelen, profeten en priesters. De gemeenten worden getooid met namen als Tyatira, Smyrna, Pergamum en Efeze. Die komen uit het laatste bijbelboek, Openbaring.
Rond de religieuze beweging, ook wel De Algemene Kerk of kortweg ‘het Werk’ geheten, hangt een waas van geheimzinnigheid, schrijft Jildert de Boer (63) in zijn pas verschenen boek Zijt gij niet apostelen?! Wat begon als een (gebeds)initiatief uit onvrede over de verdeeldheid van de kerken, is volgens hem verworden tot een sekte waarin sprake is van ‘scheefgroei, geestelijke druk en emotionele pressie’.
Waar komt uw interesse voor het Katholiek Apostolische Werk vandaan?
‘Ik heb altijd belangstelling gehad voor christelijke stromingen die zich keren tegen een lauw christendom en streven naar een opwekking. In mijn vorige boek beschreef ik vijf sekten. Op vakantie in Duitsland ontmoette ik een echtpaar uit de Protestantse Kerk dat ook naar de doordeweekse samenkomsten van het KAW ging. Daarnaast las ik het boek De dans van de blinde bruid van Henk van Wijk, een van de huidige apostelen, uit 2000. Op een stuk over ‘het Werk’ op mijn website kreeg ik mails van ex-leden die stelden dat de beweging vanaf 2012 is geradicaliseerd. Dat triggerde mij. Ik wil voorlichting geven over dit in het verborgen opererende genootschap.’
Wat is het Katholiek Apostolische Werk?
‘Het is in 1935 ontstaan uit een interkerkelijke kring rond de broers Leo en Johan Bos uit Utrecht. Zij waren gereformeerd en wilden terug naar een kerk zoals God haar zou hebben bedoeld. Zo moest het apostolisch gezag worden hersteld. Dat is in hun ogen niet beperkt gebleven tot de twaalf leerlingen van Jezus, zoals veel kerken leren. Zij zochten aansluiting bij de Katholiek Apostolische Kerk in Utrecht, voortgekomen uit een negentiende-eeuwse stroming in Engeland met een soortgelijk gedachtegoed, maar werden niet erkend. De broers Bos bouwden daarom een kapel naast hun woning in Groenekan. Hun persoonlijke apostelroeping zou zijn bevestigd in een gebedssamenkomst toen een zuster uit de Pinksterbeweging uitsprak: “Zijt gij niet apostelen? Hebt gij niet Jezus Christus gezien?” Vanaf dat moment ‘verzegelden’ zij mensen. Zij legden hun de handen op waarna zij werden vervuld met de Heilige Geest.’
Hoe groot is de gemeenschap nu?
‘Er zijn in Nederland vijf gemeenten: in Groenekan, Middelburg, Sliedrecht, Arnhem en Makkum, de groep rond de apostel Wiebe Tilstra. Daarnaast zijn er gemeenten in Duitsland en Oostenrijk. In het verleden telde het Katholiek Apostolisch Werk meer dan duizend leden, nu amper vijfhonderd.’
Wat is het gedachtegoed van het Katholiek Apostolische Werk?
‘Het is een mix van diverse christelijke stromingen. De viering is hoogliturgisch met dienaren in gouden, blauwe, rode en witte ambtsgewaden. In de kerk staat een altaar, elke bijeenkomst wordt de eucharistie gevierd. Het KAW legt de nadruk op de Geestesgaven, kent een eigen eindtijdvisie, en gaat op grond van Efeziërs 4:11 uit van een viervoudig ambt van apostel, profeet, evangelist en herder/leraar. Dat is de ambtsstructuur die volgens de beweging voor alle kerken wereldwijd moet gelden. De ambten worden doorkruist door drie orden: engel, priester en diaken. De voorgangers worden engelen genoemd. In de praktijk is de apostel de belangrijkste functionaris. Een profeet heeft meer inzicht van de Geest dan anderen. Zijn profetische uitspraken, zaken waarbij hij wordt bepaald, worden getoetst door de engel, de voorganger. Uiteindelijk bepaalt de apostel of ze van God afkomstig zijn.’
Wat vindt u van deze visie?
‘Nergens kun je in de Bijbel vinden dat ambten van apostel en profeet alleen van kracht waren in Bijbelse tijden en in de vroege kerk. Maar het is gevaarlijk iemand tot apostel te bombarderen. Als iemand geen dienende houding heeft, kan hij zijn eigen visies doordrukken. Ik zou iemand pas apostel noemen als mensen in de gemeente daarvan iets herkennen, bijvoorbeeld bij een gemeentestichter, die overduidelijk door God wordt geleid.’
Het KAW is de laatste tien jaar geradicaliseerd. Wat is er gebeurd?
‘In het verleden was ‘het Werk’ een aanvulling op de reguliere kerken. Er werd boete gedaan voor de verdeeldheid en gebeden voor de eenheid. In de tijd dat Johan Bos, de jongste van de twee broers, apostel was, ging het er gemoedelijk aan toe. Er was een keer per week een viering en een kringavond. Na het overlijden van Bos, in 1997, ging er een andere wind waaien. Zijn opvolger en rechterhand Arie Nieuwland, inmiddels op hoge leeftijd, werd op een zijspoor gezet door de andere twee apostelen: Henk van Wijk en Wiebe Tilstra. Zij leggen een steeds grotere nadruk op heiliging en de wederkomst, omdat het einde der tijden nabij zou zijn. De leiding, een man of twintig, is absolute gehoorzaamheid verschuldigd aan de apostelen. De leden worden geacht elke morgen en avond aanwezig te zijn bij de diensten van veertig minuten. Het KAW is een aparte kerk geworden.’
Hoe werkt die manipulatie? Kunt u concrete voorbeelden geven?
‘In zijn algemeenheid: vrouwen mogen in het KAW geen ambt vervullen. Zij zijn te herkennen aan ‘een macht op het hoofd’: een hoedje. Wil een vrouw niet meegaan in ‘het Werk’ van haar man, dan dreigt een echtscheiding. Bij mij zijn vier gevallen bekend.
Een ander voorbeeld: de duizend-euro-norm. Dat bedrag mag je volgens Van Wijk als reserve hebben, de rest moet naar de apostolische gemeenschap. Op vakantie gaan, wordt sterk afgeraden. Als je dat toch doet, dan het liefst in de buurt van een van de vijf gemeenten, zodat je diensten kunt bijwonen.’
Hoeveel mensen zijn aan de kant geschoven?
‘Meer dan dertig dienaren. Om het minste of geringste roepen de apostelen mensen op het matje. Je mag geen vragen stellen want daarmee geef je blijk van twijfel aan de leer of de beslissingen van de apostelen. Er heerst een angstcultuur.’
Is het KAW een sekte?
‘Ja, de leiders hebben de absolute macht en de leden mogen niet meer handelen naar hun eigen geweten. Vergis je niet, de huidige apostelen zien zich op hetzelfde niveau als Petrus, Paulus en Johannes. Liefde en de gehoorzaamheid aan de Bijbel zijn op de achtergrond geraakt.’
Hebt u daarvan bewijzen?
‘Ik heb een grondige studie gemaakt van ‘het Werk’, vele jaargangen van hun blad WerkWoord doorgeploegd en uitvoerig gesproken en gemaild met getuigen: talloze mensen die inmiddels eruit zijn gezet of zelf zijn vertrokken. Ook sprak ik enkele evangelisten uit het KAW.’
Hoe verklaart u dat er verhoudingsgewijs veel Nederlands-gereformeerden betrokken zijn bij de katholiek-apostolischen?
‘Apostel Henk van Wijk is Nederlands-gereformeerd, officieel nog lid van de kerk in Utrecht. Vroeger was hij leraar op een middelbare school in Nieuwegein. Hij had een jeugdgroep op zondagavond waarop veel Nederlands-gereformeerde jongeren afkwamen. Een aantal van hen is actief geworden in ‘het Werk’.’
Het KAW is ooit opgericht uit onvrede over de kerkelijke verdeeldheid. Is het niet tragisch dat het een sekte is geworden?
‘Het is vreselijk. Ik geloof wel dat er oprechte gelovigen zitten, die niet op de hoogte zijn van wat er achter de schermen gebeurt. Mijn vurige verlangen is dat ze tot bezinning komen zodat het Katholiek Apostolische Werk weer een gemeenschap wordt die geestelijk in balans is.’
Zijt gij niet apostelen?! Geschiedenis, leer en praktijk van het Katholiek Apostolische Werk/De Algemene Kerk. Jildert de Boer. Uitg. Ipenburg, Elburg 2017. 452 blz. € 34,50. (Sinds sept. 2018 29,50 Euro).
‘Vrouwen medeverantwoordelijk voor misbruik’
In zijn boek schrijft Jildert de Boer ook over ernstig seksueel misbruik door aartsengel-profeet Dolf Solinger, in 2005 overleden. Vanaf ongeveer 1970 tot 2000 misbruikte deze voorganger van de gemeente in Maarssen meer dan dertig vrouwen.
Na het overlijden van de hoge dienaar bekende het KAW in 2006 schuld, vroeg de slachtoffers formeel om vergeving en stelde een gedragscode tegen machtsmisbruik op.
Een extern aangestelde vertrouwenspersoon haakte echter af, toen bleek dat de apostelen bij meldingen beslisten hoe de zaken moesten worden afgehandeld, aldus De Boer. Bovendien ging de KAW-leiding volgens hem in de praktijk niet aan de zijde van de slachtoffers staan. Zijn lezing wordt bevestigd door een slachtoffer dat anoniem wil blijven.* Zij was destijds 22 jaar, nog niet zo lang op kamers en eenzaam. ‘De man die mij tot geloof bracht, mijn geestelijk vader, misbruikte mij jarenlang. En ik was naïef, ik dacht dat de seksuele handelingen bij een pastoraal gesprek hoorden. Die had ik volgens hem nodig.’
Pas na Solingers overlijden ging zij erover in gesprek met de apostelen. ‘Ik kreeg te horen dat ik schuld moest belijden, ook voor de breuk die was ontstaan in de familie Solinger en de problemen in de gemeenschap van Maarssen.’
Op de misbruikzaak wil apostel Henk van Wijk in een mail wel commentaar geven. Volgens hem treft de pastoraal verantwoordelijke ‘altijd de eerste en meeste blaam’.
Maar: ‘Er kunnen situaties zijn waarin de betreffende vrouw ook een verantwoordelijkheid heeft. In die situaties is – hoe ongelijk eventueel ook – eveneens sprake van schuld. In de betreffende situatie vonden diverse vrouwen het maar al te interessant om met de betreffende persoon over grenzen te gaan.’ Het seksueel misbruik binnen het KAW is naar zijn oordeel ‘breed’ en naar tevredenheid van de slachtoffers afgehandeld, op een van de vrouwen na ‘die vindt dat haar onvoldoende recht is gedaan.’
Van Wijk schrijft dat hij echtscheidingen en ‘contactbreuken’ in families nooit adviseert. ‘Maar de vijandschap jegens de man (en soms de kinderen) die bij het KAW betrokken blijft, is soms dermate groot dat het daar wel van komt.’
*De naam van het slachtoffer is bij de redactie bekend.
Ex-lid Van den Dool ‘stond’ niet goed in ‘het Werk’
Ruim 35 jaar was Joop van den Dool (78) uit Sliedrecht betrokken bij het Katholiek Apostolische Werk. Hij heeft geen moeite met zijn naam in de krant omdat er geen familie in de gemeenschap zit.
Van den Dool, projectleider elektrotechnische installaties op baggerschepen, vervulde in de gemeente in Sliedrecht de functie van priester-ouderling, de praktische rechterhand van de voorganger, de engel.
Met het KAW kwam hij in aanraking rond zijn veertigste. Hij was ouderling in de Gereformeerde Kerk van Sliedrecht, in 2004 opgegaan in de Protestantse Kerk in Nederland. ‘Het ging in de kerk steeds meer over bestuurlijke kwesties dan over geloofszaken. Zij werd pluriform. Ik vond dat zij terug moest naar de bron: de Bijbel.’
Een contact met evangelist Piet van Heijningen, later uit het KAW gezet, bracht hem bij het Sliedrechtse ‘Werk’. Wat vond hij er? ‘De liturgie was mooi, en ik heb er veel geleerd over de eindtijd en de waarheid van de Bijbel.’ Zijn vrouw ging in het begin mee, maar haakte vrij snel af. Doordeweeks ging hij naar de samenkomsten van ‘het Werk’, op zondag zat hij keurig naast haar in de Gereformeerde Kerk.
In 2012 werd de gemeente in Sliedrecht plotseling ‘stilgezet’ door de apostelen. Dat betekende veertig dagen lang geen diensten, en geen onderling contact. Over de reden moesten de leden bij zichzelf te rade gaan. Van den Dool had veel kritische vragen over de gang van zaken ingediend bij de landelijke leiding, maar dat had niet gemogen. Tijdens een ontmoeting werd apostel Henk van Wijk daarover uitzinnig boos. ‘Wie dacht ik wel te zijn, dat ik de apostel ter verantwoording durfde te roepen?‘Als Van Wijk als Saul een speer bij de hand had gehad, had ik aan de muur van de kapel gehangen. Na afloop reed ik huilend naar huis.’
Van den Dool ‘stond’ niet goed in ‘het Werk’. Hij moest schuld belijden aan de apostel. ‘Dat doe ik alleen als ik schuld heb en als ik weet waarvoor. Daarover werd mij niets verteld.’
Vier jaar geleden overleed zijn vrouw. In die periode mocht hij al geen ambt meer uitoefenen, alleen de diensten bijwonen, zonder contact met broeders en zusters. Hij vertrok. ‘Aan de gemeenschap is verteld dat ik zelf ben weggegaan. Dat klopt op zich, maar het is een halve waarheid. Ik mocht alleen weer volop meedoen, als ik onvoorwaardelijke gehoorzaamheid zou beloven aan apostel Van Wijk. Dat kan ik niet aan een mens, alleen aan God.’
‘De Heer vraagt niet te reageren’
Wie je ook belt van de leiding van het Katholiek Apostolische Werk, niemand is bereid te reageren op het boek van Jildert de Boer. De Nederlands-gereformeerde Simon Kadijk, directeur van verzekeraar Donatus, bevestigt dat hij betrokken is bij ‘het Werk’. Niet dat hij aartsengel-profeet is, zoals De Boer zijn landelijke, hoge functie omschrijft.
Apostel Henk van Wijk laat per mail weten het boek van De Boer geen goed uitgangspunt te vinden voor een gesprek. ‘Belangrijker nog is dat wij niet de indruk hebben dat de Heer ons vraagt op de publicaties van Jildert de Boer te reageren.’
BIJLAGE 7
REACTIE AK-APOSTELEN
OP INTERVIEW NEDERLANDS DAGBLAD
Geachte heer Van Wijk,
Ik ben bezig met een artikel over het Katholiek Apostolisch Werk naar aanleiding van een boek van Jildert de Boer. Ik heb De Boer geïnterviewd over zijn boek Zijt gij niet apostelen?!
Daarin doet hij forse uitspraken over het KAW die ik graag in het kader van wederhoor aan u wil voorleggen.
Ik heb geprobeerd u te bellen vandaag maar vond geen gehoor. Wel kreeg ik uw medeapostel Wiebe Tilstra aan de lijn. Hij sprak van een reactie per mail die u hebt gestuurd aan een andere journalist. Hij zou u vragen deze reactie ook naar mij te mailen, en de extra informatie die ook is verstrekt.
Kunt u mij deze reactie mailen? Of, nog mooier, mag ik u toch over het boek van De Boer spreken?
Met vriendelijke groet,
Gerald Bruins
redacteur kerk en religie Nederlands Dagblad
Geachte Heer Bruins,
Wij hebben er geen bezwaar tegen als mevr. Tera Hofman u onze mail aan haar ter beschikking stelt.
Wat ons betreft staat het u dus vrij haar om die mail te vragen.
Hartelijke groet,
Wiebe Tilstra.
Dag mijnheer Bruins,
Zoals u naar ik heb begrepen, al van Wiebe Tilstra hebt gehoord, geven wij geen commentaar op het boek van Jildert de Boer. Mijn mail naar mevrouw Voorwinden kunt u wellicht via haar nog krijgen. Ik heb die niet meer.
Met vriendelijke groet, Henk van Wijk.
Tweede reactie Henk van Wijk nadat ik hem had gevraagd waarom hij geen commentaar wilde leveren?
Met vriendelijke groet,
Gerald Bruins
redacteur kerk en religie Nederlands Dagbad
Goedemorgen mijnheer Bruins,
In de afgelopen veertig jaar hebben wij vele mensen in vele landen vrijmoedig en in grote openheid te woord gestaan over het KAW. Tot nu toe hebben wij u daarover niet gehoord.
Wij denken niet dat het boek van Jildert de Boer een goed uitgangspunt vormt om alsnog het gesprek te openen. Belangrijker nog is dat wij niet de indruk hebben dat de Heer ons vraagt op de publicaties van Jildert de Boer te reageren.
Met vriendelijke groet,
Henk van Wijk
BIJLAGE 8
ARTIKELEN VAN MISDAADJOURNALIST.NL
- #metoo in de kerk: herder Dolf en zijn willige ooien
Hendrik Jan Korterink 28 januari 2018
“In die jaren zeventig begon ook het misbruik door de toen belangrijkste leider van het werk. Ik had hem op de jeugdavonden leren kennen en hij speelde een grote rol in mijn leven en geloof. Hij kwam bij mij op bezoek en hij deed alsof onze relatie heel speciaal was. Ook vertelde hij me dingen over anderen, waardoor ik het gevoel kreeg dat ik zijn bijzondere vertrouwelinge was. En hij deed het voorkomen alsof onze relatie uniek was en dat hetgeen daarin gebeurde, de liefde van God was. Hij had een enorm charisma. Ik ben erin getrapt. Ook toen het na een aantal jaren stopte, heb ik nooit gedacht dat er iets niet goed was.”
Zegt Emka (niet haar echte naam) in een interview met Protestants Nederland. Is aardig wat over te doen, in die kringen, misschien wel door dat hekje-ik-ook. Het gaat hier om de in 2005 overleden Dolf Solinger, niet te verwarren met de op 87-jarige leeftijd in 2011 overleden architect Dolf Solinger. Na zijn dood kwamen de verhalen los, maar achteraf blijkt dat het allang bekend was en dat de voorganger er ook op aangesproken was, maar hij had zich er niks van aangetrokken.
Emka: “Toen het nieuws me bereikte besefte ik na 35 jaar dat ook ik slachtoffer was. Dat was een enorme klap. Ik had mijn contacten met hem altijd als iets positiefs en bijzonders gezien. Toen ik hoorde dat ook andere vrouwen eenzelfde soort relatie met hem hadden, was ik kapot. In dertig jaar tijd zijn meer dan dertig vrouwen slachtoffer geworden van hem.”
In een reactie ontkent apostel Henk van Wijk het misbruik niet. “Het is wel zo dat we na het bekend worden hiervan in 2006 op de meest brede manier binnen het KAW er aandacht aan hebben besteed. Er kunnen echter situaties zijn waarin de betreffende vrouw ook een verantwoordelijkheid heeft. In die situaties is – hoe ongelijk eventueel ook – eveneens sprake van schuld en vonden diverse vrouwen het maar al te interessant om met de betreffende persoon over grenzen te gaan. Wij delen dus de visie niet dat we geen recht hebben gedaan aan de slachtoffers.”
Tja. Daarmee kom je bij Jinek, Pauw en in De Wereld Draait Door niet weg, maar die zullen hier geen aandacht aan besteden. Komen Knevel & Van de Brink nog terug?
Het is in deze kringen in het nieuws door het pas verschenen boek “Zijt gij niet Apostelen?!” van Jildert de Boer. Het gaat over de rond 1935 ontstane geloofsgemeenschap Katholiek Apostolische Werk (KAW), tegenwoordig De Algemene Kerk (AK). Een gemeenschap (sekte) met “een verborgen en gesloten karakter.”
Het boek:
“De moeilijkheden in Maarssen waren begonnen na het openbaar komen van het seksueel misbruikschandaal door de hoge dienaar Dolf Solinger die daar woonde en op 6 oktober 2005 overleed. In 2000 was er een profetie in Sliedrecht die opgetekend stond in een brief met de waarschuwing daarin vervat dat hij nog vijf jaar te leven had. Deze brief werd persoonlijk aan de hoge dienaar overhandigd. De bewuste dienaar heeft zich echter niet laten gezeggen, om zijn zondige levenswandel in de nog gekregen tijd in het licht te brengen en zich grondig te verootmoedigen naar de zusters wier leven hij diep heeft aangetast, verwond en beschadigd.”
Verder gaat het over “twee hoge dienaren in de viervoud van Tabor: Cees en Frank Solinger. Valt het mensen niet op dat aartsengel-herder Cees Solinger en aartsengel-profeet Frank Solinger altijd zonder hun vrouwen op Tabor zijn de laatste jaren?” Volgens een oud-lid wordt “alles domweg geslikt, ook het geen antwoord krijgen. Daarom kon de dader van het seksueel misbruikschandaal ook ongestoord vrouwen misbruiken en werden er geen vragen gesteld over wat hij toch altijd met al die vrouwen moest en of hij dan wèl alleen bij vrouwen op bezoek mocht gaan.”
Een van de reacties op bovenstaand artikel:
Wegwijzer 29 januari 2018
Een enkele aanvulling: De Gemeente Gods/Algemene Kerk en de Gemeente Gods van Sipke Vrieswijk zijn twee totaal verschillende bewegingen. De Gemeente van Sipke is ontstaan uit een Volle Evangelie Gemeente, de Algemene Kerk is ontstaan uit een ‘roeping’ van twee Gereformeerde jongens, de broers Leonardus Johannes en Johannes Leonardus Bos in Utrecht. Zij hadden blijkbaar geld en konden, na hun roeping een stuk grond kopen in Groenekan, bij Utrecht, waar nog steeds het centrum is. Daar woont ook Apostel Henk van Wijk. Van Wijk is geboren in een Gereformeerd Vrijgemaakt nest, ook wel Artikel 31 genoemd, en in 1967 buiten het verband geraakt, de gemeenschap heeft een tijd Gereformeerde Kerken Buiten het Verband geheten, later werd het Nederlands Gereformeerde Kerk (en nu zijn er samensprekingen om weer een te worden met de Vrijgemaakten!). Henk was docent aardrijkskunde op een scholengemeenschap in Nieuwegein, gaf later ook godsdienstlessen en nodigde jongeren thuis uit voor Bijbelstudie. Hij kwam terecht in de Gemeente Gods in Groenekan, waar hij eerst coadjutor was van Apostel Bos en in 1989 tot Apostel werd afgezonderd. Apostel Wiebe Tilstra werd in 1995 afgezonderd als Apostel. (Oud leerlingen van Van Wijk hebben zich ook aangesloten bij het Werk. Het is opvallend hoeveel Nederlands Gereformeerden zich onder de leden bevinden, maar ook predikanten van de PKN: twee Heeren dienen?)
De Belastingdienst heeft inderdaad de ANBI-status in 2017 ingetrokken omdat de geloofsgemeenschap december 2016 hun website van het web haalde. Ook stond op die site geen jaarrekening, zoals wettelijk verplicht is! (Heel veel geloofsgemeenschappen voldoen nog steeds niet aan de voorwaarde) De ANBI-status geeft echter veel financiële voordelen waardoor in 2017 een nieuwe website is gemaakt, met veel minder geestelijke informatie, maar wel een Exploitatierekening 2016. Aan tienden is er € 536.182 ontvangen + € 123.948 aan offers voor de armen! Bijna vier ton is gegaan naar “Vrijstellingsvergoedingen+ reiskosten. (waarschijnlijk vergoedingen richting de Apostelen?!) Meer dan € 1.000.000 is besteed aan kosten en aankoop onroerende zaken. (woningen voor asielzoekers?) Ik heb grote twijfels of deze “jaarrekening” wel voldoet aan de gestelde voorwaarden.
Het laatste woord of Woord is zeker nog niet gesproken.
https://www.misdaadjournalist.nl/2018/06/herder-dolf-met-de-ooien-te-kooi/
2. Herder Dolf: met de ooien te kooi
“Als Emka haar relatie met de bewuste getrouwde voorganger al die jaren als ‘bijzonder en speciaal’ had gezien en er pas boos om werd toen ze ontdekte dat hij dit met nog talloze andere vrouwen had gedaan, snap ik wel dat tegen haar is gezegd dat ze óók de schuld bij zichzelf moet leggen. Ook al had hij het alleen met haar gedaan, dan had dat toch ook niet geklopt? Of was het dan wel oké geweest, wat haar betreft, ook al was hij getrouwd?”
Een reactie van Josanneke op een bericht uit januari van dit jaar, over de charismatische voorganger Dolf Solinger, die zijn taak als herder op geheel eigen wijze invulde. De reactie is begrijpelijk: zo gaat het vaak. De misbruiker is een ongelooflijke manipulator, die zijn slachtoffers het gevoel geeft dat ze exclusief zijn. Op het moment dat ze erachter komen dat ze al die jaren bij de poot genomen zijn, ‘he’j de bok an’t driet’n’, zoals men in sommige delen van het land zou zeggen. Elders: de poppen aan het dansen.
Nu reageert Emka zelf:
“Beste Josanneke. Waarschijnlijk lees je dit niet meer omdat het al een tijd geleden is dat je hebt gereageerd, maar ik ga toch even antwoorden op wat je schrijft. Ik ben de bewuste Emka en ik werd niet pas boos toen ik ontdekte dat deze voorganger met tig vrouwen hetzelfde had uitgehaald als met mij, maar toen ik dat hoorde viel pas het kwartje. Het drong toen pas tot me door hoezeer hij me belogen en gebruikt had.
Al die 35 jaar had ik werkelijk geloofd dat wat hij met me had gedaan destijds uniek en geoorloofd was en liefde van God omdat ik zoveel liefde tekort was gekomen. Dat lijkt nu heel idioot maar de man was ongelofelijk overtuigend en hij was de belangrijkste voorganger van deze gemeenschap. Werkelijk iederéén ging naar hem toe om raad.
Je moet maar eens wat meer lezen over hoe daders van seksueel misbruik te werk gaan. En leiders van sektes krijgen de gekste dingen voor elkaar weet ik nu, zoals massaal zelfmoord plegen bijvoorbeeld om maar even een heel extreem voorbeeld te noemen. Geen idee hoe ze dat doen maar het gebeurt. Net zoals Henk van Wijk en Wiebe Tilstra nu ook de gekste dingen voor elkaar krijgen. Zij hebben zoveel macht en spreken namens God. Als je in dat systeem zit dan kun je daar niet tegenop, zeker niet als je ook nog de kans loopt dat je je kinderen en kleinkinderen nooit meer te zien krijgt.
Die mensen daar zitten in de val. Ze kùnnen niet anders dan op alles ja en amen zeggen want als ze daar weggaan raken ze volledig geïsoleerd. Sektes zijn echt heel gevaarlijk en ze zouden verboden moeten kunnen worden.”
Aldus Emka.
BIJLAGE 9
ARTIKEL PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
GOD HEEFT RARE KOSTGANGERS
Provinciale Zeeuwse Courant 28-2-2018
José Baars
Op 15 januari 2018 valt er een bericht in mijn brievenbus over een zich radicaliserende christelijke gemeenschap in Middelburg. Het prikkelt mijn nieuwsgierigheid. Radicaliseren is me nogal een woord, al dan niet in verband met extremisme of terrorisme. Inmiddels las ik meer over het Katholiek Apostolische Werk of de Algemene Kerk in een boek van Jildert de Boer. Deze beweging komt volgens zijn zeggen iedere donderdag in Middelburg bijeen. De geschiedenis gaat in Nederland terug tot 1935. Twee broers meenden door profetie een roeping te hebben ontvangen tot het apostelambt. Wanneer die roeping tot apostel niet wordt erkend door de oorspronkelijke beweging in Groot-Brittannië, beginnen zij in Groenekan voor zichzelf. Aanvankelijk wil de beweging vooral gestalte geven aan schuldbelijdenissen voor de verdeelde en verscheurde christelijke kerk. Er zijn doordeweekse gebedsbijeenkomsten en wie die bezoekt blijft gewoon lid van zijn of haar ‘eigen kerk’.
Volgens de auteur van ‘Zijt gij niet Apostelen?’ vertoont de Algemene Kerk op dit moment sektarische trekjes. De beweging met waarschijnlijk tussen de 450 en 500 leden in Nederland is behoorlijk gesloten. In zijn kloeke werk (ruim 450 pagina’s) baseert hij zich naast uitgaven van de Algemene Kerk zelf op uitingen van ex-leden van de beweging. De laatsten vertellen over de eis van onvoorwaardelijke gehoorzaamheid aan de huidige apostelen. Wie zich niet kan voegen in het systeem kan het beter verlaten. De keuze voor toewijding aan de apostelen en hun gemeenschap kan resulteren tot breuken in huwelijken en scheuren in familieverbanden.
De auteur schenkt ook aandacht aan seksueel misbruik dat binnen de gemeenschap heeft plaatsgevonden en in 2006 aan het licht is gekomen.
Het is geen vrolijk verhaal. De auteur geeft aan dat hij beweringen van individuen over de Algemene Kerk heeft getoetst. Pas als een beeld werd bevestigd door andere verklaringen ging hij uit van betrouwbaarheid.
Toch kan Jildert de Boer bezwaarlijk objectief worden genoemd, ook al geeft hij persoonlijk commentaar meestal in ‘cursiefjes’. Zijn eigen mening steekt hij in de doorlopende tekst niet onder stoelen of banken. Zo spreekt hij bijvoorbeeld over het ‘tekortschieten’ van de apostel te Middelburg (de inmiddels hoogbejaarde Arie Nieuwland) in relatie tot het ‘onvoorstelbare onrecht’ dat mensen is aangedaan.
Vanwaar deze grote woorden? Juist die overtuigen mij niet.
Het maakt mij wel nieuwsgierig naar de achtergrond van Jildert de Boer.
Eerder publiceerde hij ‘In het huis Mijns Vaders’, over vijf (sektarische) geloofsgemeenschappen én hij behoorde tot de Noorse Broeders. Dat is een andere gesloten gemeenschap. Ik kan me ineens zomaar voorstellen dat het zijn belangstelling maar ook hemzelf blijvend heeft getekend.
Is er daadwerkelijk sprake van een radicaliserend gezelschap in Middelburg? Misschien wel. God heeft rare kostgangers.
INHOUDSOPGAVE BOEK
ZIJT GIJ NIET APOSTELEN?!
Geschiedenis, leer en praktijk van het Katholiek Apostolische Werk of de Algemene Kerk
Colofon
Woord vooraf en verantwoording
Inleiding
Terminologie
Hoofdstuk 1 Plaatsing van de katholiek-apostolischen in de tijd samen met andere grote
eindtijdbewegingen
Te midden van roerige situaties in de samenleving en een lauwe, verdeelde kerk
Hoofdstuk 2 Het oude Werk van 1835:
De Katholiek-Apostolische Kerk in Engeland
Een beknopte weergave
Hoofdstuk 3 Het nieuwe Werk van 1935:
Geschiedenis en voortgang van het Katholiek Apostolische Werk in Nederland
De historie van het Werk tot aan de aankoop van kasteel de Bruinhorst
Hoofdstuk 4 De ontwikkeling van het Werk vanaf de Bruinhorst-periode
Het vervolg van de geschiedenis van het KAW
Hoofdstuk 5 Impressies van diensten van het KAW
Een verslag over hoe het toegaat in de samenkomsten
Hoofdstuk 6 Aspecten van de KAW-leer en de praktijk Opvallende onderwerpen
Hoofdstuk 7 Geestesgaven, apostelen en profeten (1)
Met de bespreking van een Ned. Geref. brochure
Hoofdstuk 8 Geestesgaven, apostelen en profeten (2)
Met de bespreking van een KAW-brochure van Kees Valkenburg
Hoofdstuk 9 Bedieningen van Christus en gaven van de Geest
Gaven en bedieningen in het boek ‘De dans van de blinde bruid’
Hoofdstuk 10 De focus op de bediening van apostel
Zijn er nog apostelen in onze tijd?
Hoofdstuk 11 Waarheidsdruppels
Een dwarsdoorsnede van het KAW-blaadje
Hoofdstuk 12 WerkWoord
De KAW-periodiek onder de loep
Hoofdstuk 13 Een brochure van Henk van Wijk
Over de ene heilige, algemene en apostolische kerk
Hoofdstuk 14 De dans van de blinde bruid
Recensies en reacties
Hoofdstuk 15 Seksueel misbruik, gedragscode Algemene Kerk en het omgaan met
gezagsverhoudingen
Over theorie en werkelijkheid
Hoofdstuk 16 Preek van een apostel (1)
Met een inhoudelijke analyse
Hoofdstuk 17 Preek van een apostel (2)
Met een inhoudelijke analyse
Hoofdstuk 18 Het Testimonium van de Britse apostelen
Getoetst aan de huidige praktijk van het KAW
Hoofdstuk 19 De gang van zaken in het apostolaat
De weg van de coadjutoren naar de twee getuigen
Hoofdstuk 20 Eindtijdvisie richting de komst van de Heer
Een hooggespannen verwachting
Hoofdstuk 21 De radicalisering van een boetebeweging (1)
Verwijdering van ambtsdragers
Hoofdstuk 22 De radicalisering van een boetebeweging (2)
Contactbreuken in families
Hoofdstuk 23 Laatste ontwikkelingen in de Algemene Kerk
Nawoord Een aanzet tot een apostolisch appèl
Bijlage 1 Correspondentie tussen twee oud-dienaren van de Algemene Kerk
Bijlage 2 Pagina’s van de oude website van de Algemene Kerk
Bijlage 3 Pagina’s van de nieuwe website van de Algemene Kerk
Bijlage 4 Gegevens diensten van het KAW/De AK in Nederland
Bijlage 5 Overzicht ambtenstructuur en ambtskledij van het KAW
Bijlage 6 Voorwaarden belastingdienst voor een ANBI
Bijlage 7 Filmpjes op YouTube
Bijlage 8 Schema Apostolischen
Bijlage 9 Chronologie van het oude Werk van 1835
Bijlage 10 De oude Katholiek Apostolische Gemeente over het ‘Groenekan-Werk’
Bijlage 11 Het blad ‘Vuur’ april 1975 en het KAW Groenekan
Bijlage 12 Over de ‘Kapel van de Grote Koning’ in Groenekan
Bijlage 13 Het vijftigjarige jubileum van het Werk
Bijlage 14 Notitie de Bruinhorst
Bijlage 15 Zeugnis 1835 & 1935
Bijlage 16 Trinitatis-Ring, Schwesterngemeinschaft in Lützschena
Bijlage 17 Typologische aanduidingen in het Werk van 1835 en dat van 1935
Bijlage 18 Brief Piet van Heijningen aan de broeders v/d gemeenschap Utrecht
Bijlage 19 Brief Piet van Heijningen aan de CGK
Bijlage 20 Deel uit een brief van januari 2014 van Piet van Heijningen
Bijlage 21 Artikel in het Ned. Geref. blad Opbouw over ‘Psalter’
Bijlage 22 Het Werk van God
Bijlage 23 Brief aartsdiaconaat AK aan (aarts)engelen over codicil
Bijlage 24 Reacties ds. Herman Molenaar in het blad Kontekstueel
Bijlage 25 Brief van de kerkenraad Heelsum aan gemeenteleden over ds. Molenaar
Bijlage 26 De leer en de gemeenschap van apostelen
Bijlage 27 Boeken in de Tabor-reeks
Bijlage 28 Het kadaster over de Nieuwe Weteringseweg 52
Bijlage 29 Opmerkelijke overlijdensadvertenties
Bijlage 30 Bedrijven en stichtingen op het Taborterrein
Andere geschriften van de schrijver
INHOUDSOPGAVE van deze brochure
WAT IS DE ALGEMENE KERK?
Over het Katholiek Apostolische Werk
Een beknopte opheldering over een geheimzinnige geloofsgemeenschap
Begeleidende tekst brochure
Colofon
Voorwoord en verantwoording
Inleiding
Rectificatie
Hoofdstuk 1
DE AANLOOP
- De katholiek-apostolischen te midden van andere eindtijdbewegingen
- Het oude Werk in Groot-Brittannië vanaf 1835
- Andere apostolische richtingen
Hoofdstuk 2
EEN OBJECTIEVE BESCHOUWING
- Het Katholiek Apostolische Werk in Groenekan
- Taak en ontwikkeling van het KAW vanuit Groenekan
- Voortbouwen op het Werk van 1835
- Groei van het Werk
- De volgende apostelen
- Het Werk op de Bruinhorst
- Gemeenschapsweek
- De dans van de blinde Bruid
- Enkele kenmerken van het KAW:
- Typeringen dienst
- Beslotenheid en verborgenheid
- Dubbellidmaatschap
- Naamswijziging: de Algemene Kerk
- Waar de accenten op gelegd worden
Hoofdstuk 3
EEN KRITISCHE BELICHTING
- Een verdeeld apostolaat
- Seksueel misbruik
- Echtscheidingen van Dolf Solinger
- In memoriam uit WerkWoord
- Gedragscode
- Reorganisatie van gemeenten
- Ontwikkelingen in het buitenland
- Apostolisch evangelist Piet van Heijningen
- Drastische nieuwe koers: mensen in de knel
- Lijst van dienaren die vertrokken zijn in binnen- en buitenland
- Ondoorzichtig financieel beleid
- De twee getuigen, de eerstelingen en de hoge pretenties die men koestert
- Ontnuchtering
- Absolute gehoorzaamheid aan het apostolaat
- Contactbreuken in families
- Het problematische van het dubbellidmaatschap
- De Algemene Kerk eist mensen bijna totaal op
- Macht en manipulatie van de apostelen
- Wantoestanden
- Het huwelijk op het spel
- Misstanden aan het licht
- De liefde is teloor gegaan
- De vreugde is verdwenen
- Risicogemeenschap
- Kenmerken van sektarisch denken
- Website en toegankelijkheid
- Asielzoekers
- Bezinning
- Opstapje
Hoofdstuk 4
AANVULLINGEN OP HET BOEK
- Respons op het boek
- Artikelen in kranten
- Verbouw van de Kapel Tabor
- Begrafenis van Sim Solinger
- Spanningen in kerken met KAW-leden en de mogelijkheid van tucht
- De trek naar Makkum
Bijlage 1 AK-infoblad Kapel van de Grote Koning
Bijlage 2 Interview Protestants Nederland
Bijlage 3 Reactie AK-apostelen op interview Protestants Nederland
Bijlage 4 Artikel Leeuwarder Courant
Bijlage 5 Dubbelinterview Reformatorisch Dagblad
Bijlage 6 Dubbelinterview Nederlands Dagblad
Bijlage 7 Reactie AK-apostelen op interview Nederlands Dagblad
Bijlage 8 Artikelen op misdaadjournalist.nl
Bijlage 9 Artikel Provinciale Zeeuwse Courant
Bijlage 10 Plannen Verbouw van de kapel Tabor
Bijlage 11 Recensie in NBD Biblion
Bijlage 12 Recensie in Tijdschrift voor Nederlandse Kerkgeschiedenis
(met reactie van de auteur)
Bijlage 13 Recensie Religie en samenleving (met reactie auteur)
Inhoudsopgave boek ‘Zijt gij niet apostelen?!’
Inhoudsopgave van deze brochure
Andere geschriften van de schrijver
Tekst cover
Geef een reactie